Diyarbakır: Ulu Beden Burcu

Ulu Beden Burcu; Diyarbakır’ın Sur İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Burç şehri kuşatan surların güney batısındadır.

Ulu Beden Burcu’na şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Evli Beden Burcu olarak da bilinen burcun Artuklu Hükümdarı Melik Salih adına 1208 yılında Melik Salih’in çizmiş olduğu plan üzerine Mimar Caferoğlu İbrahim tarafından yapılmış olduğu kitabesinde belirtilmektedir. Yedi Kardeş Burcu ile plan ve bezemesiyle oldukça benzeyen burç silindirik planlıdır.

Hakimiyet sembolü çift başlı Kartal, olağanüstü kuvveti sembolize eden kanatlı aslan, sfenks kabartmaları, burcu adeta bir kuşak gibi baştan başa saran kitabesi ve mukarnaslı bezemeleri ile heybetli bir görüntüye sahiptir. Kitabe kuşağının ortada kalınlaştığı yerin alt tarafında iki kenarda ortada birbirine doğru karşılıklı ve simetrik iki yüksek arslan kabartması görülür.

Bunlar da silmeli dikdörtgen çerçeve içine alınmışlardır. Baş kısımları kıvrık, kalçalar kabarık ve detay görülmez. Burcun yıllarca süregelen efsanesi bulunmaktadır. Efsaneye göre; bir usta ve kalfası en güzel burcu kimin yapacağı üzerine iddiaya girer. Yedi Kardeş Burcu ve Ulu Beden Burçlarını yapmaya başlarlar.

Yedi Kardeş Burcunu yapan usta ile Ulu Beden Burcunu bitiren kalfa, halkın huzurunda, birbirlerine ben mi sen mi? diye sorarlar. Ancak usta kalfanın üstünlüğünü kabullenerek kendini surlardan aşağı atar. Buna dayanamayan kalfada ustanın ardından atlar. Ustayla kalfanın rekabet ve dostlukla karışık hikâyesinin geçtiği yer, o gün bugündür ben ve sen anlamına gelen Ben u Sen olarak anılmaktadır.

Paylaşın

Diyarbakır: Leblebikıran Burcu

Leblebikıran Burcu; Diyarbakır’ın Sur İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Mardin Kapısı ile Yeni Kapı arasındadır. 

Leblebikıran Burcu’na şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Mervaniler Dönemine ait olan burç 1034 yılında Mervanoğlu Ahmet tarafından yaptırılmıştır. Plan olarak kare planlıdır. İsiminin kaynağını hakkında kesin bilgilere ulaşılmamaktadır. Burçta kitabe yer almakta fakat iç yüzün yarısından çoğu yıkık durumda bulunmaktadır.

Paylaşın

Diyarbakır: Nur Burcu

Nur Burcu; Diyarbakır’ın Sur İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Surların güneyinde Yedi Kardeş Burcu’nun doğusundaki burçtur.

Nur Burcu’na şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Selçuklu Döneminin en güzel eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. 1089 yılında Selçuklu Hükümdarı Melikşah’ın buyruğu ile Ebu Nasr Muhammed ve bina ustası Urfalı Selame oğlu Muhammed tarfından inşa edilmiştir. Duvarlarında kabartma halinde koşan at, aslan, geyik ve kadın figürleri işlenmiştir. Burada islam ikonografisinde ender görülen “çıplak kadın” kabartması ayrıca dikat çekicidir.

Diyarbakır Burçlarındaki en zengin kabartmaların yer aldığı Nur Burcu, gülen iki aslan, birbiriyle tokuşmaya hazırlanan iki geyik, karşılıklı hareket halindeki binicisiz iki at, avını alıp uçmaya hazır kanatları açık iki kartal ve bağdaş kurmuş, gövdesi açık, göğüsleri görünen, çıplak biçimde bağdaş kurmuş iki kadın kabartması ile oldukça dikkat çekicidir. Burada görülen kuş tasvirlerinin kuyruk ve kanatları açıktır. Bu, güç, kuvvet gösterisini ifade etmektedir.

Paylaşın

Diyarbakır: Keçi Burcu

Keçi Burcu; Diyarbakır’ın Sur İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Mardin Kapısı’nın doğusunda, yontulmuş kaya kütlesinin üzerindedir.

Keçi Burcu’na şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Surlardaki burçların en eski ve en büyüğüdür. Yapım tarihi tam olarak bilinmeyen burcun üzerinde, 1223 yılında Mervanoğlu tarafından onarıldığını belirten bir yazıt yer almaktadır.

11 kemerli bu burcun bir dönem tapınak olarak kullanıldığı sanılmaktadır. Sütun başlıklarında kullanılan formlar Roma Dönemine ait kullanımları hatırlatması devşirme olarak kullanıldığı düşünülebileceği gibi İslam Öncesi Döneme ait bir yapım olması da muhtemeldir.

Burç, diğer Dışkale burçlarına göre oldukça sade tutulmuş ve süslemeye büyük oranda yer verilmemiştir. Yer yer sülüs yazı ve kuş figürü karşımıza çıkmaktadır.

