28 Mart 1938 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Genco Erkal, 31 Temmuz 2024 yılında İstanbul’da hayatını kaybetti. Babası deniz subayı Reşat Bey, annesi moda tasarımcısı ve terzi Nebahat Erkal (Şerbetçi) idi.
Genco Erkal, Galatasaray Lisesi İlkokulu’nda yatılı okuduktan sonra orta öğrenimini Robert Kolej’de, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesinin Psikoloji Bölümü’nde tamamladı.
Tiyatroya küçük yaştan itibaren ilgi duyan Genco Erkal, Robert Kolej’deki öğrencilik günlerinde tiyatro ile yoğun olarak ilgilendi. Genco Erkal, ailesi tiyatroculuk yapmasını onaylamadığı için üniversitede psikoloji eğitimi aldı, tiyatro ile amatör olarak uğraştı. Erkal, 1957’de amatör bir oyuncu olarak Genç Oyuncular topluluğunun kuruluşunda yer aldı.
Genco Erkal’ın profesyonel tiyatroya başlaması, Muhsin Ertuğrul’dan gelen teklifle oldu. Erkal, ilk profesyonel oyunu Kenter Tiyatrosu’nda sahnelenen Çöl Faresi adlı oyundaki rolü idi. Erkal’ın ilk profesyonel rejisi de Kenter Tiyatrosu’nda Ionesco’nun tek perdelik “İskemleler” ve “Ders” oyunlarına yaptığı reji oldu.
Genco Erkal, oyunculuk yaşamına Kenter Tiyatrosu’ndan sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nda ve Ankara’da askerlik yaparken temas ettiği Ankara Sanat Tiyatrosu’nda devam etti. Erkal, 1963’te Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen Aslan Asker Şvayk oyunundaki Şvayk rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü İlhan İskender Ödülü’nü kazandı. Genco Erkal, ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nda Keşanlı Ali Destanı’nı yönetti.
Erkal, Nikolay Gogol’un Bir Delinin Hatıra Defteri adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye’de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahneledi. 1969, 1992 ve 2014’te farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti. Genco Erkal, Ankara Tiyatrosu’nda Asaf Çiğiltepe’nin sahnelediği “Arturo Ui’nin Önlenebilir Yükselişi” oyunu ile Brecht tiyatrosu ile tanıştı.
Genco Erkal, on yıl değişik tiyatrolarda oyuncu ve yönetmen olarak çalıştıktan sonra 1969 yılında Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin Güzelbeyoğlu ve Nurten Tunç ile birlikte devrimci bir tiyatro topluluğu olan Dostlar Tiyatrosu’nu kurdu. Genç Oyuncular’ın devamı olarak kurulan Dostlar Tiyatrosu’nun ilk oyunu 15 Ekim 1969’da sahneye konan Ha Me Ka Ha Ha Pe idi. “Durdurun Dünyayı İnecek Var”ın ardından 1970’te sahnelenen “Rosenbergler Ölmemeliydi” ekibin çıkış oyunu oldu.
Bu oyunu “Asiye Nasıl Kurtulur” (1971), “Havana Duruşması” (1971) adlı belgesel oyun, Kafkas Tebeşir Dairesi uyarlaması “Analık Davası” (1971), “Azizname (1973) ve “Alpagut Olayı” (1974) izledi. Turhan Selçuk’un Abdülcanbaz çizgi romanının, Nâzım Hikmet’in Kerem Gibi şiirinin uyarlamalarını sahneye koydu. 1978 yılında Brecht’in oyunlarından uyarladığı “Brecht Kabare”yi sahneledi. Dostlar Tiyatrosu’nun kadrosu salonsuzluk ve bütçe sorunları sebebiyle 1980’lerde dağıldı ve Dostlar, prodüksiyon tiyatrosu olarak oyunlar sahnelemeye devam etti.
Yaroslav Haşek’ten Aslan Asker Şvayk, Gogol’den Bir Delinin Hatıra Defteri, Bertolt Brecht’ten Galileo, Maxwell Anderson’dan Yalınayak Sokrates, Nâzım Hikmet’ten Kerem Gibi, Can Yücel’den Can çeşitli ödüller kazandığı ünlü rolleri arasında yer alır. Oyuncu ve tiyatro yönetmeni olarak birçok ödüle değer görüldü; çeşitli kurumlar tarafından yaşam boyu başarı ödülü ile ödüllendirildi.
