1942 yılında Afyonkarahisar’ın Dinar İlçesi’nde dünyaya gelen Mehmet Saray, orta öğrenimini Çivril ve Isparta’da yaptı. 1966 yılında İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü’nü bitirdi.
1968-1978 yılları arasında doktora çalışmaları için bulunduğu İngiltere’de “The Turkmens in the Age of Imperialism” adlı teziyle Doktor oldu.
1978’de mezun olduğu Üniversite’de hocalığa başlayan Dr. Saray, “Rus İşgali Döneminde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasî Münasebetler (1775-1875)” adlı teziyle 1983’de Doçent, “Afganistan ve Türkler” adlı teziyle de 1988’de Profesör oldu.
İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümünde Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı’nın kuruculuğunu üstlendi.
8 Kasım 1995’te Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu Asli Üyeliği’ne seçilen Prof. Dr. Mehmet Saray, 1992-1996 tarihleri arasında T.C. Dışişleri Bakanlığı’nda Türk Cumhuriyetleri’ne yönelik Başdanışmanlık görevinde bulundu.
Bu görevi sırasında “Ortak Türk Edebiyatı”, “Ortak Türk Tarihi”, “Ortak Türk Sözlüğü” ve “Ortak Türk Alfabesi” projelerinin yürütücülüğünü yaptı. 2004-2006 yılları arasında Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı görevini yürüttü.
İngilizce ve Rusça bilen Prof. Dr. Mehmet Saray’ın 20’den fazla Türkçe ve İngilizce yayınlanmış kitabı ile 150’den fazla bilimsel makalesi vardır. Prof. Dr. Mehmet Saray İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü’nden 2007 yılında emekliye ayrıldı.
