ABD Ulusal İstihbarat Direktörü Avril Haines, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’da uzun bir savaşa hazırlandığına ve Rusya’nın Donbas’ta olası bir zaferinin savaşı sona erdirmeyeceğine inandıklarını söyledi.

Savunma İstihbarat Dairesi Direktörü Korgeneral Scott Berrier de savaşı şu anda ne Ruslar’ın ne de Ukraynalılar’ın kazandığını belirterek, yaşanan durumu “çıkmaz” olarak niteledi.

Haines ve Berrier, Senato İstihbarat Komisyonu’nda ABD’ye karşı dünya genelindeki tehditler konulu oturumda ifade verdi ve senatörlerin sorularını yanıtladı.

2 saati aşkın süren oturumda her iki istihbarat lideri de Ukrayna’daki savaşın kısa sürede sonlanmasını beklemedikleri şeklinde açıklamalar yaptı. Halka açık oturumun ardından bir de kapalı oturum düzenlendi.

“Önümüzdeki aylarda çatışmalar tırmanabilir”

Haines, Rusya’nın askeri operasyonlarını yeniden canlandırma çabası içine girecek olmasından dolayı gelecek bir iki ayda Ukrayna’da önemli boyutta çatışmaların yaşanacağı öngörüsünde bulundu.

Rusya Donbas’ı ele geçirse bile bunun savaşı bitirmeyeceğini ve Kiev’deki başarısız hamleden sonra Donbas’a odaklanmanın sadece “geçici bir değişim” olduğunu ifade eden Haines, “Cumhurbaşkanı Putin’in Ukrayna’da uzun bir savaşa hazırlandığı ve bu savaşta Donbas’ın ötesine geçen hedeflere ulaşma niyetinde olduğu değerlendirmesindeyiz” diye konuştu.

“Rusya güneyde kara köprüsü oluşturmak istiyor”

Haines, Putin’in Kırım ile Donbas bölgesi arasında bir kara köprüsü oluşturmak ve bu bağlantıyı Moldova’nın Transdinyester bölgesine de gelişmek istediği yönünde işaretler bulunduğunu dile getirdi. Bununla birlikte Haines, Rusya’nın daha fazla sayıda askeri seferber etmeden, bunu yapabilecek güçte olmadığını ifade etti.

Haines, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin jeopolitik düzende şok etkisi yarattığını, bununla birlikte Ukraynalılar’ın Moskova’nın beklediğinden daha büyük bir direniş sergilediğini ve Rusya’ya beklediği gibi hızlı bir zafer şansı tanımadığını söyledi.

“Putin daha sert yöntemlere başvurabilir”

Putin’in ABD ve Avrupa Birliği’nin Ukrayna’ya destek konusundaki kararlılığının zaman içinde zayıflayacağı inancında olduğunu belirten Haines, savaş uzadıkça gelişmelerin önümüzdeki aylarda nasıl bir seyir göstereceği konusunda kaygılar bulunduğunu belirtti.

Haines, “Putin’in amaçlarıyla Rusya’nın sahip olduğu konvansiyonel askeri kabiliyetleri arasında uyumsuzluk olduğu gerçekliğiyle yüz yüze kaldığını da düşündüğümüzde, bu demek oluyor ki önümüzdeki birkaç ayda daha öngörülmesi zor ve potansiyel bakımdan gerilimin daha tırmanabileceği bir yola doğru ilerliyor olabiliriz” dedi.

Haines, “Şu anki gidişat, Cumhurbaşkanı Putin’in sıkıyönetim uygulama, sanayi üretimini yeniden düzenleme ve hedeflerini başarmak için gereken kaynakları yaratmak için gerilimi tırmandırıcı askeri seçeneklere başvurmak dahil daha sert yöntemlere yönelmesi ihtimalini arttırıyor” ifadesini kullandı.

Rusya nükleer silah kullanır mı?

Haines bir soru üzerine Putin’in sadece, Rusya’ya karşı varoluşsal bir tehdit sezmesi durumunda nükleer silaha başvurabileceğini kaydetti. Her iki istihbarat lideri de yakın zamanda taktiksel nükleer silah kullanmasını öngörmediklerini söylerken, Putin’in nükleer güç kullanmadan önce gerilimi tırmandırmak için başvurabileceği diğer yöntemler olduğuna dikkat çekti.

Savunma İstihbarat Dairesi Başkanı Korgeneral Berrier de Ukrayna’daki savaşın bir çıkmazda olduğunu söyledi.

“Savaşı şu anda Ruslar da Ukraynalılar da kazanmıyor”

Berrier, “Ruslar kazanmıyor, Ukraynalılar da kazanmıyor, dolayısıyla ortada bir miktar çıkmaz var” ifadesini kullandı.

Scott Berrier bir soruyu yanıtlarken, şimdiye kadar 8 ila 10 Rus generalin savaşta öldürüldüğü bilgisini verdi.

