Batman: Yıldızlı Kalesi

Yıldızlı Kalesi; Batman’ın Kozluk İlçesi, Yıldızlı Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Yıldızlı Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yıldızlı Köyü, Kozluk İlçe Merkezinin kuş uçumu 10 km güneyinde bulunmaktadır. Yıldızlı Kalesi muhtemelen ismini bu köyden almıştır ve kale Kozluk İlçesinin 12 km güneyinde yer almaktadır. Yıldızlı Kalesi, deniz seviyesinden 745 m. yüksekte Garzan Çay’ına hakim coğrafi olarak “mesa” oluşumlu yüksek tepe üzerine konumlanmıştır.

Üç tarafı doğal kayalıklarla çevrili olan bir tepe üzerine kurulan kale ortalama doğu – batı yönünde 275 m, kuzey – güney yönünde 288 m ölçülerinde bir alana topografik bir plan anlayışıyla bulunduğu tepenin etrafını çevreleyerek inşa edilmiştir. Batı yönünden karayolu ile kaleye ulaşılmakta, güneyin doğusunda nehir geçmektedir.

Olası bir saldırı batı yönünde gelebileceği için bu yönde sur duvarlarının daha yüksek ve duvar kalınlıklarının daha kalın tutulduğu görülmüştür. Kalenin doğu, kuzey ve güneyi sarp ve yüksek olduğundan sur duvarları bu yönlerde tahkimat daha zayıf tutularak inşa edilmiştir.

Kaleye girişin batı yönünden oldukça anıtsal bir giriş açıklığı ile yapıldığı tespit edilmiştir. Kapının üst örtü sistemi tamamıyla yıkılmış olmakla birlikte bu giriş açıklığı, her iki yönden kapı yüksekliğinin yarı seviyesine kadar olan bölümde destek duvarları ile kuvvetlendirilmiştir.

Kaleye ait günümüze kalan yapılar arasında kalenin batı yönünde kopuk bir şekilde devam eden surlara bitişik olarak inşa edilmiş 3 adet burç ve burçlarla bağlantılı mekanlar bulunmaktadır. Kaleye ait bir diğer yapı ise kalenin güneydoğusunda kuzey-güney doğrultulu duvar kalıntısı mevcuttur.

Kale yüzeyinde çok sayıda seramik buluntusu gözlemlenmiştir. Seramikler arasında yeşil sarı sırlı seramikler, turkuaz mavi renkli sırlı seramikler, koyu yeşil renkli seramik ve kazıma bezemeleri seramikler yer almaktadır.

Kalenin yapımında tuğla, moloz taş, kırma taş malzeme kullanılmış olup yörede sıkça kullanılan cas ile sıvanmıştır. Yıldızlı kalesinde çok sayıda kaçak izlerine rastlanılmış ve günümüze uluşan yapılar büyük tahrip edilmiştir.

Paylaşın

Batman: Meryem Ana Kilisesi

Meryem Ana Kilisesi; Batman’ın Kozluk İlçesi, Akçalı (Küsket) Köyünün kuzeydoğusunda kalan dağın yamacındaki düzlükte yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Meryem Ana Kilisesi Doğu-batı doğrultulu dikdörtgen planlı ve eğimli bir araziye oturtulmuş, tek nefli olarak inşa edilmiştir. Kilisenin batısında Atrium bulunmaktadır. Atrium bölümü büyük oranda yıkılmış, girişin nerden sağlandığı bilinmemektedir.

Günümüze kalan temel izlerinden yola çıkarak bu bölümün dikdörtgen planlı olduğu görülmektedir. Kilise Atriumun hemen doğusunda yer almaktadır. Kilisenin Narteksi batıda bulunmaktadır. Naos alanı dikdörtgen planlıdır. Naos alanının kuzeyinde bir adet kare planlı ve bir adet yuvarlak kemerli olmak üzere iki adet niş bulunmaktadır.

Naos’un güney duvarında 3 adet yuvarlak kemerli niş bulunmaktadır. Naosun doğu duvarında 1 adet mazgal pencere açıklığı da bulunmaktadır. Naosun duvarlarında ve cephelerinde kazıma tekniğiyle yapılmış haç motifleri bulunmaktadır.

Beşik tonozlu alanın kilisenin üst örtüsü büyük oranda yıkılmıştır. Naos alanının içi cas ile sıvanmış sıvalar da büyük oranda dökülmüştür. Kilisenin yapımında kesme taş, moloz taş ve cas harcı kullanılmıştır. Doğal ve beşeri tahribata maruz kalan kilisenin etrafında yöredeki taşlarla yapılmış mezarlarda tespit edilmiştir.

Paylaşın

Batman: Alıçlı Kilisesi

Alıçlı Kilisesi; Batman’ın Kozluk İlçesi, Aşağı Alıçlı Köyü sınırları içerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Dış cephe izlenimi ile geleneksel Kozluk konut dokusunu birebir yansıtmaktadır. İki katlı ev kuruluşu gösteren yapının, önceden var olan bir kilisenin üzerine inşa edildiği tespit edilmiştir. Mevcut kaynaklar taranmış kilise ile ilgili herhangi bir tanımlamaya rastlanmamıştır.

Bu sebeple arazi çalışması sırasında elde edilen veriler ışığında yapının vaziyet planı okunmuştur. Yapı, dışarıdan bakıldığında iki katlı geleneksel bir konut özelliği göstermektedir. İki katlı olan yapının alt katı ahır ve malzeme deposu olarak, üst katı ise ev olarak tasarlandığı görülmüştür.

Düzgün kesme taş ile kaplanmış duvar örgüsü üzerinde haçvari tasvirleri yoğun bir biçimde tasvir edilmiştir. Ermeni mimarisini yansıtan bu ikonografik bezeme bize bu yapının Geç Dönem (1890-1900) Ermeni mimarisine ait olduğunu düşündürmüştür.

Benzer bir biçimde duvar örgüsü ve haçvari tasvirlerine Bitlis, Bapşin Kilisesi’nde rastlanmıştır. Zemin kat iç mekânı üzerinde rastlayabildiğimiz bir diğer mimari ayrıntı ise duvar altlarında açılan kemer kuruluşlarıdır.

Bugün oldukça harap edilmiş bu kilisenin, evin alt katında oluşturulmuş bir şapel olabileceği ve böylelikle daha küçük bir ibadet mekanı yaratılmak istenmiş olunabileceği tarafımızdan sorgulanmıştır. Fakat ikinci kat üzerinde rastladığımız tonoz geçişlerinin mevcut hatları bu yapının ilk haliyle daha büyük bir kilise olduğunu fakat sonradan bir bölümünün yıkılarak üzerine ev inşa edildiğini düşündürmüştür.

Kaldı ki güneybatı yönündeki dış cephe duvarının, güney yönüne doğru bir duvar uzantısının kesilmeden devam etmesi ve kuzey yönü ikinci kat üzerindeki tonoz geçişleri bu kilisenin daha geniş bir alanı kapladığı ve ilk inşasında iki katlı bir yapı olduğunu düşündürmüştür.

Paylaşın