2013 – 2024 yılları arasında en az 2 bin 664 genç işçi iş kazalarında hayatını kaybetti. Yasalar, 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi “genç işçi” olarak tanımlar.

Haber Merkezi / İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi) Genç İşçiler İş Cinayetleri Raporu’nu yayınladı. Buna göre, 2013 – 2024 yılları arasında en az 2 bin 664 genç işçi iş kazalarında hayatını kaybetti.

2013 yılında en az 193 genç işçi, 2014 yılında en az 226 genç işçi, 2015 yılında en az 222 genç işçi, 2016 yılında en az 233 genç işçi, 2017 yılında en az 232 genç işçi, 2018 yılında en az 225 genç işçi, 2019 yılında en az 206 genç işçi, 2020 yılında en az 202 genç işçi, 2021 yılında en az 174 genç işçi, 2022 yılında en az 252 genç işçi, 2023 yılında en az 260 genç işçi ve 2024 yılında en az 239 genç işçi olmak üzere; 2013 – 2024 yılları döneminde en az 2 bin 664 genç işçi hayatını kaybetti.

2013 – 2024 yılları döneminde “Genç İşçi” iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle: İnşaat, Yol işkolunda 695 genç; Tarım, Orman işkolunda 453 genç (318 işçi ve 135 çiftçi); Konaklama, Eğlence işkolunda 231 genç; Taşımacılık işkolunda 178 genç; Metal işkolunda 157 genç; Madencilik işkolunda 150 genç; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 122 genç; Belediye, Genel İşler işkolunda 93 genç; Enerji işkolunda 87 genç; Gıda, Şeker işkolunda 72 genç; Tekstil, Deri işkolunda 59 genç; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 58 genç; Savunma, Güvenlik işkolunda 55 genç; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 51 genç; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 44 genç; Ağaç, Kağıt işkolunda 29 genç; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 29 genç; Basın, Gazetecilik işkolunda 15 genç; İletişim işkolunda 4 genç; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 1 genç; elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 81 genç işçi hayatını kaybetti…

2013 – 2024 yılları döneminde “Genç İşçi” iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle: Trafik, Servis Kazası nedeniyle 637 genç; Yüksekten Düşme nedeniyle 436 genç; Ezilme, Göçük nedeniyle 403 genç; Elektrik Çarpması nedeniyle 242 genç; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 209 genç; Şiddet nedeniyle 167 genç; Patlama, Yanma nedeniyle 123 genç; İntihar nedeniyle 194 genç; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 74 genç; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 60 genç; Kesilme, Kopma nedeniyle 32 genç; diğer nedenlerden dolayı 177 genç işçi hayatını kaybetti…

2013 – 2024 yılları döneminde “Genç İşçi” iş cinayetlerinin yaşlara göre dağılımı şöyle: 18 yaşında 221 genç, 19 yaşında 299 genç, 20 yaşında 303 genç, 21 yaşında 247 genç, 22 yaşında 337 genç, 23 yaşında 373 genç, 24 yaşında 361 genç ve 25 yaşında 523 genç işçi hayatını kaybetti…

2013 – 2024 yılları döneminde “Genç İşçi” iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle: 230 genç kadın ve 2434 genç erkek işçi hayatını kaybetti…

2013 – 2024 yılları döneminde 280 göçmen “Genç İşçi” hayatını kaybetti: 142 genç Suriyeli, 84 genç Afganistanlı, 11 genç Türkmenistanlı, 7 genç Özbekistanlı, 7 genç İranlı, 5 genç Iraklı, 3 genç Azerbaycanlı, 3 genç Ukraynalı, 2 genç Gürcistanlı, 2 genç Kırgızistanlı, 2 genç Pakistanlı, 2 genç Rusyalı, 1 genç Cezayirli, 1 genç Kolombiyalı, 1 genç Macaristanlı, 1 genç Moldovyalı, 1 genç Nepalli, 1 genç Nijeryalı, 1 genç Sudanlı, 1 genç Venezuelalı, 1 genç Zimbabveli…

2013 – 2024 yılları döneminde iş cinayetlerinde ölen “Genç İşçi”lerin 85’i (yüzde 3,19) sendikalı işçi, 2 bin 579’u ise (yüzde 96,81) sendikasız. Sendikalı işçilerin 63 genç maden, 10 genç metal, 3 genç kimya, 3 genç güvenlik, 1 genç gıda, 1 genç tekstil, 1 genç eğitim, 1 genç enerji, 1 genç sağlık ve 1 genç belediye işkolunda çalışıyordu…

“Hükümet, gençleri sermaye için ucuz işgücü haline getirdi”

Raporda, AK Parti iktidarının 2025 yılını “Aile Yılı” ilan ettiğini hatırlatarak şunları kaydetti: “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘2023 yılında ülkemizdeki doğurganlık hızı 1,51 seviyesine gerilemiştir. Açıkça ifade etmek gerekirse, bu durum alarm vericidir. Türkiye açısından varoluşsal bir tehdittir. Her fırsatta yaptığımız en az 3 çocuk çağrısının ne kadar önemli olduğunu böylece tekrar görmüş oluyoruz’ çağrısı da güvencesiz emek havuzunun en önemli bileşeni olan çocuk işçiliğinin önemine vurgu yapmaktadır. Sermaye için ucuz (MESEM ile bedava) ve örgütsüz bir işçi kitlesi vazgeçilmezdir.