Bununla birlikte, Moskova’nın “resmen savaş ilan etmesi ve genel bir askeri seferberlik ilan etmesi” durumunda bu durumun değişebileceğini belirten Berrier, Rusya’nın bunu yaptığı takdirde binlerce askerin daha savaşa katılacağını, bu askerlerin eğitim ve kabiliyet bakımından eksikleri bulunsa da insan gücü ve çok daha büyük miktarda mühimmat sağlayacaklarını kaydetti.

Berrier, motivasyon bakımından şu anda Ukraynalılar’ın Rus güçlerine göre daha güçlü bir durumda olduğunu belirtti.

“Çin Ukrayna’da olanları dikkatle izliyor”

Oturumda Çin’in Tayvan konusunda atabileceği olası adımlar da gündeme geldi. Çin’in Ukrayna’daki savaşta olup bitenleri dikkatle izlediğini belirten Amerikalı istihbarat liderleri, Rusya-Ukrayna savaşının şu an itibariyle Çin’in Tayvan konusundaki planlarını hızlandıracağını tahmin etmediklerini söyledi.

Haines, Çin’in, ABD ve Avrupa’nın Ukrayna’ya destekte nasıl biraraya geldiğini görmekten şaşırdığını ve bunun Pekin’in Tayvan üzerinde olası askeri operasyon konusundaki hesaplarını etkileyebileceğini kaydetti.

ABD Ulusal İstihbarat Direktörü Avril Haines, Çin’in Tayvan’ı askeri bir eyleme başvurmadan almayı tercih edeceğini; ancak olası bir ABD müdahalesinde bile ordusunun üstün gelebilecek kabiliyette olmasını sağlamak için yoğun bir çaba sergilediğini söyledi.

Berrier de Pekin’in, Tayvan’a ilişkin hedeflerini başarmak için orduyu kullanmayı ilk seçenek olarak düşünmediğini kaydederek, “Çin Halk Cumhuriyeti’nin bunu güç yoluyla yapmayı tercih etmeyeceğine inanıyorum. Bence zaman içerisinde bunun barışçı bir şekilde olmasını tercih edeceklerdir” ifadesini kullandı.

(Kaynak: VOA Türkçe)

Rusyalı ve Ukraynalı müzakereciler, Ukrayna’daki savaşa son vermenin yollarını aramak üzere İstanbul’da bir araya geldi. İki taraf da kendi pozisyonlarına dair daha önce açıklamalar yapmıştı.

Ukrayna, Moskova’nın tarafsızlık talebini düşüneceğini, ancak topraklarından taviz vermeyeceğini açıkladı. Rusya ise Ukrayna’dan “Nazilerden arınma” ve “silahsızlanma” talep ediyor, ancak bunların ne anlama geldiğine dair pek açıklama yapmıyordu.

Beş haftadır süren bombardımanda, Ukrayna’da birçok kent yıkıma uğradı, binlerce kişi öldü ve 10 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı. Peki Putin savaşı bitirmek için ne istiyor?

Rus tarafının müzakerelerde öne sürebileceği talepleri derledik.

‘Ukrayna’nın tarafsızlığı’

Batının askeri ittifakı NATO’nun genişlemesi bağlamında Rusya uzun zamandır Ukrayna’nın “tarafız” kalmasını talep ediyordu.

Bazı uzmanlar Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin “asıl nedeninin” bu olduğunu söylüyor.

Japonya’daki Waseda Enstitüsü’nden tarafsızlık uzmanı Pascal Lottaz’a göre, Rusya muhtemelen Ukrayna’dan hiçbir zaman NATO’ya katılmayacağı teminatı vermesi ve Rusya ile bu konuda ikili anlaşma imzalamasını isteyebilir.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, tarafsızlık konusunu tartışmaya hazır olduklarını söyledi. Ancak Ukrayna’nın ileride Avrupa Birliği’ne katılması ihtimaline açısından bunun ne anlama geldiği net değil.

AB üyeliği karşılıklı güvenlik garantileri ile gündeme gelecektir. Ukrayna ve Rusya’nın bu durumu nasıl değerlendireceği de net değil.

Zelenskiy, Ukrayna’nın tarafsızlığı konusunun düşünülebileceğini söyledi

‘Silahsızlanma’

Bu, NATO veya Avrupalı ortaklardan yoksun ve silahlardan arındırılmış bir Ukrayna’nın yeni bir Rus işgaline karşı çok savunmasız olacağı için bir başka sorunlu noktayı oluşturabilir.

Ancak Lottaz, bu talebin en önemli noktasının Ukrayna ordusunu dağıtmak değil, Rusya’nın güvenliğini tehdit edebilecek saldırı veya nükleer silahlara, özellikle de NATO silahlarına sahip olmamasını sağlamak olduğuna inanıyor.