Paylaşın

Diyarbakır: Fındık Burcu

Fındık Burcu; Diyarbakır’ın Sur İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Mardin Kapı ile Yeni Kapı arasında Leblebi Kıran Burcu’nun hemen yanındadır.

Fındık Burcu’na şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Selçuklu Hükümdarı Alpaslan oğlu Ebu’l Feth Melikşah’ın buyruğuyla Mimar Selame oğlu Muhammed tarafından yapıldığı kitabesinde yazılıdır. Adını az yer kaplayan yuvarlak formundan dolayı aldığı söylenilmektedir. Burcun üzerinde bir kitabe bulunmaktadır.

 

Paylaşın

Diyarbakır: Asur Kral Kaya Mezarları

Asur Kral Kaya Mezarları; Diyarbakır’ın Eğil İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadırlar. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. 

Zamana karşı koyarak asırlardır dimdik ayakta duran Asur Kral Kaya Mezarları Dicle Barajı’nın kıyısında bulunmaktadır. Kayalar oyularak Mısır Ehramları şeklinde inşa edilmiştir.

Asur Kral kaya mezarlarının doğu tabanında bir tünel bulunmaktadır. Tünel, kısmen dolması nedeniyle kapalı durumdadır. Tünelin, sığınak veya yer altı barınma yerlerine gittiği düşünülmektedir. Kaya mezarlarının kuzey iç kısmında çizgi şeklinde bir figür bulunmaktadır.

Paylaşın

Diyarbakır: Asur Kalesi

Asur Kalesi; Diyarbakır’ın Eğil İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Üç tarafı derin vadilerle çevrili, öteki tarafı da oyularak, yekpare bir kaya üzerine oturtulmuş kalenin, Asurlular zamanında yapıldığı tahmin edilmektedir. Oldukça büyük bir alana inşa edilen kalenin iç kısmı o dönemde sığınak ve depo olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Kayalar oyularak bugün için bilinen ve görülen 4 tünel kazılarak kaleden metrelerce uzaklıktaki vadilerde bulunan hamam, Dicle Nehri yatağına ulaşmaktadır. Ayrıca sıkışık anlarında düşmana görünmeden yer altından kaçıp güvenli yerlere gitmek için tüneller bulunmaktadır.

Eğilli Yuhanna’nın “Kilise Tarihi” adlı eserinin II. Cildinde; Hunlar ile Doğu Roma (Bizans) arasında geçen savaşlarda gerek halkın, gerekse de askerlerin Eğil Kalesi’ne sığınmış oldukları ifade edilmektedir. Eğil Kalesi’nin batı-ön kısmında, uzun çivi yazısı ile birlikte bir Asur Kralı’nın figürü bulunur.

Yazı tamamen okunmuyor olsa da kolayca takip edilebilir. Yazı ve figür ikindiden sonra, güneşli günlerde net görülebilir. Eğil Kalesi’nde bulunan çivi yazısının bir kral figürü ile birlikte bulunmuş olması, kral figürü ve çivi yazısının Asurlulara ait olduğu görüşünü güçlü kılmaktadır.

Paylaşın

Diyarbakır: Kasım Bey Kümbetleri

Kasım Bey Kümbetleri; Diyarbakır’ın Eğil İlçesi, Şerbetin Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Şerbetin Köyünün yüz metre doğusunda ufak bir tepenin üstünde yer alan iki kümbetten birinin, Eğil beylerinden Kasım bin Şah Mehmet Bey’e ait olduğu diğerinin ise, Kasım Bey’in yeğeni Murat Bey bin İsa’ya ait olduğu düşünülmektedir.

Ne zaman yapıldığı bilinmeyen kümbetler, plan ve mimari özelliklerine bakılarak XVI. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Baldaken tarzından inşa edilmiş kümbetlerin ayakları arasındaki kırık kemerler ve iç duvarların kaplamaları ayaktadır. Kümbetin içinde mezar bulunmamaktadır.

Paylaşın

Diyarbakır: Eğil, Kayalardan Yapay Mağaralar

Kayalardan Yapay Mağaralar; Diyarbakır’ın Eğil İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Yapay mağaraların çoğu, baraj gölü altında kalan “Deran” denilen bölgede bulunur. Baraj su seviyesinin azaldığı yerlerde mağaralar görülebilir. Deran Bölgesinde; kayalara yollar açılarak yolların sağ ve soluna yüzlerce mağara kazılarak bir şaheser meydana gelmiştir.

Paylaşın

Diyarbakır: Eğil, Mağara Kilise

Mağara Kilise; Diyarbakır’ın Eğil İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Eğil Kalesi’nin batı bölümünün güneyinde, kalenin içinde yer alan kilisenin, I. Yüzyılda İsa Peygamberin öğrencilerinden I. Adey tarafından yaptırıldığı bilinmektedir.

Araştırmalara göre; I. Adey, güneydoğunun en büyük manastırlarından birini yaparak, Eğil’i episkoposluk merkezi haline getirmiştir. Kilise içinde Hıristiyanlarca kutsal sayılan ve çeşitli dönemleri sembolize eden haçlar kazılmıştır.

Paylaşın