Bilim, edebiyat ve barış gibi alanlarda ilerlemeye katkı sağlayan kişilere verilen Nobel Ödülleri’nden 2024 Nobel Ekonomi Ödülü, Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson’a verildi.
Haber Merkezi / 2023 Nobel Ekonomi Ödülü Claudia Goldin’a verilmişti. 2022 Nobel Ekonomi Ödülü’nü Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig kazanmıştı.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde düzenlenen basın toplantısında Acemoğlu, Johnson ve Robinson’un “sosyal ve ekonomik kurumlar ile refah arasındaki ilişkiye ve bunun uluslar arasındaki zenginlik farklılıklarına etkisine” dair çalışmaları nedeniyle ödüle layık bulundukları açıklandı.
Nobel Ödülü kazananlara altın madalyanın yanı sıra bir milyon dolar para ödülü de veriliyor. Para ödülü, Acemoğlu, Johnson ve Robinson arasında paylaştırılacak.
ABD’nin saygın üniversitelerinden Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) profesörlük yapan İstanbul doğumlu Acemoğlu, ödülü kazandığını öğrendikten sonra yaptığı ilk açıklamada, “Gerçek bir şok ve harika bir haber” dedi.
2024’ün diğer kazananları
Bu yıl Nobel Kimya Ödülü’nü David Baker, Demis Hassabis ve John Jumper kazandı. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinden yapılan açıklamada ikisi ABD’li, biri İngiliz üç bilim insanının proteinlerin yapıları üzerine yaptıkları araştırmalar nedeniyle bu ödüle layık görüldükleri duyuruldu.
Nobel Fizik Ödülü yapay zekânın bir alt dalı olan makine öğrenimi alanındaki çalışmalarıyla ABD’li John Hopfield ve Kanadalı Geoffrey Hinton’ın oldu.
ABD’li bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun da “mikroRNA’nın keşfi ve gen düzenlemesi” alanındaki çalışmalarından dolayı Nobel Tıp Ödülü’nü kazandı. Nobel Edebiyat Ödülü ise Güney Koreli yazar Han Kang’a verildi. Han, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk Güney Koreli oldu.
2024 Nobel Barış Ödülü, Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombalarından sağ kurtulanların oluşturduğu Japon kuruluş Nihon Hidankyo’ya verildi.
Nobel ödülleri nedir?
Nobel Ödülleri, İsveçli mucit Alfred Nobel’in vasiyetiyle oluşturuldu. Nobel, servetinin, “önceki yıl insanlığa en büyük faydayı sağlayanlara” ödül olarak verilmesini istedi.
Alfred Nobel, 1895 yılında hayatını kaybetti ancak vasiyeti üzerindeki yasal mücadelenin ardından ilk Nobel Ödülleri ancak 1901 yılında verilebildi. Nobel, kimya ve fizik ödüllerinin İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından, edebiyat ödülünün ise İsveç Akademisi tarafından verilmesini şart koştu.
Fizyoloji veya tıp alanındaki ödülleri İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nün vermesini belirleyen Nobel, barış ödülünün ise Norveç parlamentosu tarafından verilmesini istedi. Nobel’in, o dönem İsveç ile bir birlik içinde olan Norveç’i barış ödülünün dağıtımı için neden seçtiği bilinmiyor.
1968 yılında İsveç Merkez Bankası, 300. yılını kutlarken, Nobel Vakfı’na yaptığı bağışla “Alfred Nobel Anısına Ekonomi Bilimleri Ödülü”nü kurdu. Bu ödül, diğer Nobel ödülleriyle aynı prensipler doğrultusunda İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından veriliyor.
