Wegener Granülomatozu Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi, Tedavisi

Polianjiitli granülomatoz (GPA), küçük ve orta büyüklükteki kan damarlarının (vaskülit) iltihaplanmasıyla karakterize edilen ve çoğunlukla solunum yolu ve böbrekler olmak üzere vücudun çeşitli organ sistemlerinde hasara yol açan nadir bir hastalıktır.

Haber Merkezi / Semptomlar arasında, ikincil bakteriyel enfeksiyonla birlikte burundaki mukoza zarında ülserasyonlar, kalıcı burun akıntısı, sinüs ağrısı ve potansiyel olarak işitme kaybına neden olan kronik orta kulak enfeksiyonu (otitis media) yer alabilir. Bazı bireylerde böbrek anormallikleri, diyaliz veya böbrek nakli gerektiren ciddi bir komplikasyon olan böbrek yetmezliğine ilerleyebilir.

Akciğerler etkilenirse öksürük, kanlı öksürük (hemoptizi) ve akciğerlerin dışını kaplayan ince zarın ve akciğerin içindeki dokuların iltihabı mevcut olabilir. Bir bireyde hangi organ sistemlerinin etkilendiğine bağlı olarak başka belirtiler ortaya çıkabilir.

Polianjiitli granülomatoz kalıtsal bir hastalık değildir. Otoimmün bir bozukluk olarak sınıflandırılır. Otoimmün bozukluklar, vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla sağlıklı dokuya saldırdığında ortaya çıkar. Sigara içmek de dahil olmak üzere çevresel, bulaşıcı ve bazı genetik faktörler bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir. Bozukluk her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 40 ila 60 yaş arasındaki insanları etkiler. Uzun yıllar boyunca polianjiitli granülomatoz Wegener granülomatozu veya Wegener granülomatozu olarak biliniyordu. 

Wegener, 1930’lu yıllarda tıp literatüründe bu bozukluğu ayrıntılı olarak tanımlayan ilk hekimlerden biri olan doktorun soyadıdır. Wegener’den önceki diğer doktorlar da hastalığı tarif etmişti. Soyadları hastalıkları tanımlamamakta ve genellikle hastalıkları daha iyi tanımlayan terimler tercih edilmektedir. Polianjiitli granülomatoz, bir vaskülit formu olarak sınıflandırılır ve ayrıca antinötrofil sitoplazmik antikorlarla ilişkili (ANCA ile ilişkili) vaskülit veya ANCA ile ilişkili vaskülitlerin (AAV) bir formu olarak da sınıflandırılır.

Granülomatoz ve polianjiit ile ilişkili semptomların spesifik semptomları ve ciddiyeti kişiden kişiye büyük ölçüde değişir. Gerçekten de, vücudun hemen hemen tüm organ sistemlerini etkileyen polianjiitli granülomatoz tanımlanmıştır.

Çoğu insanda bu bozukluk solunum yollarını ve böbrekleri etkiler. Bazı kişilerde hastalık hafif seyrederken, bazılarında yaşamı tehdit eden komplikasyonlar gelişebilir. Bozukluk aylar boyunca yavaş yavaş gelişebileceği gibi birkaç gün içinde hızla da gelişebilir (akut). Çünkü polianjiitli granülomatozisli her kişi benzersizdir ve aşağıda açıklanan semptomlar belirli bir kişi için geçerli olabilir veya olmayabilir.

Başlangıç ​​semptomları genellikle üst solunum yollarında ortaya çıkar ve kalıcı burun akıntısı (burun akıntısı), burunda kabuklanma ve burun tıkanıklığı veya tıkanıklığı gibi şiddetli soğuk algınlığıyla ilişkili semptomlara benzer. Daha ciddi semptomlar arasında burun kanaması, ikincil bakteriyel enfeksiyonla birlikte burundaki mukoza zarında ülserasyonlar, sinüs ağrısı, sinüslerin iltihabı (paranazal sinüzit) ve ses kısıklığı yer alır. 

