Üveit, gözün uvea olarak bilinen kısmının iltihaplanmasını ifade eden genel bir terimdir. Uvea, göz küresini çevreleyen ve koruyan nispeten kalın, güçlü bir fibröz doku tabakasıdır. Çok sayıda kan damarı içerir ve retina, vitreus, optik sinir başı ve retina damarları gibi gözün komşu yapılarında iltihaba neden olabilir. Uvea üç bölümden oluşur: iris, siliyer cisim ve koroid.
Haber Merkezi / Uveanın etkilenen kısmına göre sınıflandırılan dört tip üveit vardır. Gözün ön kısmını etkileyen ön üveit, irisin gözün ön kısmının bir parçası olması nedeniyle bazen iritis olarak da adlandırılır. Üveit vakalarının neredeyse %80’i gözün ön kısmını etkiler.
Pars planit veya siklit olarak da bilinen orta dereceli üveit, irisin ve göz merceğinin hemen arkasındaki bölgedeki dokuların iltihaplanmasını ifade eder. Koroidit olarak da bilinen arka üveit, uveanın arka kısmı olan koroidin iltihaplanmasını ifade eder. Arka üveit, retinayı ve/veya optik siniri etkileyerek kalıcı görme kaybına neden olabilir. Panüveit, göz boyunca iltihaplanma anlamına gelir ve belirli bir bölgeye işaret etmez.
Posterior üveit, bozukluğun nadir görülen şeklidir ve görme kaybıyla en çok ilişkilendirilen üveit türüdür. Üveit bir veya iki gözü etkileyebilir ve çocuklar dahil her yaştan insanı etkileyebilir. Posterior üveit tedavi edilmezse körlük gibi daha ileri komplikasyonlara neden olabilir.
Belirli genlere sahip kişilerin arka üveit geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir. HIV veya AIDS hastaları gibi bağışıklık sistemi zayıflamış veya bozulmuş (bağışıklık sistemi baskılanmış) hastalar viral arka üveit açısından daha yüksek risk altındadır. Normal işleyen bir bağışıklık sistemine sahip kişilerde viral arka üveit de gelişebilir. Sigara içmek tedavisi daha zor bir hastalıkla ilişkilendirilmiştir.
Bazı kişiler semptomlar yaşamaz; ancak bunları yaşayan bazı kişiler aniden başlayabilir ve hızla kötüleşebilir.
İnsanların arka üveitleri varsa karşılaşabilecekleri belirtiler şunlardır: Görme keskinliğinde azalma. Işık hassaslığı. Bulanık veya kayıp görüş. Karanlıkta görmede zorluk. Rengi görmede zorluk.
Uçuşan cisimler, görüş alanı boyunca hareket eden ve görüşü azaltan küçük benekler, pullar veya bulutlardır. Ön üveit sıklıkla göz ağrısı ve kızarıklığa, ışık hassasiyetine ve bulanık görmeye neden olurken, arka üveitin belirtileri daha hafiftir. Üveit, glokom, katarakt veya retina dekolmanı gibi başka komplikasyonlara yol açabilir. Hastaların %50’sinde görme azalması, %10-15’inde ise tam görme kaybı vardır. Kalıcı görme kaybı riskini azaltmak için erken teşhis ve tedavi önemlidir.
Üveit, kişinin bağışıklık sistemi, enfeksiyonlar, tümörler, morarma, göz yaralanması veya toksinlere maruz kalma nedeniyle ortaya çıkabilir. Posterior üveit, vücudun mikroorganizmalar, toksinler ve hasarlı doku gibi çeşitli faktörlere tepkisi nedeniyle uveanın iltihaplanmasıdır. İltihap, gözün belirli bir bölgesinde kızarıklığa, şişmeye ve ısıya neden olabilir. Bu reaksiyon bir bağışıklık tepkisini tetikleyebilir ve belirli dokuların tahrip olmasına ve gözün o bölgesinde beyaz kan hücrelerinin toplanmasına neden olabilir.
Posterior üveitin enfeksiyöz veya enfeksiyöz olmayan nedenleri olabilir. Bulaşıcı nedenler arasında bakteriyel, fungal, paraziter ve viral enfeksiyonlar bulunur. Enfeksiyöz olmayan nedenler arasında immünolojik sorunlar, alerjiler, maligniteler ve bilinmeyen nedenler yer alır.
Bulaşıcı nedenler arasında herpes virüsleri, kızamık, kızamıkçık ve dang humması, Batı Nil ve chikungunya virüsü gibi arbovirüsler yer alır. Çoğu zaman virüsler vücutta gizli kalabilir ve zamanla ciddi komplikasyonlara ve görme kaybına yol açabilir. Viral arka üveit için en önemli risk faktörü, HIV ve AIDS gibi bağışıklık sistemi baskılanmış bir durumda olmaktır.
