Yerel Seçimler: Türkiye İçin Dönüm Noktası Olabilir
31 Mart’ta yapılacak seçimlere sayılı günler kalırken, seçimlere ilişkin değerlendirmelerde gelmeye devam ediyor. Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi (CATS) uzmanlarından Dr. Sinem Adar’a göre seçim sonuçları Türkiye’nin siyasi geleceği bakımından belirleyici olacak.
“Yerel seçimlerden fazlası” görüşünü içeren bir analiz kaleme alan Sinem Adar’a göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan özellikle tek başına Türkiye ekonomisinin üçte birini oluşturan İstanbul’da belediye seçimlerini kazanarak AKP’nin mali kaynaklara erişimini güçlendirmek istiyor.
Ekonomi politikaları çıkmaza giren, seçmeni nezdindeki popülaritesi gerileyen Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı ve CHP’nin İstanbul adayı Ekrem İmamoğlu’nu sandıkta yenilgiye uğratmak için elinde bulundurduğu devlet imkanlarını, kontrolü altındaki basını, tüm gücünü, seferber etmiş durumda. İçişleri, savunma ve dışışleri bakanları da dahil olmak üzere kabine üyeleri, Erdoğan’ın talimatı üzerine sahada. Bakanlar, İBB adayı Murat Kurum başta olmak üzere AKP’nin yerel seçimlerdeki adaylarına destek toplamaya çalışıyor.
Hatta Erdoğan’ın Pazartesi günü Tokat’ta düzenlediği mitingde “İstanbul’daki hemşehrilerinizi sizden aramanızı rica ediyorum” diye seslenmesi, Tokatlılardan AKP’nin İstanbul adayı Murat Kurum’un seçilmesi için yardım isteyecek noktaya gelmesi de dikkatlerden kaçmadı.
Yerel seçimler neden önemli?
Sinem Adar, Erdoğan’ın 31 Mart seçimlerini “2019 yerel seçimlerinin rövanşını alma fırsatı olarak gördüğüne”, CHP’ye kaptırdığı İstanbul ve Ankara gibi büyük kentleri geri alarak AKP’nin “siyasi meşruiyetini” güçlendirmek istediğine işaret ediyor.
Büyük kentlerde seçimleri kazanması durumunda AKP’nin muhalefet karşısındaki psikolojik üstünlüğünü daha da artıcağına işaret eden CATS uzmanı, Erdoğan için bunun milliyetçi ve İslamcı akımlar tarafından desteklenen başkanlık sistemini konsolide etmesi ve otoriter yönetimini sağlamlaştırması anlamına geleceğini vurguluyor.
Ayrıca Adar’a göre seçimler muhalefet partileri için de 20 yılı aşkın bir süredir devam eden AKP iktidarına alternatif olma iddiası bakımından da önemli bir sınav olacak.
Washington Enstitüsü’nün Kıdemli Araştırmacısı Soner Çağaptay da yayımladığı analizinde benzer bir noktaya dikkat çekiyor. İmamoğlu’nun İstanbul seçimlerini yeniden kazanması halinde bu galibiyetin onu “Erdoğan’ı yenebilecek yıldız siyasetçi” olarak ön plana çıkartacağını belirten Çağaptay, “Böyle bir gelişme aynı zamanda İmamoğlu’nu Erdoğan’a karşı güvenilir bir rakip olarak gösterecek ve Erdoğan karşıtı bloğa ivme kazandıracaktır” görüşünü kaydetti.
Seçimlerin Türkiye’nin siyasi geleceği açısından bu kadar ciddi önem taşımasına rağmen, toplumda heyecan yaratmaması, sadece iktidarın değil, muhalefet mitinglerinin de sönük geçmesi, beraberinde soru işaretlerini getiriyor.
DW Türkçe’den Değer Akal‘a konuşan Alman Marshall Fonu Türkiye Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı “Türkiye’de siyasi gerilimden, kutuplaşmadan ve seçimlerden yoruldu” gözlemini aktardı.
İktidar seçmeni ile muhalif seçmenin farklı nedenlerden de olsa hayal kırıklığı yaşadığına işaret eden Ünlühisarcıklı, “İktidar seçmenleri ‘Bu sefer de oyunuzu verin, bakın göreceksiniz çok iyi olacak’ denip hiçbir şeyin değişmemesinden, muhalif seçmen ise ‘göreceksiniz bu sefer kazanacağız’ denip yine seçimlerin kaybedilmesinden dolayı hayal kırıklığı yaşıyor” diye konuştu.