1993-1998 yılları arasında, Paris’te ve Avignon Festivali’nde Fransızca da oynamaya başlayan Genco Erkal, üç Fransız yapımında rol aldı: Nâzım Hikmet’ten Sevdalı Bulut, Philippe Minyana’dan Ou vas-tu Jérémie? ve Paulo Coelho’nun ünlü romanından uyarlanan Simyacı.
Genco Erkal, senfonik konserlerde Prokofiev’in Peter ile Kurt, Stravinski’nin Askerin Öyküsü, Fazıl Say’ın Nâzım adlı yapıtlarını anlatıcı olarak seslendirdi.
Genco Erkal, önemli uluslararası film festivallerinde gösterilen ve birçok ödül kazanan At, Faize Hücum, Hakkâri’de Bir Mevsim, Camdan Kalp ve uzun bir aradan sonra 2008 yılında çevrilen Pazar: Bir Ticaret Masalı, Çağan Irmak’ın senaryosunu yazdığı ve yönettiği, 2010 yılında vizyona giren Prensesin Uykusu filminde filmlerinin başrolünde oynadı.
1982 yılında At ve 1983 yılında Faize Hücum filmleri ile “en iyi erkek oyuncu” dalında Antalya Film Festivali’nde iki kez Altın Portakal’ alan Genco Erkal, TRT televizyonu için Haldun Taner’in ünlü müzikli oyunu Keşanlı Ali Destanı’nı yönetti ve oynadı.
Genco Erkal, 2008 senesinde Sivas’93 isimli belgesel tiyatro oyununu yazdı ve yönetti. Oyuncuların birden fazla role girdiği bir epik tiyatro örneği olan bu oyunda, 1993 yılında Sivas Madımak Oteli’nde çıkarılan bir yangın sonucu ölen otuz üç kişinin hikâyesini konu edindi. Oyun, Türkiye ve Avrupa genelinde sahnelendi.
Erkal, 2009 yılında, Amerikalı tarihçi ve tiyatro yazarı Howard Zinn tarafından 1999 yılında yazılan Marx in Soho adlı tek kişilik tiyatro oyununu güncelleyerek Marx’ın Dönüşü adıyla sahneledi.
Genco Erkal’ın sanat yaşamı, Ayşegül Yüksel tarafından “Güneşin Sofrasında – Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni” (2020) adıyla kitaplaştırıldı.
Genco Erkal’ın rol aldığı tiyatro oyunları: Keşanlı Ali Destanı, Sırça Kümes, Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı, Keloğlan, Durdurun Dünyayı İnecek Var, Ha Me Ka Ha Ha Pe, Rosenbergler Ölmemeli, Asiye Nasıl Kurtulur?, Havana Duruşması, Nekrasof, Analık Davası, Aslan Asker Şvayk, Soruşturma, Zemberek, Abdülcanbaz, Azizname, Büyük Dümen, Şili’de Av, Alpagut Olayı, Düşmanlar, Kerem Gibi, Ezenler Ezilenler, Ortak, Sabotaj Oyunu, Bitmeyen Kavga, Gün Dönerken, Devrik Süleyman, İkili Oyun, Brecht, Kafkas Tebeşir Dairesi,
Her gün Yeni Baştan, Ağrı Dağı Efsanesi, Galileo Galilei, Yalınayak Sokrates, Yaz : Edward Bond, Ben, Bertolt Brecht, Bay Puntila ile Uşağı Matti, Üzbik Baba, Buruk Ezgi, Aslan Asker Şvayk, Merhaba, Sevdalı Bulut, Bir Delinin Hatıra Defteri, İnsanlarım, Birtakım Azizlikler, İçimdeki Çığlık, Simyacı, Yosma, Yalınayak Sokrates, Can, Oyuncu, Yarışma, Yaşasın Savaş, Fay Hattı, Buluşma, Aymazoğlu ile Kundakçılar, Oyun Sonu, Sivas ’93, Marks’ın Dönüşü, Kerem Gibi, Nereye Gidiyoruz, Ben Bertolt Brecht, Şahdamarım, Othello.
Genco Erkal’ın rol aldığı film ve diziler: Bir Delinin Hatıra Defteri, At, Faize Hücum, Hakkâri’de Bir Mevsim, Keşanlı Ali Destanı, Camdan Kalp, Pazar, Prensesin Uykusu, 7 Yüz, Genco.