Etkilenen bazı bireylerde, burun deliklerini bölen duvarda (septum) bir delik veya yırtık gelişecek ve bu durum, semer burun adı verilen burun köprüsünün çökmesine neden olacaktır. Etkilenen bireylerde ayrıca tekrarlayan orta kulak iltihabı (orta kulak iltihabı) gelişebilir ve tedavi edilmezse sonunda işitme kaybıyla sonuçlanabilir.

Ek başlangıç ​​semptomları arasında ateş, genel sağlıksızlık hissi (halsizlik), halsizlik ve yorgunluk, eklem ağrısı (artralji), iştahsızlık ve istenmeyen kilo kaybı yer alabilir. Bazen, diğer semptomlar gelişmeden önce üst solunum yolları yıllar boyunca etkilenir ve bazen polianjiitli granülomatoz üst solunum yollarında izole kalır ve vücudun geri kalanı etkilenmeden kalır. Buna polianjiit ile birlikte lokalize veya sınırlı granülomatozis denilebilir.

Etkilenen bireylerin çoğunda akciğerleri (pulmoner) etkileyen semptomlar gelişecektir. Bu semptomlar arasında inatçı öksürük, kanlı öksürük atakları (hemoptizi), nefes almada zorluk (nefes darlığı), göğüs ağrısı, akciğerlerin dışını ve akciğerlerin içini kaplayan ince zarın iltihabı (plörit), akciğerlerde aşırı miktarda sıvı birikmesi (plörit) yer alır. akciğerlerin etrafında sıvı birikmesi (plevral efüzyon) ve akciğer dokularının kendisinde iltihaplanma. Akciğer dokusunda röntgen muayenesinde tespit edilebilecek kan, irin veya protein (akciğer infiltrasyonları) gibi maddeler bulunabilir. 

Bazen, etkilenen bireylerde, subglottik stenoz olarak bilinen bir durum olan, nefes borusunun ses tellerinin altındaki alanında (subglottis) iltihaplanma ve daralma görülür. Ayrıca nefes borusunun tamamının iltihaplanması ve daralması (trakeal stenoz) da meydana gelebilir. Bu koşullar nefes almada zorluk, yüksek perdeli gürültülü nefes alma (stridor), hırıltı veya ses değişikliklerine neden olabilir. Akciğerlerdeki kanama (kanama), hastaneye yatmayı ve agresif tedaviyi gerektiren potansiyel ciddi bir komplikasyondur. Solunum semptomları genellikle bu bozukluğu olan çocuklarda ilk işarettir.

Bireylerin yaklaşık %75’i sonunda böbrek (böbrek) hastalığı geliştirir. Ancak birçok insanda hiçbir belirti belirgin değildir (asemptomatik). Etkilenen bireylerde yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve bacaklarda sıvı tutulumu gelişebilir. Bu semptomlara, kanı filtreleyen, glomerül adı verilen böbreğin kan damarları ve sinir lifleri kümesinin iltihaplanması neden olur. Glomerüller şişip şekilsiz hale gelir ve glomerülonefrit olarak bilinen bir durum olan uygun işlevini yerine getiremez. Bu, az miktarda kana ancak idrarda büyük miktarda protein kaybına neden olabilir. Tedavi edilmezse ilerleyici böbrek hasarı meydana gelebilir ve sonuçta hayatı tehdit eden böbrek (böbrek) yetmezliğine neden olabilir.

Çoğu kişi, çeşitli eklemlerde ağrı (poliartralji), eklemlerde iltihaplanma ve şişme (artrit), kas iltihabı (miyozit) ve kas ağrısı (miyalji) dahil olmak üzere kasları ve iskeleti etkileyen semptomlar yaşar.