Tabii bu sözlerin diğer bir muhatabı da genç işçiler. Bu politikanın bir adımını ‘Evlenecek Gençlerin Desteklenmesi Projesi’ oluşturuyor. Proje ile 48 ay vadeli, 2 yıl geri ödemesiz, faizsiz 150 bin liralık kredi imkânı sunuluyor. Bu krediye başvurabilmek için öncelikle 18-29 yaş arasında olmak ve belli ekonomik şartlar öne sürülüyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı hızını alamıyor ve 14 Şubat Sevgililer Günü’nde sosyal medya hesabı X’ten ‘Seviyorsan git evlen bence’ paylaşımını yapıyor. Tüm bu açıklamalar yapılırken:

Türk-İş Ocak 2025 Açlık-Yoksulluk Araştırması’na göre ‘dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 22 bin 131 lira; yoksulluk sınırı 72 bin 88 lira’. BİSAM Açlık ve Yoksulluk Sınırı Ocak 2025 Dönem Raporu’na göre ‘dört kişilik bir aile için açlık sınırı 22 bin 75 lira, yoksulluk sınırı 76 bin 358 lira’. Endeksa, Ocak 2025 Konut Değer Raporu’na göre ‘Türkiye’de ortalama kira bedeli 20 bin 542 lira’.”

“DİSK-Ar’ın açıklamasına göre, ‘2024 4. çeyreğinde gençlerde dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 15,7 olarak açıklandı. TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığımız 15-24 yaş arası genç nüfusta geniş tanımlı işsizlik oranı ise 2024 yılı 4. çeyreğinde yüzde 37,3 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı genç işsizliği dar tanımlı genç işsizliğinden 21,6 puan fazla. Geniş tanımlı genç kadın işsizliği yüzde 46,7!’

OECD’nin açıklamasına göre ‘Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki her 3 gençten biri (yüzde 31,1) ne eğitimde ne de istihdamda yer alıyor. Bu oran OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 13,7 olarak kayıtlara geçti. Türkiye’de 18-24 yaş aralığında ne eğitimde ne istihdamda olan kadınların oranı yüzde 41,4 iken, erkeklerin oranı yüzde 21,4 oldu. OECD ortalamasında ise ne eğitimde ne istihdamda olan kadınların oranı yüzde 14,4, erkeklerin oranı ise yüzde 13,1 olarak hesaplandı’.

Yani birçok veri söylenebilir. Ancak özeti şu: Geleceğimiz dediğimiz gençlerimiz, sağlıklı ve güvenli yaşaması, okuması, çalışması gerekirken; yoksulluk, güvencesiz işçilik, şiddet, geleceksizlik ve iş cinayetleri cenderesi altındalar. Özellikle AKP döneminde hayata geçirilen tarım, sanayi, eğitim ve sosyal politikalar gençlerin geleceğini ellerinden aldı ve sermaye için ucuz işgücü haline getirdi.”

NOT: İSİG Meclisi, iş kazalarını iş cinayetleri olarak tanımlıyor.

Türkiye’de son bir yılda 66 çocuk iş kazalarında hayatını kaybetti. “Çocuk işçiliği” çocukları çocukluklarını yaşamaktan alıkoyan, potansiyellerini ve saygınlıklarını eksilten, fiziksel ve zihinsel gelişimleri açısından zararlı işler olarak tanımlanır.

Haber Merkezi / İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi, 2023 Eylül – 2024 Ağustos döneminde Çocuk İşçiler İş Cinayetleri Raporu’nu açıkladı. Son 1 yılda en az 66 çocuk çalışırken hayatını kaybetti belirtilen raporda öne çıkan bölümler şöyle:

“Tarım sektöründe 24 çocuk hayatını kaybetti: 24 çocuk (20 işçi, 4 çiftçi) hayatını kaybetti. Tarım sektöründe ölen çocukların neredeyse yarısı, sıcak havada çalışmadan bunalıp su kanalında veya derede boğulma nedeniyle hayatını kaybetti. Tarım sektöründeki çocuk işçilerin çalışma koşullarının genellikle ağır ve riskli olması yine dikkat çekti.