Türkiye’de son dönemde ayrıca siyasal duygusal kutuplaşmanın da görünürlüğünün artığını vurgulayan Özgür Ünlühisarcıkla, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bunun temel fay hattının modernleşmeyle muhafazakarlaşma arasındaki fay hattı olduğunu söyleyebiliriz. Bunun yarattığı gerilim var. Bunun yanı sıra gittikçe artan bir oranda dünya ile entegre olan bir kesim ile daha yerli kalan, yerli ve milli söylemi benimseyen bir kesim var bu da aynı modernleşme- muhafazakarlaşma şablonuna oturuyor.
Bu kutuplaşma, seçmen davranışını büyük ölçüde belirliyor. Bunun yanı sıra cumhurbaşkanının kendisi bir kutuplaşma konusu. Sevenleri çok seviyor, sevmeyenleri hiç sevmiyor. Dolaysıyla seçimlerde aslında taraflardan biri ne AKP ne Murat Kurum Erdoğan gibi görünüyor. AKP adaylarına oy verenler Erdoğan’a oy vermiş vermeyenlerde vermemiş sayılacak. 31 Mart her ne kadar bir yerel seçim gibi görünse de, Erdoğan aslında bunu kendisi için bir seçim olarak lanse ediyor.”
Aslında Türkiye’de seçmenin sandığa gitme oranı pek çok ülkeye kıyasla hep daha yüksek oranda gerçekleşiyor. Son olarak Mayıs 2023’te gerçekleşen cumhurbaşkanı seçiminin ilk turunda katılım oranı yüzde 87,04, 28 Mayıs’taki ikinci turda ise yüzde 85,71 olarak gerçekleşmişti. 31 Mart yerel seçimlerine seçmenin katılım oranın ne düzeyde olacağı, seçmendeki hayal kırıklığının sandığa yansıyıp yansımayacağı büyük merak uyandırıyor.
Küresel risk uzmanı Dr. Wolf Piccoli de Türkiye’ye yaptığı araştırma gezisi esnasındaki izlenimlerini DW Türkçe ile paylaşırken seçmende umutsuzluğun göze çarptığına dikkat çekti. Politik risk danışmanlığı hizmeti veren Teneo’nun Eş Başkanı ve Araştırma Direktörü Piccoli, Türkiye’de seçmenler ile seçmenleri temsil etme iddiasındaki siyasi aktörler arasındaki uçurumun derinleştiğini söyledi:
Piccoli, “Halkta seçim heyecanı yok. İnsanlar ay sonunu getirme mücadelesine odaklanmış durumda. Hem iktidar hem muhalefet partileri halkın gerçek sorunlarına çözüm üretmiyor, üretme iddiasına bile sahip değiller. Siyaset dünyasında olanlarla, halkın günlük yaşantısında olup bitenler arasında uçurum derinleşiyor” izlenimini aktardı.
Ipsos Türkiye’nin açıkladığı son araştırma sonuçlarına göre Türk halkının yüzde 85’i ülkedeki en büyük sorunun ekonomi olduğunu söylüyor, yüzde 74’ü enflasyonun daha da artacağını, yüzde 71’i de döviz kurunun yükseleceğini düşünüyor. Yüzde 75’i de Türkiye’deki genel durumdan memnun değil.
“Seçmenin asıl derdi ekonomi”
“Yerel seçimlere, halkın ağır geçim sıkıntısı yaşadığı koşullarda gidiliyor. Aslında seçmenin asıl derdi ekonomi” diyen Piccoli, yaşanan iktisadi gerilemenin sadece AKP’nin izlediği ekonomi politikaları ile ilintili olmadığını vurguladı.
Wolf Piccoli, “Mesele son 8-10 yılda izlenen politikaların ekonomiyi etkiliyor olması. Nedir bunlar? Kötüleşen eğitim sistemi, kamu hizmetlerinin kalitesinin gerilemesi, kurumsal erozyon, yolsuzluk, hesap verilebilirliğin olmaması, cezasızlık, hukukun üstünlüğünde, demokrasi ve basın özgürlüğündeki gerileme. Kamu kaynakları, daha ayrıcalıklı küçük bir gruba aktarılıyor, diğerleri bunun dışında kalıyor, ayın sonunu getirme mücadelesi vermek zorunda kalıyorlar. Hatta AKP’nin çok övdüğü sağlık hizmetlerinde de son dönemde çok ciddi gerileme olduğu kaydediliyor. Ama ne iktidarda ne de muhalefette kimse, halkın asıl sorunlarını çözüme kavuşturma konusunda ciddiyet sergilemiyor” dedi.