Polianjiitli granülomatozlu bireylerin yarısından fazlasında, gözleri kaplayan hassas zarın iltihabı (konjonktivit), kornea ülserleri, göz küresinin beyaz ve dış kaplamasının (sklera) iltihabı (sklerit) dahil olmak üzere göz (oküler) anormallikleri görülür. ve sklerayı kaplayan zarın iltihaplanması (episklerit). Etkilenen bireylerde ayrıca gözün arkasında anormal bir kitle veya ağrı (orbital kitle lezyonu veya ‘psödotümör’) gelişebilir. Göz anormallikleri, göz ağrısı, kızarıklık, gözbebeklerinin şişmesi veya dışarı çıkması (proptoz), çift görme (diplopi) ve görme kaybıyla sonuçlanabilir. Bazı kişilerde ek bulgular ortaya çıkabilir. Bazen gözlerle ilgili problemler polianjiitli granülomatozun ilk belirtisidir.

Etkilenen bireylerin yaklaşık yarısında küçük kabarık şişlikler (papüller), cilt yüzeyinin hemen altında biraz daha büyük, daha derin şişlikler (deri altı nodüller), cilt ülserleri, cilt katmanlarında kanama (hemoraji) gibi küçük morumsu görünümlere neden olan cilt anormallikleri gelişir. ciltte lekeler (peteşi) ve/veya cilt yüzeyine yakın kanayan damarların neden olduğu mor renk değişikliği alanları (purpura). Cilt lezyonları ağrılı olabilir veya olmayabilir. Etkilenen bazı bireylerde, bu bölgelere kan akışının olmaması nedeniyle soğuğa (Raynaud fenomeni) tepki olarak el ve ayak parmakları ağrılı bir şekilde soğuyabilir. Bazen bu, el ve ayak parmaklarının uçlarında doku ölümüne (kangren) neden olacak kadar şiddetlidir.

Nadir durumlarda, bireylerde beyin ve omurilik dışındaki sinir liflerinin iltihaplanması ve dejenerasyonu (periferik nöropati), farklı bölgelerdeki birkaç periferik sinirin aynı anda yaralanması (mononevrit multipleks) ve kranyal sinirlerin iltihabı gibi nörolojik anormallikler de gelişebilir. kranyal nörit). Periferik nöropati, ellerde veya ayaklarda uyuşma, yanma veya karıncalanma hissine neden olabilir. Mononörit multipleks etkilenen bölgelerde ağrıya, halsizliğe ve anormal duyulara neden olabilir. Spesifik semptomlar vücudun hangi bölgelerinin etkilendiğine bağlıdır. Kranial sinir tutulumunun belirtileri hangi kranial sinirlerin etkilendiğine bağlıdır. Vücudun bir tarafında baş ağrısı, nöbet ve felç (hemipleji) de rapor edilmiştir.

Diğer nadir görülen semptomlar arasında, kalbi çevreleyen membranöz kesenin iltihabı (perikardit), kalbin iç zarını döşeyen endokardiyumun iltihabı (endokardit), kan sağlayan arterlerin iltihabı dahil olmak üzere kalp (kardiyak) anormallikleri yer alır. kalp kaslarına (koroner arterit) ve kalp kası hastalığına (kardiyomiyopati) neden olabilir. Etkilenen bazı bireylerde felç veya kalp krizi (miyokard enfarktüsü) geçirme riski yüksek olabilir.

Polianjiitli granülomatozun kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Etkilenen dokularda görülen karakteristik doku değişiklikleri ve vücudun artan bağışıklık tepkisi nedeniyle, bozukluğun olası bir temeli olarak anormal bir bağışıklık reaksiyonu öne sürülmüştür. Birçok araştırmacı bu bozukluğun otoimmün bir bozukluk olduğunu düşünmektedir. Otoimmün bozukluklar, vücudun “yabancı” veya istilacı organizmalara karşı doğal savunmasının, bilinmeyen nedenlerle sağlıklı dokuya saldırmaya başlamasıyla ortaya çıkar.