Sanayi sektöründe 17 çocuk hayatını kaybetti: 17 çocuk işçi, sanayi sektöründe çeşitli kazalar sonucu hayatını kaybetti. Bu ölümlerin çoğu, makinaya sıkışma, patlama ve yanma gibi nedenlerle gerçekleşti.

İnşaat sektöründe 13 çocuk hayatını kaybetti: 13 çocuk inşaat sektöründe çalışırken hayatını kaybetti. İnşaat sektöründeki çocuk işçilerin büyük bir kısmı, yüksekten düşme gibi kazalar nedeniyle yaşamını yitirdi.

Hizmet sektöründe 12 çocuk hayatını kaybetti: 12 çocuk hizmet sektöründe çalışırken hayatını kaybetti. Bu ölümler genellikle trafik kazaları ve diğer iş kazalarından kaynaklandı.

Çocuk işçi ölümlerinin şehirsel dağılımı: Çocuk işçi ölümleri, kırsal bölgelerden büyük şehirlere doğru kayıyor. Geçen yıl tarım sektöründeki çocuk işçi ölümlerinin oranı yüzde 36 iken, bu oran geçmiş yıllara göre belirgin bir şekilde azalmış durumda. Tarımda çocuk işçi ölümlerinin düşüşü, kentsel alanlarda çocuk işçiliğin artışını da beraberinde getirdi.

Türkiye’nin farklı şehirlerinde çocuk işçi ölümlerinin dağılımı ise şu şekilde: İstanbul’da 7 çocuk, Şanlıurfa’da 5 çocuk, Adana, Kocaeli ve Konya’da 4’er çocuk, Ankara ve Kayseri’de 3’er çocuk, Çorum, Gaziantep, Hatay, Malatya ve Manisa’da 2’şer çocuk, Diğer şehirlerde ise 1’er çocuk hayatını kaybetti.

İSİG Meclisi tarafından belirlemeye göre; MESEM (Mesleki Eğitim ve Öğretim Merkezleri), çocuk işçiliğinin yaygınlaşmasına neden oluyorken; 2016 yılına kadar var olan ‘Çıraklık Eğitim Merkezleri’nin devamı niteliğindeki MESEM, çocukların bedava iş gücü olarak kullanılmasını meşrulaştırılıyor.

2024 yılında MESEM kapsamında bedava çalışan öğrenci işçilere patronlara 1 milyar 698 milyon TL ödenmiş ve son üç yılda MESEM programlarına aktarılan kamu kaynağı 15 milyar TL’ye ulaştı.

İSİG Meclisi tarafından yapılan değerlendirmeye göre; ”MESEM’lerin amacı eğitim değil, çocuk işçiliği yaygınlaştırmak ve patronlara finansal destek sağlamaktır.”

Kız çocukları: Kız çocuklarının ölümleri, iş cinayetlerinde ölen kadınların ölümlerinin iki katı oranında gerçekleşti. Ancak kentsel alanda çocuk işçiliğinin artmasıyla bu oran geçen yıl yüzde 8’e düştü.

Göçmen Çocuklar: Türkiye’deki göçmen çocuk işçilerin ölüm oranı geçen yıl yüzde 8 olarak belirlendi. Göçmen çocuklar, genellikle güvencesiz işlerde çalıştırılmakta ve bu durum sağlıklarını tehdit etmektedir.

Çocuk işçi ölümleri arasında yaş gruplarına göre dağılım ise şu şekildedir: 6-14 yaş arası 22 çocuk hayatını kaybetti. 15 yaş ve üzeri kalan çocuk işçilerin çoğunluğu bu yaş grubunda yer aldı. 14 yaş altındaki çocukların çalışması yasak olmasına rağmen, bu yaş grubundaki çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılıyor.

İSİG Meclisi’nin rapor sonucuna göre yer alan ifadeleri şöyle; ”Türkiye sanayisinin dünya pazarlarında, özellikle AB pazarında, var olmasının yegâne yolu ucuz işgücü ihracıdır. Türkiye’de çocuk işçiliği, ucuz iş gücü ihtiyacı nedeniyle sürdürülmektedir.

Bu aşamada ‘kullan-at işçilik’ halini alan çocuk işçiliğin varlığı elzemdir ve çocuk işçilik ancak üretenlerin yönetmesi durumunda önlenebilir.

Çocuk işçiliğinin önlenmesi ve çocuk haklarının korunması için sistematik bir değişim ve örgütlenme gerekmektedir. Çocukların korunması ve haklarının savunulması için mücadele devam etmelidir. Örgütlenmek ve mücadele etmek, çocuk işçiliğinin sona erdirilmesi için kritik öneme sahiptir.”

