Irak Şam İslam Devleti (IŞİD), Ukrayna savaşını bir fırsat olarak görüyor. Uzmanlar da savaş, salgın ve iklim değişikliğinin yol açtığı toplumsal huzursuzlukların örgütler tarafından istismar edileceği uyarısında bulunuyor.

IŞİD, geçen ayın ortasında yeni bir tehdit mesajı yayınladı. Şubat ayında, ABD ordusu tarafından düzenlenen operasyonda öldürülen liderlerinin intikamının alınacağını, “intikam almak için kutsanmış bir kampanya” başlatılacağını duyurdu.

Örgüt aynı zamanda destekçilerine, Ukrayna savaşının kendilerine sunduğu avantajlardan faydalanma çağrısını yaptı. Çağrıda, “kafir Batılı uluslar meşgulken, IŞİD yandaşlarının saldırılar gerçekleştirebileceği” mesajına yer verildi.

El Kaide’ye yakınlığı ile bilinen bir dergi de dikkat çekici bir iddiayı gündeme getirdi. El Kaide destekçilerinin Ukrayna’da sivillere dağıtılan bazı silahları ele geçirdiğini iddia eden dergi, bunların Avrupalılara karşı kullanılacağını öne sürdü.

Afrika’dan Asya’ya, IŞİD ile bağlantılı yaklaşık bir düzine grup aktif ve günümüzde en çok Afrika, bu oluşumlarla bağlantılandırılan şiddet eylemlerine sahne oluyor.

Uzmanlar da son dönemde dünya genelinde toplumsal huzursuzlukların arttığına dikkat çekerek IŞİD, El Kaide ve diğer aşırılık yanlısı örgütlerin bundan faydalanmaya çalışacağı uyarısında bulundu.

Toplumsal huzursuzluğu istismar etmek

Mısır’da yayımlanan Al Ahram gazetesinin Genel Yayın Yönetmeni Ezzat İbrahim Yusuf, Trends Araştırmaları için kaleme aldığı raporda bu konuya dikkat çekti.

Ezzat İbrahim Yusuf, hem salgın hem Ukrayna savaşının yol açtığı fiyat artışlarının toplumların yaşam koşullarını kötüleştirdiğine, yeni bir tepki dalgasının yayılmakta olduğuna işaret ederek radikal grupların bunu istismar etmeye çalışacaklarını belirtti.

Arap Birliği Başkanı Ahmed Ebu Gayt da IŞİD ile Mücadele Koalisyonu’nun bu ay düzenlenen Fas’taki toplantısı sırasında benzer bir uyarıda bulundu. Ahmed Ebu Gayt, IŞİD gibi örgütlerin savaş ve iklim değişikliğinin yol açtığı güçlükleri kendi lehine kullanmak isteyeceğine vurgu yaptı.

Özetle Avrupa’daki savaş özellikle kriz bölgelerinde zaten çok kötü durumda olan yaşam koşullarını daha da olumsuz etkiliyor, bölge halklarının omuzlarına ilave yükler bindiriyor.

Tahıl sıkıntısı, artan gıda ve petrol fiyatları, yüksek enflasyon ve bazı yardım örgütlerinin Ukrayna’ya odaklanmış olması, Lübnan, Suriye, Tunus, Libya ve Yemen gibi ülke halklarını daha da güç duruma sokmuş durumda.

Ukrayna savaşının daha da sürecek olması ihtimali, istikrarsızlıkla baş etmeye çalışan ülkelerde daha da olumsuz gelişmeler yaşanabileceği ihtimalini güçlendiriyor.

Bu gelişmeler, IŞİD gibi örgütlerin kendilerine destekçi bulmasını kolaylaştırabilir. Ekonomik sorunlar, siyasi çalkantılar, bölge halklarının IŞİD gibi örgütlere katılmayı bir çare olarak görmesine yol açabilir.

Ne iş ne de sosyal statü

2015 yılında yabancı savaşçılar için bir çekim merkezi haline gelen IŞİD’e katılanların büyük çoğunluğunu Tunuslular oluşturuyordu.

Küresel güvenlik araştırmaları kuruluşu Soufan Merkezi’ne göre o yıl IŞİD bünyesinde Tunus’tan 6 bin savaşçı bulunuyordu. Aynı yıl ise Rusya’dan 2 bin 400, Suudi Arabistan’dan 2 bin 500, Fransa’dan bin 700, Almanya’dan ise 760 kişi IŞİD’e katılmıştı.

IŞİD’e katılmanın çok farklı nedenleri olduğu biliniyor. Özellikle Avrupa’dan Irak ve Suriye’ye gidenler için ülkelerinde marjinalize edilmeleri, onlar için “gerçek” bir İslami devleti daha çekici hale getirmişti. Ancak daha sonra bölgede yakalanan yabancı savaşçılarla yürütülen söyleşiler, paranın da önemli bir etken olduğunu gözler önüne serdi.