Polianjiitli granülomatozda, nötrofil adı verilen beyaz kan hücreleri vücuda zarar verebilecek anormal bağışıklık proteinleri salgılar. Normalde nötrofiller vücuda giren bakterileri çevreleyip yok ederek enfeksiyonla mücadelede etkilidir. Yaklaşık %85-90’ı antinötrofil sitoplazmik antikorlara (ANCA) sahiptir. Bu insanların yaklaşık %80’i sitoplazmik-ANCA veya c-ANCA olarak adlandırılan şeye sahiptir. Bu insanların yaklaşık %20’sinde perinükleer-ANCA veya p-ANCA vardır. Antikorlar veya immünoglobulinler, vücuttaki istilacı veya yabancı maddelere bağlanan ve bunların yok edilmesini sağlayan özel proteinlerdir. Otoantikorlar yanlışlıkla sağlıklı dokuya saldıran antikorlardır. Bu otoantikorların polianjiitli granülomatoz gelişiminde oynadığı kesin rol tam olarak anlaşılamamıştır.

Birçok araştırmacı, bir enfeksiyonun bağışıklık sistemini ‘harekete geçirerek’ arızalanmasına neden olduğuna inanıyor. Birçok araştırmacı, bir enfeksiyonun bozukluğun gelişimine katkıda bulunduğuna inansa da, enfeksiyonun tek başına polianjiitli granülomatoz kadar karmaşık bir bozukluğu açıklayabilmesi pek olası değildir. Sigara içmek de dahil olmak üzere, bozukluğun gelişiminde rol oynayan çevresel ve genetik faktörler de dahil olmak üzere muhtemelen ek faktörler vardır. Bu soruyla ilgili araştırmalar devam ediyor, ancak şu ana kadar bu hastalığın nedeni olarak hiçbir spesifik bulaşıcı, genetik veya çevresel faktör kesin olarak tanımlanmadı.

Polianjiitli granülomatozun semptomları, kan damarlarının iltihaplanması (vaskülit) nedeniyle ortaya çıkar. Bu iltihaplanma damarların daralmasına neden olur ve vücudun çeşitli organ sistemlerine kan akışının azalmasına ve doku kaybına neden olur. Bu bozukluk, enfeksiyon veya iltihapla savaşmak için üretilen bağışıklık sistemi hücrelerinin anormal kümelenmesi veya kitleselleşmesi ile belirgindir. Bu hücre kümelerine granülom adı verilir ve vücudun çeşitli organ dokularında ve kan damarlarında bulunabilir (granülomatoz).

Polianjiitli granülomatoz tanısı, rutin laboratuvar testleri, ayrıntılı hasta öyküsü, ilgili semptomların tanımlanması ve çeşitli özel testler dahil olmak üzere kapsamlı bir klinik değerlendirmeye dayanarak konur. Pek çok kişide, etkilenen organdan cerrahi olarak çıkarma (biyopsi) ve küçük doku örneklerinin mikroskobik incelenmesi, karakteristik vaskülit veya granülomları ortaya çıkarabilir. Doktorlar başlangıçta üst solunum yolundan biyopsi örneği almayı tercih edebilir. Ancak bazen bu, kesin tanıya yetecek kadar doku elde edilemeyebilir. Akciğer dokusu veya böbrek dokusunun biyopsisi yapılabilir. Akciğer biyopsisi en iyi sonuçları verebilir.

Biyopsiye ek olarak diğer bozuklukları dışlamak için kan testleri de yapılabilir. Bir kan testi ayrıca antinötrofil sitoplazmik antikor (ANCA) olarak bilinen spesifik bir antikor tipinin varlığını da ortaya çıkarabilir. Polianjiitli granülomatozisli birçok bireyde test pozitif olduğundan, ANCA kan testi, bozukluğun şüpheli tanısını desteklemeye yardımcı olabilir. Bu test, mikroskobik polianjiit veya Churg-Strauss sendromu gibi ANCA ile ilişkili vaskülitin diğer formlarından farklı değildir. 