Posterior üveit, ilişkili otoimmün bozuklukların, enfeksiyonların ve/veya travmanın bir sonucu olabilir. Posterior üveit ile ilişkilendirilebilecek hastalıklardan bazıları Behçet sendromu, ankilozan spondilit, Lyme hastalığı, sarkoidoz ve sedef hastalığıdır. Daha sık görülen nedenler sarkoidoz, sifiliz ve tüberkülozdur. Çocuklarda bu bozukluk sıklıkla juvenil romatoid artrit ile ilişkilidir.
Enflamasyonun ve/veya beyaz kan hücrelerinin (lökositler) doğrudan görselleştirilmesini kullanan bir oftalmik muayene, merceğin arkasında berrak jöle benzeri bir madde olan vitreus mizahını gösterebilir. Hastalara ilaç geçmişi sorulmalı ve ek laboratuvar testleri yapılabilir. Semptomların immünolojik veya bulaşıcı durumlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını kontrol etmek için laboratuvar testleri yapılır.
Herpes virüsü, toksoplazmoz, toksokariazis ve spiroketler gibi bulaşıcı ajanlar için kan çalışmaları faydalıdır. Göğüs röntgeni sarkoidoz veya tüberkülozu tespit edebilir. Sistemik veya merkezi sinir sistemi tutulumu varsa veya büyük hücreli lenfomadan şüpheleniliyorsa nörogörüntüleme çalışmaları ve lomber ponksiyon kullanılabilir.
Diğer tedaviye başlamadan önce altta yatan bir enfeksiyonu veya immünolojik bozukluğu tanımlamak ve tedavi etmek önemlidir.
Kortikosteroidler: “steroidler” olarak da kısaltılan kortikosteroidler, tedavide altın standart olarak kabul edilir. Kortikosteroidler, iltihaplı kimyasalları ve beyaz kan hücrelerinin iltihaplı bölgeye göçünü azaltarak bağışıklık sisteminin aktivitesini azaltarak çalışan kortizole (stres hormonu) benzer. Böylece steroidler iltihaplanma, kızarıklık ve kaşıntı miktarını azaltabilir. Uzun süreli steroid verilmesi kan hücresi sayısında ve hormon seviyelerinde değişikliklere neden olabilir.
Örneğin, kortikosteroidler genellikle kan damarlarına yapışan veya dolaşımda bulunan beyaz kan hücrelerinin miktarını azaltabilir ve bu da daha büyük enfeksiyon riskine yol açabilir. Ayrıca sistemik kortikosteroidlerin uzun süreli kullanımı sonucu hormon düzeyindeki dalgalanmalar göz içi basıncının artması (glokom) ve katarakt riskini artırabileceğinden hastanın yakından takip edilmesi gerekir. Verilebilecek üç farklı steroid sınıfı vardır.
Periyoküler steroidler: Perioküler steroidler doğrudan göze enjekte edilir ve ilacın sistemik yayılımını azalttığı bilinmektedir.
İntravitreal steroidler: İntravitreal steroidler kan-retina bariyerini atlar ve ilacın daha fazla kullanılabilirliğine yol açar. İlacın etkileri genellikle 6-8 hafta sürer. İntravitreal implantlar zamanla steroidi bir ekleme yoluyla iletebilir ve birkaç farklı tipte implant mevcuttur.
Sistemik steroidler: Sistemik steroidler oral veya intravenöz (IV) formülasyonlarda verilir. Bu steroidler tüm vücudu etkiler ve vücut ağırlığına göre dozlanır. Genel olarak günlük doz, ağızdan verilen ve yavaş yavaş azaltılan 10 mg prednizolondan az olmalıdır. Hastanın görmeyi tehdit eden hastalıkları varsa artan miktarda sistemik steroid verilebilir. Steroid almanın uzun vadeli güvenlik endişeleri diğer tedavilerin geliştirilmesine yol açmıştır.
İmmünomodülatör Tedavisi
Fazla mesai, eğer hasta sistemik steroidlere yanıt vermeyi bırakırsa ve tedaviye devam etmesi gerekiyorsa, endikasyon dışı ilaçlar reçete edilebilir. İmmünomodülatör tedaviler vücuttaki inflamasyonun azaltılmasına ve bağışıklık sisteminin baskılanmasına yardımcı olabilir.
Posterior üveit tedavisinde kullanılan immünomodülatör ilaçlar: Voklosporin, Siklosporin A, Takrolimus, Azatioprin, Mikofenolat mofetil, Siklofosfamid, Klorambusil.
Biyolojik Tepki Değiştiriciler (BRM): Bu ilaçlar, bağışıklık tepkisinin aktivitesini engelleyen biyomühendislik ürünü moleküllerdir. Spesifik sitokinleri, interlökinleri, proteinleri ve analogları hedef alırlar. BRM, hastanın başka tedavileri alamayacak durumda olması durumunda da kullanılır.
Belirli arka üveit durumlarında kullanılan biyolojik yanıt değiştiriciler şunları içerir: Adalimumab, İnfliximab.
Oküler Gen Terapisi: Oküler gen terapisi, vektör görevi gören adeno-ilişkili virüs (AAV) ve lentivirüsün küçük miktarlarda enjekte edilmesiyle çalışır. Bu vektörler doğrudan veya dolaylı anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