NOT: İSİG Meclisi, iş kazalarını iş cinayetleri olarak tanımlıyor.

Son 11 yılda da 2 bin 500 genç çalışırken hayatını kaybetti: 2013 yılında 193, 2014 yılında 226, 2015 yılında 222, 2016 yılında 233, 2017 yılında 232, 2018 yılında 225, 2019 yılında 206, 2020 yılında 202, 2021 yılında 174, 2022 yılında 252, 2023 yılında 260.

Uluslararası ve ulusal kurumlar gençleri 12-24, 15-24, 15-25 gibi farklı yaş gruplarına ayrılabiliyor. Yine uluslararası sözleşmeler 18 yaşını doldurmamış toplumun her üyesi “çocuk” ve çalışanları da “çocuk işçi” olarak tanımlıyor. Türkiye’de ise iş hukuku “15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişileri” genç işçi olarak nitelendiriyor.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi), 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda ‘genç ölümleri’ konu edinen bir iş cinayetleri raporu hazırladı.

“Gençlerimiz yoksulluk, güvencesizlik ve geleceksizlik kıskacında” diyen İSİG Meclisi’ne göre AKP döneminde hayata geçirilen tarım, sanayi, eğitim ve sosyal politikalar gençlerin geleceğini ellerinden aldı ve sermaye için ucuz işgücü haline getirdi.

Son 11 yılda da 2 bin 500 genç çalışırken hayatından oldu. 2013’te 193, 2014 ‘te 226, 2015 ‘te 222, 2016’da 233, 2017’de 232, 2018’de 225, 2019’de 206, 2020’de 202, 2021’de 174, 2022’de 252, 2023’te 260 genç işçi, iş başındayken yaşamlarını yitirdi.  2024’ün ilk dört ayında ise en az 75 genç işçi hayatını kaybetti. Ölümler Türkiye’nin 81 ilinin tamamında yaşandı.

İşçilerin yalnızca 84’ü (yüzde 3,36) sendikalıydı. İş cinayetlerinde hayatını kaybeden ­2 bin 416 (yüzde 96,64) genç işçi bir sendikaya üye değildi.

İSİG Meclisi raporuna “Genç işçi ölümleri pandemide kısmen düşüş eğilimi gösterse de özellikle Eylül 2021 ile beraber derinleşen (döviz-enflasyon yükselişi ile hissettiğimiz) yoksullaştırma politikaları sonucu hızla artmıştır” notunu düştü.

Ölen işçilerin 205’i 18, 279’u 19, 288’i 20, 231’i 21, 318’ü 22, 350’si 23, 342’ü 24 ve 487’si ve 25 yaşındaydı. İşçilerin 2 bin 286’sı (yüzde 91) erkek, 214’ü (yüzde 9) kadındı.

Ayrıca bu dönemde 260 göçmen/mülteci genç işçi hayatını kaybetti. Göçmen/mülteci işçiler Suriye, Afganistan, Türkmenistan, Özbekistan, İran, Irak, Azerbaycan, Ukrayna, Pakistan, Gürcistan, Kırgızistan, Kolombiya, Macaristan, Moldovya, Nepal, Nijerya, Rusya, Sudan, Venezuela ve Zimbabve’den gelmişlerdi.

En çok ölüm sanayide

Rapora göre son 11 yıldaki genç işçi ölümlerinin yüzde 34’ü sanayi, yüzde 27’si inşaat, yüzde 22’si hizmet ve yüzde 17’si de tarım sektöründe yaşandı. Ölümler sanayide başta metal, maden, enerji iş kollarında yoğunlaştı. Şehirleşmenin bir sonucu olarak da inşaatlarda ve hizmetlerde genç işçi ölümleri artıyor. İSİG ayrıca ‘konaklama’ ve ‘moto kurye’ ölümlerine dikkat çekiyor.

2013’ten bugüne 100’ün üzerinde ölüm yaşanan işkolları şöyle: İnşaat, yol işkolunda 656, tarım, orman işkolunda 424 (296 işçi ve 128 çiftçi), konaklama, eğlence işkolunda 203, taşımacılık işkolunda 162, metal işkolunda 149, madencilik işkolunda 146, ticaret, büro, eğitim, sinema işkolunda 114.

Son 11 yılda 100’den fazla genç işçinin hayatını kaybettiği iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı da şöyle: Trafik, servis kazası nedeniyle 590, yüksekten düşme nedeniyle 407, ezilme, göçük nedeniyle 385, elektrik çarpması nedeniyle 231, zehirlenme, boğulma nedeniyle 201, şiddet nedeniyle 154, patlama, yanma nedeniyle 113 genç.

Not: İSİG Meclisi, iş kazalarını iş cinayetleri olarak tanımlanıyor.