Şırnak: Dirhe

Dirhe; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Dağkapı Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu yapılara halk arasında “Dev Evi” nitelemesi de yapılmaktadır.

Dirhe yapıları Gabar Dağı’nda örnekleri çokça rastlanan daha çok Erken Demir Çağı’nda yapıldığı kabul edilen gözetleme amaçlı taş yapılardır.

Güçlükonak girişinde çevresine hakim bir arazi üzerinde yer alan dirhe, dıştan düzgün bir dikdörtgen bir yapıya sahiptir. Aşağıdan yukarıya doğru daralah duvarlar harçsız olarak iri blok taşlarla örülmüştür.

Yapının doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir yapısı vardır. İçerisi tek bir mekandan oluşmaktadır. Günümüzde duvarlardan yıkılan taşlarla dolmuştur.

Çevresinde sırsız küçük seramik parçalarından yapının bölgede bulunan diğer dirhe yapıları gibi Erken Demir Çağı’ndan olabileceği tahmin edilmektedir. Ayrıca yakınında kayaya oyulmuş bir dibek bulunmaktadır. Kültür varlığı olarak korunması gerekmektedir.

Paylaşın

Şırnak: Pavan Köprüsü

Pavan Köprüsü; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Koçyurdu Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Koçyurdu Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.

Köprü Güçlükonak- Siirt karayolunun 500 m içerisinde Pavan Deresi üzerinde yer almaktadır. Muhtemelen eski
Cizre-Siirt yolu buradan geçmektedir.

Kuzey güney istikametinde uzanan üç gözlü ve yolu eğimlidir. Bunlardan kuzeydeki geniş köprü gözü ile bundan sonraki küçük basık kemerli göz sağlam olup, asıl dere üzerindeki köprü gözü yıkılmıştır.

İki yandaki ayaklar ve kemer izleri mevcuttur. Korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillenmiştir. Osmanlı Dönemine ait olan köprü, günümüzde kullanım dışıdır. Köprünün 16 y.y.’da yapıldığı düşünülmektedir.

Paylaşın

Şırnak: Kubbe-i Berzerçio Türbesi

Kubbe-i Berzerçio Türbesi; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Damlarca Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.

Türbe, Dicle Nehrine ve Damlarca Köyünün bahçelerine hakim bir noktadadır. Türbe, halk arasında Kubbe-i Berzerçio olarak adlandırılmaktadır. Kuzeyden güneye eğimli etrafı duvarla çevrelenmiş mezarlık alanının kuzey batı köşesine yapılmış türbe, 5.60 x 5.60 m dış ölçülerinde, kare planlı üzeri kubbe ile örtülüdür.

Türbenin batı ve güney cepheleri mevcut olup, kuzey cephe arazinin eğiminden dolayı görülmemekte, doğu giriş cephesi ise yıkılmıştır. Batı cephe yer yer iri blok taşların kullanıldığı, çoğunluğu moloz ve düzlenmiş taşlarla örülmüş duvarla meydana getirilmiştir.

Yüzeydeki tek açıklığı güney tarafta üst orta kesime açılmış dikdörtgen girinti içindeki penceredir. Pencere açıklığı üçgen biçimde sonlanmaktadır. Güney cephe ise harçla tutturulmuş moloz taş duvar örgüsü ile oluşturulmuştur. Buraya da iki pencere açılmıştır. Pencereler dikdörtgen girinti içerisinde, üçgen biçimde sonlanan açıklıkla meydana getirilmiştir.

Paylaşın

Şırnak: Dağyeli Hanı

Dağyeli Hanı; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Dağyeli Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Dağyeli Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Tespit edilen han, bugünkü Güçlükonak-Siirt karayolu üzerinde, günümüzde meskun olmayan köy içerisinde kalmaktadır. Eski Siirt-Cizre kervan yolu üzerinde kalan bir yapı olmalıdır. Hanın adı bilinmemektedir. Bugünkü Dağyeli köyü ile anılmaktadır.

Mevcut karayolun hemen batısında, kuzey ve doğu taraftan duvarla çevrilmiş avlunun güney ve güneybatısında yer alan kapalı mekanlardan oluşmaktadır. Avlunun güney tarafında yan yana sıralanmış dört oda bulunmaktadır. Bu odalardan batıdan birincisi giriş holüdür.

Tamamı kuzey güney istikametinde dikdörtgen planlıdır. Üzerleri aynı yönde beşik tonoz örtülüdür. Bunun batı tarafında kuzey güney istikametinde uzanan ahır bölümü, dıştan dikdörtgen planlı olup, iki sahından oluşmaktadır.

Sahınların üzeri ortada serbest ayaklara oturan boydan boya beşik tonoz örtülüdür. Dış ve içyapıda tamamen taş malzeme kullanılmıştır. Batı cepheyi oluşturan düzgün kesme taş duvarlar dikkat çekmektedir. Han tescilli değildir. Ilısu baraj alanı içerisinde kalacaktır.

Paylaşın

Şırnak: Finik Zaviyesi

Finik Zaviyesi; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden Damlarca Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.

