Karaman: Hartapu Anıtı
Hartapu Anıtı; Karaman’ın Merkez İlçesine bağlı Süleymanhacı Köyü ile Konya’nın Çumra İlçesi Adakale Köyü arasında yer almaktadır. Özel araçlarla gidilebilir.
Kızıldağ üzerindeki tepenin üst bölümüne yakın bir yerdeki kayalık çıkıntının üzerinde düzeltilmiş bir kaya yüzeyinde sol elinde bir asa, sağ elinde bir kase tutan, oturur vaziyette bir adam rölyefi yer alır.
Başının hizasında sağ tarafta yer alan Luvi hiyeroglifi ile yazılmış yazıt “Büyük Kral Hartapu” olarak okunmaktadır (Kızıldağ 1). Bunun biraz solunda düzleştirilmiş yatay yüzeydeki ikinci yazıt “Kudretli Fırtına tanrısı tarafından sevilen (?), Güneş, Büyük Kral Hartapu” (Kızıldağ 2) ve ikincinin bitişiğindeki dikey yüzeyde bulunan üç satırdan oluşan üçüncü yazıt “Kudretli Fırtına tanrısı tarafından sevilen (?), Güneş, Kahraman Büyük Kral Mursili’nin oğlu, Büyük Kral Hartapu bu şehri kurdu” (Kızıldağ 3) tahminen hazine arayıcıları tarafından 1980 öncesinde bir zaman tamamen parçalanmışlardır. İkinci yazıtın yer aldığı kaya parçası kayalık çıkıntının dibinde düştüğü yerde durmaktadır.
Kayalık çıkıntının 150 metre güneydoğusunda merdiven yazıtı olarak adlandırılan diğer bir yazıt yer alır (Kızıldağ 4). Basamakların üst bölümüne yakın sağ taraftaki kayalık yüzeyde bulunan iki satırlık yazıt şu şekilde okunmuştur: “Güneş, Büyük Kral, Kahraman, Fırtına tanrısı tarafından sevilen, Hartapu, Kahraman Büyük Kral Mursili’nin oğlu, ilahi Fırtına tanrısının (ve) her tanrı(nın) ihsanıyla tüm ülkelerin (ve) Muski ülkesinin fatihi. Tüm ülkeleri … Büyük Kral, (unvanlar), ilahi Fırtına tanrısı(nın sayesinde) aldı.” Burada bahsi geçen Muska ülkesiyle muhtemelen bu dönemde iç batı Anadolu’da hüküm sürdüğü bilinen ve Asur kaynaklarında Muški olarak geçen Frig devleti kastedilmektedir.
1963 yılında Meriggi, tepenin doğu tarafında devrilmiş durumda, tepesi yuvarlatılmış bir stel bulunduğunu bildirmiş ancak o günden beri bir daha izine rastlanmamıştır. Üzerindeki yazıtın sadece en üst satırı okunabilir durumdadır: “Mursi[li], Kahraman Büyük Kral …” (Kızıldağ 5).
Büyük Kral Hartapu adı Karadağ, Burunkaya, ve Türkmen-Karahöyük yazıtlarında da yer almaktadır. Kral rölyefi Asur biçimi saç ve sakaldan hareketle M.Ö. 8. yüzyıla tarihlenmiştir. Kızıldağ yazıtında imparatorluk dönemine yakın bir yazı stili görülmekle birlikte, kasıtlı bir arkaizm olarak yorumlanmaktaıdır. Özellikle Türkmen-Karahöyük yazıtı da paleografik olarak Hartapu’nun M.Ö. 8. yüzyıla ait bir hükümdar olduğu görüşünü desteklemektedir. Kızıldağ Yazıtlarının bulunduğu kayalarda eski Yunan döneminden kalma yazıt ve oymalar da vardır.
