Yeni Ekonomi Modeli, Faizi, Kuru Ve Enflasyonu Nasıl Değiştirdi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 30 Kasım 2021’de TRT’deki programda yaptığı açıklamada “Yeni ekonomi modeliyle, yüksek faiz verecek sıcak para çekme politikasını elimizin tersiyle itiyoruz. Düşük faizle, üretimi ve ihracatı destekleyeceğiz.” diyerek yeni bir politika benimsendiğini resmen duyurmuştu.
Peki, Yeni Ekonomi Modeli açıklandıktan sonra faizi, enflasyonu, kuru ve dış ticaret açığını nasıl değiştirdi?
Türkiye Eylül 2021 sonrası yeni bir ekonomi modeline geçti. Neredeyse tüm dünyada faizler yükselirken Merkez Bankası (TCMB) politika faizini son 1 senede tam 6 kere düşürdü. Böylece politika faizi son 1 yılda yüzde 19’dan yüzde 12’ye geriledi. Peki, TCMB’nin faizi düşürdüğü bu son bir senede enflasyon, Dolar kuru ve dış ticaret açığı nasıl değişti?
TCMB 24 Eylül 2021’de politika faizini yüzde 19’dan yüzde 18’e düşürdüğünde henüz Türkiye’nin yeni bir ekonomi modeline geçtiği açıklanmamıştı. TCMB 22 Ekim 2021’de bir kez daha indirime giderek faizi yüzde 17’ye indirdi. Merkez Bankası 19 Kasım 2021’de ise politika faizini yüzde 15’e kadar düşürdü.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da 30 Kasım 2021’de TRT’deki programda yaptığı açıklamada “Yeni ekonomi modeliyle, yüksek faiz verecek sıcak para çekme politikasını elimizin tersiyle itiyoruz. Düşük faizle, üretimi ve ihracatı destekleyeceğiz.” diyerek yeni bir politika benimsendiğini resmen duyurdu.
Dünyada neredeyse tüm merkez bankaları faizleri yükseltirken TCMB düşürmeye devam etti ve son olarak 23 Eylül 2022’de faizi yüzde 12’ye çekti.
AK Parti döneminin en yüksek enflasyonu
Yeni ekonomi modeline geçilmesiyle döviz kurları Türk lirası karşısında hızla yükselişe geçti. Akaryakıt ve gıda fiyatları başta olmak üzere enflasyon hızla artarken AK Parti iktidarındaki en yüksek oranlar görüldü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı yıllık enflasyon Eylül 2022’de yüzde 83,45 ile rekor kırdı.
Faiz 1 senede yüzde 20’den yüzde 83’e çıktı
Eylül 2021’de yıllık enflasyon yüzde 19,6 iken Eylül 2022’de bu oran yüzde 83,45’e kadar çıktı. Kasım 2021’de ise yıllık enflasyon yüzde 21,3 idi. Yeni ekonomi modeli resmen açıklandıktan sonra Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hızla yukarı tırmandı.
Dolar kuru 8,5 TL’den 18,3 liraya çıktı
TCMB verilerine göre Eylül 2021’de Dolar kuru ortalaması 8,53 TL idi. Dolar kuru Eylül 2022’de ise 18,31 TL oldu.
Erdoğan liderliğindeki hükümet Dolar kurundaki artışı kontrol edebilmek Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasını devreye soktu. Bunun bütçeye maliyeti ise giderek artıyor.
Dış ticaret açığı rekor seviyede
Cumhurbaşkanı Erdoğan “Düşük faizle, üretimi ve ihracatı destekleyeceğiz” taahhüdünde bulundu ancak son 1 yılda dış ticaret açığı rekora koşuyor. Henüz eylül ayı verileri açıklanmadığından Ocak-Ağustos dönemlerini içeren son yıllara baktığımızda 2022 açık ara en yüksek dış ticaret açığının görüldüğü sene oldu.
Ocak-Ağustos 2021’de 29,8 milyar Amerikan doları olan açık 2022’nin aynı döneminde 73,4 milyar dolara kadar çıktı. 2014’ten bu yana aynı dönemde en yüksek açık 2014 yılında 55,2 milyar dolar ile görülmüştü.
Yeni ekonomi modelinin 1 yıllık karnesine bakınca şu veriler ortaya çıkıyor: Politika faizi yüzde 19’dan yüzde 12’ye gerilerken Dolar kuru 8,5 liradan 18,3 liraya çıktı. Yıllık resmi enflasyon yüzde 19,6’dan yüzde 83,5’e çıkarken dış ticaret açığı da 29,8 milyar dolardan 73,4 milyar dolara yükseldi.
(Kaynak: Euronews Türkçe)
