Kromozom 18, Monozomi 18p, 18. kromozomun kısa kolunun (p) tamamının veya bir kısmının silindiği (monozomi) nadir görülen bir kromozomal bozukluktur. Bozukluk tipik olarak kısa boy, değişken derecelerde zeka geriliği, konuşma gecikmeleri, kafatası ve yüz (kraniyofasiyal) bölge malformasyonları ve/veya ek fiziksel anormallikler ile karakterize edilir.

Haber Merkezi / İlişkili kraniyofasiyal kusurlar, vakadan vakaya aralık ve ciddiyet açısından büyük farklılıklar gösterebilir. Bununla birlikte, bu tür özellikler genellikle alışılmadık derecede küçük bir kafa (mikrosefali); geniş, düz bir burun; “sazan biçimli” bir ağız; büyük, çıkıntılı kulaklar; geniş aralıklı gözler (oküler hipertelorizm); ve/veya diğer anormallikler. Nadiren (yani, vakaların yaklaşık yüzde 10’unda), Monozomi 18p, holoprosensefali ile ilişkili olabilir, önbeynin (prosensefalon) embriyonik gelişim sırasında düzgün bir şekilde bölünemediği bir durum.

Holoprosensefali, değişen derecelerde zihinsel geriliğe, diğer nörolojik bulgulara ve/veya tek bir merkezi ön dişin (maksiller kesici diş) varlığı gibi son derece değişken orta hat yüz kusurlarına neden olabilir; yakın aralıklı gözler (hipotelorizm); üst dudakta anormal bir oluk (yarık dudak); ağzın çatısının eksik kapanması (yarık damak); ve/veya ciddi vakalarda burun yokluğu ve/veya siklopi.

Cyclopia, göz boşluklarının (yörüngeler) bir gözü içeren tek bir boşlukta füzyonu ile karakterize edilir. merkezi ön diş (maksiller kesici diş); yakın aralıklı gözler (hipotelorizm); üst dudakta anormal bir oluk (yarık dudak); ağzın çatısının eksik kapanması (yarık damak); ve/veya ciddi vakalarda burun yokluğu ve/veya siklopi. Cyclopia, göz boşluklarının (yörüngeler) bir gözü içeren tek bir boşlukta füzyonu ile karakterize edilir. Merkezi ön diş (maksiller kesici diş); yakın aralıklı gözler (hipotelorizm); üst dudakta anormal bir oluk (yarık dudak); ağzın çatısının eksik kapanması (yarık damak); ve/veya ciddi vakalarda burun yokluğu ve/veya siklopi. Cyclopia, göz boşluklarının (yörüngeler) bir gözü içeren tek bir boşlukta füzyonu ile karakterize edilir.

Monozomi 18p’li bazı kişilerde ek fiziksel anormallikler mevcut olabilir. Bu tür bulgular genellikle kısa, perdeli bir boyun; geniş aralıklı meme uçlarına sahip geniş bir göğüs; nispeten küçük eller ve ayaklar; ve/veya etkilenen erkeklerde alışılmadık derecede küçük bir penis (mikropenis) ve/veya inmemiş testisler (kriptorşidizm). Monozomi 18p, genellikle embriyonun gelişiminin çok erken döneminde, bilinmeyen nedenlerle (ara sıra) rastgele meydana geliyor gibi görünen spontan hatalardan kaynaklanır.

Kromozom 18, Monozomi 18p ile ilişkili semptomlar ve fiziksel bulgular vakadan vakaya değişebilir. Bununla birlikte, sendrom tipik olarak kısa boy, zeka geriliği, kafatası ve yüz (kraniyofasiyal) bölgesinde çeşitli malformasyonlar ve/veya ek fiziksel anormallikler ile karakterize edilir.

Çoğu durumda, Monozomi 18p’li bebeklerde düşük doğum ağırlığı, hafif ila orta derecede büyüme geriliği ve zayıf kas tonusu (hipotoni) vardır. Ek olarak, raporlar zeka geriliğinin neredeyse her zaman mevcut olduğunu göstermektedir. Zihinsel yetersizliğin derecesi, sınırda ile şiddetli arasında değişen son derece değişken olabilir; ancak çoğu orta derecede zeka geriliğinden etkilenir. Pek çok çocuk ayrıca konuşma ve dil becerilerinin kazanılmasında ciddi gecikmeler yaşar ve birçoğu yaklaşık yedi ila dokuz yaşından önce basit kelimeleri veya cümleleri konuşamaz. Etkilenen bazı çocuklar, konsantrasyon güçlüğü, huzursuzluk ve hızla değişen ruh hali (duygusal labilite) gibi davranışsal veya duygusal anormalliklere de sahip olabilir.