Cizre-Şırnak yol ayrımından 15 km uzaklıkta bulunan ve halk arasında Faki Teyran olarak adlandırılan caminin karşısındaki yamaçta yer almaktadır. Mescit, bunun kuzeyindeki sonradan eklenmiş giriş bölümü ile kuzey batısındaki ek mekandan oluşmaktadır.

Mescit dıştan 5.60 x 4.40 m ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. Doğu duvarında ocak, güneyinde mihrap nişi yer almaktadır. Alt kata kuzeyden üst kata batı taraftan girilmektedir. Üst kat beşik tonoz örtülüdür. Ahşap taban yıkılmıştır.

Kuzey ve batısına ek mekanlar yapılmıştır. Kuzeydeki mekan basit yapıda içten 3.65 x 7.00 m ölçülerinde kuzey güney yönünde dikdörtgen planlıdır ve üst örtüsü yıkılmıştır. Batıdaki ek yapı kuzey güney yönünde dikdörtgen planlı ve dıştan 6.20 x 11.70 m ölçülerindedir.

Batı cephenin kuzey köşesinden bir kapı ile girilmektedir. Kireç harcıyla tutturulmuş moloz taş duvar 0.90 m kalınlığındadır. Üzeri aynı yönde beşik tonoz örtülüdür. Terkedilmiş durumda olan cami tescilsiz olup, kültür varlığı olarak kayıtlı değildir.

Paylaşın

Şırnak: Faki Teyran Camii

Faki Teyran Camii; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

İlçe Merkezi’nden Damlarca Köyü’ne günün belirli saatlerinde toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Cami, halk arasında Faki Teyran Medresesi olarak bilinmektedir. Harap vaziyetteki cami, dıştan 6,30 x 10,65 m ölçülerinde doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlıdır.

Caminin dış cephe duvarlarında bazı kısımlar yıkılmakla birlikte büyük çoğunluğu ayaktadır. Buna göre caminin doğu ve batı duvarları sağırdır. Kuzey cephe duvarının çoğunluğu yıkıktır.

Faki Teyran’ın asıl adı Muhammed olup, Van’ın Bahçesaray (Müküs) ilçesindendir. Mezarı günümüzde Bahçesaray’ın Kartal (Verezûz) Köyünde bir korunun içindedir. “Faki” medrese talebesi anlamında olup, kuşlarla konuştuğu rivayeti üzerine yaşadığı dönemde ve sonrasında halk arasında “Faki Teyran” şeklinde isimlendirilmiştir.

Yaşadığı dönem ile ilgili farklı rivayetler ileri sürülmüş ise de, gerek şiirlerinin içeriği, teması, sitili ve hayatına dair gerçeklerden yola çıkılarak 1550 – 1690 yılları arasındaki “140” senelik bir zaman dilimi içinde yaşadığı kabul edilmektedir. Mevcut kabrinin üzerindeki mezar taşında herhangi bir tarih bulunmamaktadır. Cizreli ünlü âlim Molla Ahmed-i Ciziri ile çağdaş olup beraber yazdıkları “Mela û Fakî” gibi bazı şiirleri vardır. Melayê Cıziri ile olan ilişkilerinden dolayı Cizre’de de bir süre kaldığı ve bölge ile münasebetlerini sürekli devam ettirdiği bilinmektedir.

Paylaşın

Şırnak: Finik Kalesi

Finik Kalesi; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe Merkezi’nden günün belirli saatlerinde Damlarca Köyü’ne toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Dicle Nehri kıyısında bulunan bu surların ne zaman yaptırıldığı kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber Gudiler döneminde yaptırıldığı ve daha sonraki dönemlerde de kullanıldığı sanılmaktadır.

Surlar doğal kalker taşlardan yapılmıştır. Günümüze harap durumda gelebilen surların içerisindeki kalıntılardan kale, zindan, sarnıçlar ve konutların olduğu anlaşılmaktadır.

Ayrıca kaleden gizli dehlizlerle su almak amacıyla nehre uzanan merdivenler yapılmıştır. Surların içerisinde Asur ve Gudi dönemlerine ait çeşitli kabartmalar bulunmaktadır.

Bunlar arasında kabartma bir kadın heykeli günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir. Kaynaklardan öğrenildiğine göre kale içerisindeki medresede Fakı Teyran isimli bir şair ders vermiştir.

Paylaşın

Şırnak: Belkısana (Hısta) Kaplıcası

Belkısana (Hısta) Kaplıcası; Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi, Düğünyurdu Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

İlçe Merkezi’nden günün belirli saatlerinde Düğünyurdu Köyü’ne toplu ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Dicle ırmağı kıyısındadır. Bölgenin en yüksek ısılı sıcak su kaynağı olup, sıcaklığı 67 C’dir. Kaplıca suyu kalsiyum ve sülfit ihtiva etmektedir.

Debisi 7 lt/sn, PH : 7. 15 olarak belirlenmiştir. Mevcut debinin arttırılabileceğini gösteren hidrojeolojik şartlar mevcuttur.

Kaplıcanın romatizmal hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. Bunun yanında cilt ve kalp-damar hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir.

Ayrıca, kaplıcanın suyu kadın hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Kaplıcaya yerli ve yabancı turistlerin ilgisi büyüktür.

Paylaşın