Bu konuda emsal, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Japonya’nın kendi savunma gücünü yeniden oluşturma kararına ABD’nin de destek vermesi. O zamandan beri Japon ordusunun uluslararası anlaşmazlıkları çözmek için savaşı bir araç olarak kullanması anayasal olarak yasak.
Karşılığında Japonya ve ABD ikili bir anlaşma imzaladı ve Japonya güvenliği için ABD’ye bağımlı hale geldi.

Lottaz, Rusya’nın taleplerinin bu kadar ileri gitmeyeceğine inanıyor ve muhtemelen Ukrayna’nın sahip olabileceği herhangi bir saldırı kabiliyetini ortadan kaldırmaya odaklanıyor.

‘Nazilerden arındırma’

Putin, Ukrayna hükümetini neo-Nazi grupların güdümünde olmakla suçluyor. Siyasi gözlemciler ise bu iddiayı temelsiz buluyor.

Ancak Vladimir Putin, bu suçlamaları yaparak Hitler’in Sovyetler Birliği’ne saldırısıyla ilgili güçlü anıları canlandırmaya ve doğu Ukrayna’daki Rus ayrılıkçılara yönelik saldırılarla paralellikler kurmaya çalışıyor.
Nazi suçlaması, büyükanne ve büyükbabası İkinci Dünya Savaşı’nda Nazilere karşı savaşan Yahudi bir aileden gelen Ukrayna lideri Zelenskiy’ye kişisel bir hakaret gibi gelebilir.

Lottaz, “Nazilikten arındırma”nın muhtemelen “rejim değişikliği için kullanılan Rus jargonu” olduğunu, ancak Ukrayna kuvvetleri savaştıkça ve Rus birliklerinin ilerlemesini durdurdukça bu ihtimalin daha da uzaklaştığını söylüyor.

Rusya itibarını korumak için Zelenskiy’nin iktidarda kalmasını kabul edebilir, ancak direnişte kilit rol oynayan aşırı sağcı Azak Taburu’nun ulusal muhafız birliğinden çıkarılmasında ısrar edebilir.

Lottaz, bunun “küçük bir adım” olacağını ve “muhafız birliklere zarar vermeyeceğini” söylüyor.

Donetsk ve Luhansk

Rusya, İstanbul’daki müzakerelerin ardından Ukrayna’nın başkenti Kiev’e yönelik saldırıları “önemli ölçüde” azaltmayı içeren yeni bir askeri strateji açıkladı.

Rusya esas olarak Ukrayna’nın doğusunda ayrılıkçıların kontrolündeki doğu Rusça konuşulan bölgelere odaklanacak.

Moskova, Ukrayna’nın, çatışmanın merkezinde yer alan Donbas nehri havzasındaki Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki bu ayrılıkçı yerleşim bölgelerinden vazgeçmesini talep edebilir.

Kırım

Moskova, Ukrayna’dan Kırım’ın ilhakını resmen kabul etmesini de talep edebilir.

Kırım Yarımadası 2014 yılında Rusya tarafından işgal ve ilhak edildi ve fiilen Moskova tarafından yönetiliyor.

Kiev bu talebi kabul ederse, Ukrayna için büyük bir toprak kaybı olur.

Putin iktidara gelmeden önce 1997’de yapılan Rus-Ukrayna anlaşması, Kırım’ın Ukrayna’nın egemenliğinde olduğunu kabul etmişti.

Rusçanın korunması

Kremlin ayrıca Ukrayna’da Rus dilinin kullanımının korunacağına dair güvence talep edebilir.

2014 yılında Moskova ile ihtilafın yoğunlaşmasından bu yana Rusça Ukrayna’da siyasi bir tartışma konusu haline geldi.

2017’de Ukrayna mahkemeleri okullarda Rusça öğretimini yasakladı ve o zamandan beri ülkede Rusça kullanımını kısıtlayan başka yasalar çıktı.

Ocak ayından bu yana, Ukrayna’daki tüm ulusal gazete ve dergilerin Ukraynaca yayınlanması gerekliliği getirildi.

Putin’in tüm bu konulardaki talepleri ne olursa olsun, siyasi gözlemciler Ukrayna ile Rusya arasında bir barış anlaşmasının müzakere edilmesinin uzun zaman alabileceğini söylüyorlar.

Ancak her iki ülkenin de barış anlaşmasına ihtiyacı var.

Ukrayna açısından daha fazla sivilin ölmesini engellemek, şehirlerinin yıkılması yüzünden ortaya maddi kayıpları kontrol altına almak ve komşu ülkelere mülteci akışını durdurmak önemli.

Rusya içinse mesele, çatışmalarda asker kayıplarını önlemek ve Batı’nın uyguladığı ve Rus halkını etkileyen ekonomik yaptırımların sonuçlarını hafifletmek.

(Kaynak: BBC Türkçe)