Yukarıda belirtildiği gibi, ilişkili kraniyofasiyal anormallikler aralık ve derece bakımından değişken olabilir. Bununla birlikte, bu tür malformasyonlar genellikle anormal derecede küçük bir kafa (mikrosefali); belirgin şekilde yuvarlak bir yüz (yaşla birlikte nispeten uzun görünmek için değişebilir); köşeleri aşağı doğru geniş, “sazan biçimli” bir ağız; düzleştirilmiş veya geniş bir burun; ve büyük, zayıf biçimli, alçak kulaklar.

Etkilenen birçok bebekte ayrıca geniş aralıklı gözler (oküler hipertelorizm) gibi belirli göz (oküler) anormallikleri vardır; sarkık üst göz kapakları (pitoz); gözlerin iç köşelerini kaplayabilen dikey deri kıvrımları (epikantal kıvrımlar); ve/veya bir gözün diğerine göre anormal kayması (şaşılık). Ek anormallikler, alışılmadık derecede küçük, geri çekilmiş bir alt çene (mikroretrognati) ve potansiyel olarak artan diş çürümesi riskini (diş çürüğü) içerebilir.

Monozomi 18p’li bireylerin yaklaşık yüzde 10’unda holoprosensefali mevcut olabilir. Bu nadir duruma sahip olanlarda, ön beyin, embriyonik gelişim sırasında normal olarak hemisferlere bölünmeyi başaramadı. Holoprosensefali, değişen derecelerde zeka geriliği, beyinde ani kontrolsüz elektriksel aktivite atakları (nöbetler) ve/veya ek, değişken nörolojik bulgularla sonuçlanabilir; aşırı derecede şiddetli vakalarda, bebeklik veya çocukluk döneminde potansiyel olarak yaşamı tehdit eden komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Daha önce belirtildiği gibi, holoprosensefali ayrıca orta yüz gelişiminde çeşitli anormalliklere neden olabilir. Raporlar, durumu olan bazılarının normal veya normale yakın bir yüz görünümüne sahip olabileceğini, diğerlerinin ise nispeten hafif ila aşırı derecede orta hat yüz kusurlarına sahip olabileceğini düşündürmektedir. Etkilenen bazı bireylerde, ilişkili malformasyonlar, üst çenenin tek bir merkezi ön dişinin (maksiller kesici diş) varlığını içerebilir; geniş veya yakın gözler (oküler hipertelorizm veya hipotelorizm); üst dudağın yanında veya ortasında anormal bir oluk (yanal veya medyan yarık dudak); ağzın çatısının eksik kapanması (yarık damak); ve/veya aşırı şiddetli vakalarda, göz boşluklarının (yörüngeler) tek gözü içeren tek bir boşlukta (siklopi) kaynaşması.

Ek olarak, kusurlu orta yüz gelişiminin ciddiyetine bağlı olarak, alışılmadık şekilde basık bir burun gibi burun anormallikleri mevcut olabilir; kör uçlu, tek burun deliği burun; veya burnun yokluğu (arhinia) ve/veya yörüngenin üzerinde boru şeklinde bir uzantının varlığı (hortum). (Bu durum hakkında daha fazla bilgi için,

Bazı durumlarda, Monozomi 18p diğer fiziksel bulgularla karakterize edilebilir. Etkilenen bazı bebeklerde, ellerin ve ayakların yumuşak dokularında anormal sıvı birikimi ve buna bağlı şişlik (lenfödem) olabilir; kısa, perdeli bir boyun; ve/veya geniş aralıklı meme uçlarına sahip alışılmadık derecede geniş bir göğüs. Nispeten küçük eller ve ayaklar gibi uzuv malformasyonları da mevcut olabilir; kısa parmaklar; serçe parmakların veya beşinci parmakların anormal sapması (klinodaktili); ve/veya belirli ayak parmaklarının dokuması veya kaynaşması (sindaktili).

Etkilenen erkeklerde fiziksel özellikler, alışılmadık derecede küçük bir penis (mikropenis) ve/veya inmemiş testisleri (kriptorşidizm) içerebilir. Bazı durumlarda, belirli bir antikorun eksikliği (örn. vücudun belirli enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan immünoglobulin A [IgA]; bebeklik döneminde başlayan kafa derisi kıllarının (alopesi) anormal yokluğu; ve/veya diğer bulgular. Ayrıca araştırmacılara göre, vakaların yüzde beşine kadar kalbin çeşitli yapısal bozuklukları (doğuştan kalp kusurları) mevcut olabilir.

Kromozom 18, Monozomi 18p, 18. kromozomun kısa kolunun (p) tamamının veya bir kısmının silinmesi (monozomi) olduğu bir kromozomal anormalliktir. Kromozomlar, tüm vücut hücrelerinin çekirdeğinde bulunur. Her bireyin genetik özelliklerini taşırlar. İnsan kromozom çiftleri 1’den 22’ye kadar numaralandırılmıştır, erkekler için eşit olmayan 23. çift X ve Y kromozomu ve dişiler için iki X kromozomu vardır. Her kromozomun “p” olarak adlandırılan kısa bir kolu ve “q” harfi ile tanımlanan uzun bir kolu vardır. Kromozomlar ayrıca numaralandırılmış bantlara bölünmüştür.