Bakteriyel endokardit, sistemik lupus eritematozus, amebiasis, tüberküloz ve kokain kötüye kullanan kişiler de dahil olmak üzere başka rahatsızlıkları olan bazı kişilerin de ANCA testleri pozitif çıkabilir. Ek olarak, etkilenen bazı bireylerde test negatiftir ve özellikle bu gibi durumlarda, bir kişinin polianjiitli granülomatoz olup olmadığını belirlemek için biyopsi yerine güvenilmemelidir.

X-ışını ve özel görüntüleme testleri de polianjiitli granülomatoz şüphesinin desteklenmesinde yardımcı olur. Akciğerlerin veya sinüslerin röntgeni, hastalıkla ilişkili karakteristik bulguları ortaya çıkarabilir (örn. sinüs zarının kalınlaşması), diğer durumların dışlanmasına yardımcı olabilir ve bozukluğun boyutunun ortaya çıkarılmasına yardımcı olabilir.

Granülomatozun polianjiit ile tedavisi, her hastada belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir. Modern tedavi, polianjiitli granülomatozlu hastalarda yaşam beklentisini önemli ölçüde iyileştirdi ve organ hasarını azalttı. Tedavi, uzmanlardan oluşan bir ekibin koordineli çabalarını gerektirebilir. 

Çocuk doktorları veya birinci basamak hekimleri; akciğer bozukluklarını teşhis eden ve tedavi eden uzmanlar (göğüs hastalıkları uzmanları); kulak, burun ve boğaz bozukluklarını teşhis ve tedavi eden uzmanlar (kulak burun boğaz uzmanları); Bağışıklık sistemi bozukluklarını teşhis ve tedavi eden uzmanlar (immünologlar): kas-iskelet sistemi bozukluklarını ve otoimmün hastalıkları teşhis ve tedavi eden uzmanlar (romatologlar); böbrekleri teşhis eden ve tedavi eden uzmanlar (nefrologlar); cilt bozukluklarını teşhis eden ve tedavi eden uzmanlar (dermatologlar); merkezi sinir sistemi ve beyin bozukluklarını teşhis ve tedavi eden uzmanlar (nörologlar), kalp bozukluklarını teşhis ve tedavi eden uzmanlar (kardiyologlar); ve diğer sağlık çalışanlarının etkilenen çocuğun tedavisini sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlaması gerekebilir.

Spesifik terapötik prosedürler ve müdahaleler, belirli semptomların varlığı veya yokluğu gibi çok sayıda faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir; etkilenen belirli organlar, bozukluğun genel şiddeti; bireyin yaşı ve genel sağlığı; ve / veya diğer unsurlar. Belirli ilaç rejimlerinin ve/veya diğer tedavilerin kullanımına ilişkin kararlar, hekimler ve sağlık ekibinin diğer üyeleri tarafından, hastanın durumunun özelliklerine dayalı olarak hastayla dikkatli bir şekilde istişarede bulunularak alınmalıdır; olası yan etkiler ve uzun vadeli etkiler de dahil olmak üzere potansiyel faydalar ve risklerin kapsamlı bir şekilde tartışılması; hasta tercihi; ve diğer uygun faktörler.

Granülomatozun polianjiit ile tedavisi iki aşamaya ayrılabilir: semptomların azalmasını sağlamak ve ardından iyileşmeyi sürdürmek (idame tedavisi).

2011 yılında Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), polianjiitli granülomatozlu yetişkinlerin tedavisinde Rituxan’ın (rituksimab) glukokortikoidlerle birlikte kullanımını onayladı. 2019 yılında Rituxan, 2 yaş ve üzeri çocuklarda tedavi için FDA tarafından onaylandı. Rituksimab, monoklonal antikor veya biyolojik tedavi olarak sınıflandırılır; antikor gibi davranan ancak laboratuvarda yapay olarak oluşturulan ilaçlardır. Glukokortikoidler, glikoz adı verilen bir şeker formunun metabolizmasının düzenlenmesinde ve inflamasyonun azaltılması gibi vücudun strese tepkisinin modülasyonunda önemli olan steroid hormonlardır.