IŞİD savaşçıları ile görüşmeler yapmış olan Anne Speckhard,, “Tunuslu pek çok genç erkeğin IŞİD’e katılmasının gerisinde ekonomik nedenler yatıyor” dedi.

ABD merkezli Uluslararası Şiddet İçeren Aşırılıkları Araştırma Merkezi (ICSVE) Direktörü Speckhard, IŞİD’e katılan Tunuslu erkeklerin işsiz, parasız olduklarını, yoksulluk nedeniyle evlenemediklerini belirterek “Oysa IŞİD onlara ücretli iş, ücretsiz ev, eş ve seks köleleri sundu” dedi.

Öfke ve umutsuzluk

IŞİD’in geçmişte yaptığı gibi bugün de ekonomik güçlükleri istismar ettiğine dair ilk emareler var. Lübnan’ın kuzeyindeki Trablus’ta bu yılın başında 40 erkeğin birden ortadan kaybolduğu yönünde haberler dikkat çekti.

IŞİD’in Irak’taki eğitim kamplarında kaybolanlardan bazılarının öldüğü bilgisi üzerine ailelerin onların nerede bulunduklarından haberdar oldukları belirtiliyor. Ekonomik krizle boğuşan Lübnan’daki yerel yetkililer gazetecilere IŞİD’in aylık 500 dolar maaş teklif ettiği bilgisini paylaştı.

Benzer haberler, IŞİD’in Afganistan’daki Horasan adlı uzantısıyla ilgili olarak da yayıldı. Özellikle sınır bölgesinde bu örgüte katılanlara aylık 270 ila 450 dolar arasında bir maaş teklif edildiği belirtiliyor.

ICSVE Direktörü Speckhard, “IŞİD, bugün de yoksul insanları mali teşviklerle örgüte katılmaya ikna etmeye çalışıyor” dedi.

Speckhard, “Teröristlerin çağrısı, hayatta kalmaya çabalayan çok yoksul insanlarda pek de yankı bulmazken, daha eğitimli, işsiz kesimlerde karşılık bulabiliyor. Öfkeleri araçsallaştırılan bu kesim, daha adil yönetebileceklerine ikna edildikleri terör örgütüne katılabiliyor” gözlemini aktardı.

Amerikalı bir gencin 10 kişi öldürdüğü, ABD’nin New York eyaletine bağlı Buffalo’daki ırkçı saldırıya işaret eden psikiyatri profesörü Speckhard, “Beyaz üstünlükçüler mesela iş vaat etmiyor. Ama kendi hayatlarındaki başarısızlıkları, ekonomik olarak tutunamamış olmanın sorumluluğunu, başkalarına yıkabilme bahanesine alan tanıyor” şeklinde sözlerini sürdürdü.

Amerikalı uzman, işsizlik, enflasyon, siyasi sorunlar ve salgın kaynaklı izolasyonun, umutsuzluk ve öfke duygusunu pekiştirdiğini, suçu belirli bir kişiye ya da nedene yükleme, indirgeme arzusunu da güçlendirdiğini söyledi.

Uzun vadeli strateji

Çoğunlukla ekonomik sorunlarla ortaya çıkan siyasi istikrarsızlık, oluşan güç boşluğu, geçmişte de IŞİD tarafından araçsallaştırıldı.

Birleşik Krallık’taki ExTrac Araştırma Direktörü Charlie Winter’e göre, IŞİD’in Ukrayna savaşını kendi lehine kullanmayı başarıp başarmayacağını zaman gösterecek.

IŞİD uzmanı Winter, Ukrayna savaşının IŞİD’in yetkinliklerini, yeni destekçi kazanma kabiliyetini doğrudan etkileyebileceğini söylemenin güç olduğunu vurguladı. Bununla birlikte Winter, “Halihazırda ağlar oluşturduğu bölgelerde sosyal ve ekonomik durumun, genel güvenliğin, kötüleşmesi IŞİD’in amacına hizmet edebilir” dedi.

Ancak Winter, IŞİD’in gücünün zayıfladığını, daha az kaynak ve savaşçıya sahip olduğunun altını çizdi, ayrıca “hilafet” ilan ettiği bir bölgesinin de artık bulunmadığını hatırlattı.

ICSVE Direktörü Speckhard da IŞİD’in “İslam’a aykırı, yozlaşmış gerçek yüzünü gösterdiğini”, insanları kandırmasının artık çok daha güç olduğuna dikkat çekti.

(Kaynak: DW Türkçe)