Monozomi 18p genellikle embriyonik gelişimin çok erken dönemindeki spontan (de novo) hatalardan kaynaklanıyor gibi görünmektedir. Bu gibi durumlarda, etkilenen çocuğun ebeveynleri genellikle normal kromozomlara sahiptir ve kromozomal anormalliği olan başka bir çocuğa sahip olma riski nispeten düşüktür.

Bununla birlikte, Monozomi 18p’nin ebeveynlerden birinde “dengeli translokasyon” sonucu ortaya çıktığı başka vakalar da bildirilmiştir. Translokasyonlar, belirli kromozomların bölgeleri kopup yeniden düzenlendiğinde meydana gelir, bu da genetik materyalin kaymasına ve değiştirilmiş bir kromozom setine neden olur. Bir kromozomal yeniden düzenleme dengeliyse, yani değiştirilmiş ancak dengeli bir kromozom setinden oluşuyorsa, genellikle taşıyıcı için zararsızdır. Bununla birlikte, böyle bir kromozomal yeniden düzenleme, taşıyıcının yavrularında artan anormal kromozomal gelişim riski ile ilişkilendirilebilir.

Ek olarak, bazı nadir durumlarda, etkilenen bir çocuğun ebeveyni de 18. kromozomun kısa kolunda tüm veya bazı hücrelerde delesyona sahiptir. (Bir bireyin hücrelerinin yalnızca bir yüzdesinin kromozomal anormalliğe sahip olduğu, diğer hücrelerin ise normal bir kromozomal yapıya sahip olduğu durumlar “mozaiklik” olarak bilinir.)

Bazı durumlarda, Kromozom 18, Monozomi 18p, ultrason, amniyosentez ve/veya koryon villus örneklemesi (CVS) gibi özel testlerle doğumdan önce önerilebilir. Fetal ultrasonografi sırasında yansıyan ses dalgaları, gelişmekte olan fetüsün bir görüntüsünü oluşturarak potansiyel olarak bir kromozomal bozukluğu veya diğer gelişimsel anormallikleri düşündüren bazı bulguları ortaya çıkarır. Amniyosentez ile gelişmekte olan fetüsü çevreleyen bir sıvı örneği alınır ve analiz edilirken, CVS plasentanın bir kısmından doku örneklerinin çıkarılmasını içerir. Bu tür sıvı veya doku numunelerinde yapılan kromozomal analiz, Monozomi 18p’nin varlığını ortaya çıkarabilir.

Bozukluk genellikle kapsamlı bir klinik değerlendirmeye, karakteristik fiziksel bulguların saptanmasına ve kromozomal analize dayalı olarak doğumdan sonra teşhis edilir veya doğrulanır. Bozuklukla ilişkili olabilecek belirli anormallikleri saptamaya ve/veya karakterize etmeye yardımcı olmak için özel testler de yapılabilir.

Kromozom 18, Monozomi 18p’nin tedavisi, her bireyde belirgin olan spesifik semptomlara yöneliktir. Bu tür bir tedavi, çocuk doktorları gibi tıp uzmanlarından oluşan bir ekibin koordineli çabalarını gerektirebilir; cerrahlar; iskelet, kaslar, eklemler ve ilgili dokuların bozukluklarında uzmanlaşmış doktorlar (ortopedistler); nörologlar; konuşma dili patologları; ve/veya diğer sağlık uzmanları.

Bazı durumlarda, doktorlar belirli kraniyofasiyal, iskelet, oküler ve/veya bozuklukla potansiyel olarak ilişkili diğer kusurların cerrahi olarak onarılmasını önerebilir. Gerçekleştirilen spesifik cerrahi prosedürler, anatomik anormalliklerin ciddiyetine ve konumuna, bunlarla ilişkili semptomlara ve diğer faktörlere bağlı olacaktır.

Etkilenen çocukların potansiyellerine ulaşmalarını sağlamak için erken müdahale önemli olabilir. Yararlı olabilecek özel hizmetler arasında özel eğitim, konuşma terapisi, fizik tedavi ve/veya diğer tıbbi, sosyal ve/veya mesleki hizmetler yer alır. Genetik danışmanlık, etkilenen bireyler ve aileleri için de faydalı olacaktır. Bu bozukluğun diğer tedavisi semptomatik ve destekleyicidir.

Not: Sunulan bilgilerin amacı herhangi bir hastalığı teşhis veya tedavi etmek, iyileştirmek veya önlemek değildir. Tüm bilgiler yalnızca genel bilginize yöneliktir, tıbbi tavsiye veya belirli tıbbi durumların tedavisinin yerine geçmez. Uygulamadan önce bu bilgileri doktorunuzla görüşün.