Uzun yıllar boyunca etkilenen bireyler, prednizon gibi iltihabı azaltan glukokortikoid ilaçların ve hücrelerin anormal büyümesini (çoğalması) engelleyen sitotoksik ilaçların bir kombinasyonu ile tedavi edildi. Sitotoksik ilaçlar vücuttaki belirli hücrelere toksik olan kimyasallar içerir. Bu ilaçlar bu hücrelerin büyümesini veya çoğalmasını engellemek için kullanılır. Sitoksan (siklofosfamid), polianjiitli granülomatozu tedavi etmek için kullanılan en yaygın sitotoksik ilaçtır.

Sitotoksik bir ilacın bir glukokortikoid ile kombinasyonu kullanıldığında, tedavinin süresi etkilenen bireyin tepkisine bağlıdır. Beyaz kan hücresi (lökosit) sayımları yakından takip edilir. Beyaz kan hücrelerinin ciddi eksikliğini önlemek için dozajlar kademeli olarak azaltılır. Bozukluğun semptomları üç ila altı ay boyunca ortadan kalkmışsa, sitotoksik tedavinin kesilmesi için girişimlerde bulunulmalıdır. 

Sitotoksik tedavi, Imuran (azatioprin) veya CellCept (mikofenolat mofetil) gibi başka bir ilaçla değiştirilebilir. İlaç dozajı azaltılırken (azaltılırken) veya ilaç kesilirken böbrek hastalığının tekrarlama olasılığı dikkatle izlenir. Otrexup (metotreksat), granülomatozu polianjiit ile tedavi etmek için kullanılan başka bir ilaçtır. Metotreksatlı glukokortikoidler bazen daha az ciddi hastalıkları tedavi etmek için kullanılır. Genel olarak metotreksat, mikofenolat mofetil ve azatiyoprin siklofosfamidden daha az toksiktir.

Remisyon sağlandıktan sonra idame tedavisi gerekebilir. Bu genellikle azatiyoprin, metotreksat veya rituksimabın kullanılmasını içerir. Siklofosfamid, toksisite nedeniyle genellikle idame tedavisinde kullanılmaz. Glukokortikoidlerin dozu da genellikle aşamalar halinde azaltılır (azaltılır).

Remisyon ve idame tedavisi için hangi tedavinin kullanıldığına bakılmaksızın, etkilenen bireylerde bozukluğun tekrarlaması (nüksetmesi) yaşanabilir ve buna “alevlenme” denebilir. Bazen bir enfeksiyon nedeniyle nüksetme tetiklenebilir.

Etkilenen bazı bireylerde ilerleyici böbrek hasarı olabilir ve böbrekler artık normal işlevlerini yerine getiremeyebilir. Böbrek diyalizi ve sonunda böbrek nakli gerekebilir. Diyaliz, böbreğin sıvı ve atıkların uzaklaştırılması gibi temel işlevlerini yerine getirmek için bir makinenin kullanıldığı bir prosedürdür. Polianjiitli granülomatozdan kaynaklanan böbrek yetmezliğinde böbrek nakli başarılı olmuştur.

Antibiyotikler, bazen polianjiitli granülomatozla ilişkili sekonder bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılmıştır. Bactrim (trimetoprim-sülfametoksazol), etkilenen bireylerin, özellikle de yalnızca üst solunum yolu tutulumu olanların tedavisinde etkili olan bir antibiyotiktir. Özellikle vasküliti kontrol altına almak için yoğun bağışıklık baskılayıcı tedaviye ihtiyaç duyulduğunda, Pneumocystis jiroveci pnömonisi adı verilen akciğer enfeksiyonu olasılığını azaltmak için sıklıkla kullanılır.

Bazı kişilerde hava yollarını korumak için subglottik stenoz veya trakeal stenoz için cerrahi müdahale gerekli olabilir. Altta yatan vaskülit aktif değilse ameliyat semer burnunu düzeltebilir.