Çığır Açan Araştırma: Volkanik Patlamalar Dinozorları Tavuğa Çevirdi

Yeni yayınlanan bir araştırma, volkanik patlamaların tavuklar gibi vücut ısısını kontrol edebilen ilk sıcakkanlı dinozorların 180 milyon yıl önce ortaya çıktığını ortaya koydu.

Araştırmanın yazarlarından Alfio Alessandro Chiarenza, “Analizlerimiz, yoğun volkanik faaliyetlerin küresel ısınmaya ve bitki gruplarının yok olmasına yol açtığı 183 milyon yıl önceki Jenkyns olayı sırasında, ana dinozor gruplarından bazılarının farklı iklimleri tercih ettiğini gösteriyor” dedi.

Chiarenza, “Belki de bu çevresel krizin sonucunda oluşan endotermi, teropodların ve kuş kalçalı dinozorların daha soğuk ortamlarda gelişmesini sağlayarak, büyümelerine ve daha fazla yavru üretmelerini mümkün kıldı” ifadelerini kullandı.

İspanya’daki Vigo Üniversitesi’yle Britanya’daki University College London ve Bristol Üniversitesi’nden araştırmacılar, vücut ısısını kontrol edebilen ilk sıcakkanlı dinozorların 180 milyon yıl önce ortaya çıktığını buldu.

Bilim insanları, neredeyse tüm memelilerde ve kuşlarda görülen bu özelliğin, Mezozoyik Zaman’ın Triyas’tan sonra gelen ikinci dönemi olan Jura’da yaşayan dinozorlarda ortaya çıktığını tespit etti.

Yaklaşık bin fosilin yanı sıra çeşitli iklim modellerinin ve dönemin coğrafi yapısının incelendiği araştırma, hakemli dergi Current Biology’de 15 Mayıs’ta yayımlandı.

Araştırmada, dinozorların üç ana grubundan ikisini oluşturan teropodlarla (T. rex ve Velociraptor) kuş kalçalı dinozorların (bitki yiyen Stegosaurus ve Triceratops’un akrabaları dahil) Erken Jura döneminde daha soğuk iklimlere gittiği görüldü.

Bilim insanları, bundan yola çıkarak söz konusu dinozorların endotermi, yani vücut ısısını metabolik şekilde dengeleme özelliği geliştirmiş olabileceğini saptadı. Buna karşılık Brontosaurus ve Diplodocus’u içeren diğer ana grubu oluşturan sauropodların daha sıcak bölgelerde kalmayı sürdürdüğü belirtildi.

Araştırmanın yazarlarından Alfio Alessandro Chiarenza, bulgularla ilgili şunları söyledi: Analizlerimiz, yoğun volkanik faaliyetlerin küresel ısınmaya ve bitki gruplarının yok olmasına yol açtığı 183 milyon yıl önceki Jenkyns olayı sırasında, ana dinozor gruplarından bazılarının farklı iklimleri tercih ettiğini gösteriyor.

Bu dönemde birçok yeni dinozor grubunun ortaya çıktığını belirten Chiarenza, “Belki de bu çevresel krizin sonucunda oluşan endotermi, teropodların ve kuş kalçalı dinozorların daha soğuk ortamlarda gelişmesini sağlayarak, büyümelerine ve daha fazla yavru üretmelerini mümkün kıldı” dedi.

Birleşik Krallık’ın kamu yayıncısı BBC’nin bilim dergisi Science Focus ise çalışmayı “Çığır açan araştırma, devasa volkanik patlamaların bazı dinozorları tavuğa çevirdiğini gösteriyor” başlığıyla paylaştı.

Chiarenza, dergiye açıklamasında bu volkanik patlamaların “küresel ekosistemler üzerinde böyle bir etki yaratabileceği ve dinozorların evrimini etkilemiş olabileceği gerçeği epey yeni bir bulgu” dedi.

(Kaynak: Independent Türkçe)

Paylaşın

Mars’ta Binlerce Antik Devasa Volkanik Patlama Keşfedildi

Mars’ın volkanik olarak aktif olup olmadığı hala tartışma konusudur. Kesin olan şu ki, kızıl gezegen geçmişte volkanik olarak çok aktifti. Mars’taki volkanik olayların çoğu, üç ila dört milyar yıl önce meydana geldi. Bu volkanik olaylar sonucu Güneş sisteminin en yüksek dağı olan 25 km yüksekliğindeki Olympus Mons meydana geldi.

Haber Merkezi / Son zamanlarda NASA, kuzey Mars’ın Arabia Terra bölgesinde, 500 milyon yıllık bir süre boyunca yaşanan binlerce ‘süper patlama’ya dair kanıtlar buldu.

Bu tip şiddetli volkanik patlamalar bilimin bildiği en şiddetli patlamalar. Dünya’daki nispeten daha küçük volkanik patlamaların, güneş ışığını engelleyebilen ve yüzey sıcaklığını önemli ölçüde azaltabilen karbondioksit, kükürt dioksit ve diğer aerosolleri saldığı bilinmektedir.

Aynısı Mars’ta da oldu, ancak yalnızca daha büyük bir ölçekte. Tek bir süper patlama, 400 milyon olimpik yüzme havuzu değerinde erimiş kaya ve gaz eşdeğerine sahiptir.

Arabia Terra analizine öncülük eden NASA’nın Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde jeolog olan Patrick Whelley , “Bu patlamaların her birinin önemli bir iklim etkisi olduğunu, belki de salınan gaz atmosferi daha kalın hale getirdi veya Güneş’i bloke etti ve atmosferi daha soğuk hale getirdi” dedi.

Mars’ın yüzeyi kraterlerle dolu. Nereye gidersen gidin, birkaç yüz kilometre içinde en az bir tane bulabilirsiniz. Bu kraterler iki şekilde oluşur: çarpma (kuyruklu yıldız, göktaşı veya asteroit ile) veya volkanik patlamalar.

Arabia Terra, Mars’ta patlayıcı volkan kanıtlarının bulduğu tek yer

Çok büyük volkanlar ömürlerinin sonuna geldiklerinde kaldera adı verilen ve bazıları düzinelerce kilometre genişliğinde olabilen dev bir deliğe çökerler. Arabia Terra’da tespit edilen bu kalderalardan birkaçı, NASA bilim adamlarını daha yakından incelemeye neden oldu. Arabia Terra, Mars’ta patlayıcı volkan kanıtlarının bulduğu tek yer.

Mükemmel yuvarlak olma eğiliminde olan çarpma kraterlerinin aksine, kalderalar, daha derin zeminler ve duvarların yakınındaki kaya sıraları gibi çökme belirtileri taşırlar.

Bilim insanları, Arabia Terra’da kül belirtilerini aramak için NASA’nın Mars Keşif Yörünge Aracı’ndan (MRO) gelen verileri kullandılar ve malzemenin iyi korunmuş birçok katmanını buldular; verilerde kayıtlı kül miktarını biriktirmek için binlerce süper volkanik patlama gerekeceğini düşündüler.

Dünya’da süper patlama yapabilen volkanlar, dünyanın her yerine dağılmış durumda. Bu tür son patlama 76.000 yıl önce Endonezya’nın Sumatra bölgesinde meydana geldi. Buna karşılık, Arabia Terra, bilim insanlarının henüz açıklayamadığı bu tür yanardağlar ile dolu.

NASA’da görevli bir jeolog olan Jacob Richardson , “Bu kadar küçük bir gezegen, tek bir yerde binlerce süper patlamaya neden olacak kadar kayayı nasıl eritebilir? Umarım bu sorular başka birçok araştırmayı beraberinde getirir” dedi.

Paylaşın