“Erdoğan’ın siyasi öncelikleri, halkın önceliklerinin önüne geçiyor”
Erdoğan’ın siyasi öncelikleri nedeniyle son dokuz ayda ekonomiyi düzeltmek adına gerekli adımların atılmadığına, hem zamanın hem kaynakların boşa harcandığına, dizginlenmeyen enflasyon ve hayat pahalılığı krizinin insanların günlük yaşamını giderek çok zor hale getirdiğine dikkat çeken Wolf Piccoli, yerel seçimlerden sonra da Erdoğan’ın ekonomi politikalarında büyük bir değişiklik beklemediğini kaydetti.
31 Mart seçimlerinin sonucu ne olursa olsun Erdoğan için önceliğin Anayasa değişikliği olacağını söyleyen Piccoli, büyük ihtimalle bir ya da bir buçuk yıl içinde referandum ve erken seçim moduna girileceği öngörüsünü paylaştı, “Dolaysıyla 31 Mart seçimlerinden sonra da popülaritesini sürdürmek Erdoğan’ın önceliği olacak” dedi.
Erdoğan’ın siyasi önceliklerinin Türk halkının ve gelecek nesillerin önceliklerinin önüne geçtiğini aktaran Piccoli, “AKP iktidara geldiğinde asgari ücretlilerin oranı yaklaşık yüzde 30’du, şimdi yaklaşık yüzde 70’e ulaştı. Bu aslında Erdoğan’ın Türkiye’yi nasıl bir ülkeye dönüştürdüğünü anlatıyor. Küçük bir gruba hizmet eden bir ekonomi yarattı yani kamu çalışanlarının bir bölümü, inşaat sektörü ve vasıfsız işçilere dayanan tekstil gibi sanayi kolları. Kitlesel bir vasıfsız, az eğitimli, kesim yaratılıyor. Farklı bir hayat isteyenler ise Türkiye’nin bunun için doğru bir yer olmadığı gerçekliği ile yüzleşiyor. Eğitim istatistikleri Türkiye’deki gerilemeyi gözler önüne seriyor. Yani Türkiye gelecek vaat etmeyen bir ülkeye dönüştürülüyor” gözlemini kaydetti.
Halkın Türkiye’deki gidişattan ötürü büyük bir hayal kırıklığı yaşamakta olduğunu, “pes etmiş göründüğünü” söyleyen risk analisti, AKP’nin yıllarca övündüğü yüksek sayıdaki genç nüfusunun da artık çareyi ülkeyi terk etmekte aradığını, bunun kimsenin konuşmak istemediği büyük bir drama dönüşmekte olduğunu aktardı.
Wolf Piccoli, “Kimse gerçekleri ve asıl tehlikeyi konuşmuyor. Geçen yıl Türkiye’den Avrupa’ya en yüksek iltica oranı kaydedildi. Kimse neden her yıl 100 bin kişinin Türkiye’den kaçmaya çalıştığını konuşmuyor. Geleceklerini artık Türkiye’de görmeyen eğitimli insanlar yurtdışına gidiyor. Türkiye’den çok ciddi beyin göçü yaşanıyor. Bu gerçek bir dram” dedi.
“Türkiye için önemli bir kavşak”
Siyasi gözlemciler, dünyanın bugün geldiği noktada jeostratejik açıdan önemi artan, ekonomik olarak da önünde büyük fırsatlar bulunan Türkiye’nin önemli bir kavşakta bulunduğuna işaret ediyorlar. Türkiye’nin bu fırsatları ve geleceği ıskalamaması için yönetim anlayışını değiştirmesi, demokrasi ve hukuk devletini güçlendirmesi, yolsuzlukların üzerine gitmesi gerektiği konusunda hemen hemen tüm uzmanlar hem fikir.
Gözlemciler, 31 Mart seçimlerinden çıkacak mesajın, Türkiye’yi yeniden doğru istikamete yönlendirecek bir değişim getirebileceğini, bunun da ancak seçmenin sandığa giderek tercihini kullanmasıyla sağlanabileceğini dile getiriyorlar.
