image

Demansı Önlemek İçin Beş Altın Kural

0

Demans (bunama), günlük aktiviteleri, iletişimi ve performansı etkileyen bir beyin bozukluğudur. Demans, bozulmuş düşünme ve hafıza dahil olmak üzere bir dizi semptom için kullanılan şemsiye bir terimdir. Demans, genellikle yaşlanmanın bilişsel gerilemesi ile ilişkilidir.

Haber Merkezi / Demans, beyin hücrelerinin hasar görmesi sonucu oluşur. Farklı demans türleri, beynin belirli bölgelerinde farklı beyin hücresi hasarı ile ilişkilidir. Örneğin, hafıza kaybı, muhakeme bozukluğu, hareket zorluğu ve diğerleri gibi…

Aşağıdaki koşulların neden olduğu düşünme ve hafıza sorunları, tedavi edildiğinde düzelebilir:

  • Depresyon
  • İlaç yan etkileri
  • Aşırı alkol alımı
  • Tiroid problemleri
  • Vitamin eksiklikleri

Demans için risk faktörleri

Demans için bazı risk faktörleri değiştirilemez: Yaş ve genetik. Ancak değişebilecek risk faktörleri de vardır, örneğin:

  • Sağlıklı bir beslenme
  • Sigarayı bırakma
  • Düzenli egzersiz
  • Bilişsel uyarım

Demansın erken belirtileri ve semptomları

  • Hafıza sorunları, özellikle son olayları hatırlamada
  • Artan karışıklık
  • Azalan konsantrasyon
  • Kişilik veya davranış değişiklikleri
  • Apati ve geri çekilme veya depresyon
  • Günlük görevleri yapma yeteneğinin kaybı

Alzheimer hastalığına özgü demans belirtileri

  • Bellek sorunları
  • Dil, okuma, yazma ve sayılarla çalışma zorluğu
  • Kötü kararlara yol açan kötü yargı
  • Normal günlük görevleri tamamlamanın daha uzun sürmesi
  • Tekrarlanan sorular
  • Parayı idare etmede ve faturaları ödemede sorun yaşama
  • Dolaşmak ve kaybolmak
  • Bir şeyleri kaybetmek veya onları garip yerlere yanlış yerleştirmek
  • Anksiyete, saldırganlık, halüsinasyonlar, sanrılar dahil olmak üzere ruh hali ve kişilik değişiklikleri

Frontotemporal demansa özgü semptomlar

  • Yürütücü işlevlerle ilgili sorunlar. Bu, planlama, sıralama, önceliklendirme, çoklu görev ve kendi kendini izleme ve davranışı düzeltmeyi içeren görevleri ifade eder.
  • Aynı aktiviteyi veya kelimeyi tekrar etme eğilimi
  • Sosyal disinhibisyon ve dürtüsel davranma
  • Kompulsif yeme
  • Görebildiği ve ulaşabildiği nesneleri kullanma veya dokunma dürtülerine direnme zorluğu
  • Kelimeleri kullanma veya anlama yeteneğinde bozulma
  • Düzgün konuşma yeteneğinde bozulma, örneğin gevezelik
  • Kayıtsızlık, abartılı veya uygunsuz duygular.
  • Yüz ifadeleri gibi sosyal sinyalleri okumada zorluk.

Demansın sonraki aşamalarında semptomlar

  • Şiddetli hafıza kaybı, daha erken bir dönemde yaşadıklarını düşünme ve kendilerini ve başkalarını tanımada güçlükler.
  • Konsantrasyon, planlama ve yönlendirme ile ilgili sorunlar.
  • Kendilerine söylenenleri anlamamak, konuşmayı kaybetmek ve bunun yerine sesleri, jestleri ve beden dilini kullanmak ve aynı kelimeleri ve cümleleri tekrarlamak gibi sözlü iletişimle ilgili sorunlar.
  • Hareket edememe, ayakta duramama veya sandalyeden kalkamama gibi fiziksel sorunlar.
  • Sıkıntılı olma, ajite olma, tekrarlayıcı veya saldırgan olma gibi davranış değişiklikleri.
  • Kırılganlık, kilo kaybı ve yutma ve çiğneme güçlüğü dahil olmak üzere fiziksel bozulma.

Demans riski nasıl önlenebilir veya azaltılabilir?

  • Fiziksel olarak aktif olma. Bu, haftada yaklaşık 150 dakika orta yoğunlukta hem aerobik hem de direnç aktivitelerini içermelidir.
  • Günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze, haftada en az iki kez protein tüketilen sağlıklı beslenme. Şeker, tuz ve doymuş yağ alımının sınırlaması. Nişastalı yiyeceklerin orta derecede tüketilmesi ve günde 6-8 bardak su içilmesi.
  • Sigara bırakılmalı
  • Daha az alkol veya tamamen bırakma
  • Yeni bir dil öğrenmek, bulmaca çözmek, masa oyunları oynamak, kitap okumak veya yazmak ve sosyal olarak aktif olmak gibi zihinsel olarak uyanık tutan okuyan aktiviteler yapmak.

Düzenli egzersiz

Düzenli fiziksel egzersizin bunama geliştirme riskini yüzde 50’ye kadar azaltabileceğini biliyor muydunuz? Egzersiz ayrıca bilişsel problemler geliştirmeye başlamış olan hastalarda daha fazla bozulmayı da yavaşlatabilir.

Haftada 5 kez en az 30 dakika egzersiz. Yürüme, koşma bisiklete binme, yüzme veya bir dans grubuna katılma.

Sağlıklı beslenme

Araştırmalar, doğru gıda seçimleri yapmanın beyin fonksiyonunu koruyabileceği ve bunama olasılığını azaltabileceğini gösteriyor.

  • Daha az şeker ve doymuş yağ
  • Akdeniz diyeti
  • Çayın tadını çıkarın: Aralık 2016 Journal of Nutrition, Health & Ageing’de yayınlanan bir araştırma, ister siyah, ister yeşil olsun, sık ve düzenli çay tüketiminin, daha düşük bunama riski ile bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
  • Vücudun ihtiyacı olan besinleri tam alın

Zihin egzersizleri

Zihinsel zorluklar beyni geliştirmeye yardımcı olur ve Alzheimer hastalığına neden olabilecek lezyonları geliştirmeye karşı daha az savunmasız hale getirir. Zihinsel uyarım, zaten hastalığı olan kişilerde beyin bozulmasını yavaşlatmaya da yardımcı olabilir.

  • Yeni bir şeyler öğrenme: Bir müzik aleti çalışma, yabancı bir dil öğrenme, iyi bir kitap okuma, yeni bir hobi edinme gibi.
  • Strateji oyunları ve bulmacalar: Zeka oyunları ve bulmeceler iyi birer zihinsel egzersiz araçlarıdır.
  • Konvansiyonu bozun: Baskın olmayan elle yemek yeme, eve yeni yollarla gitme, eski bir alışkanlığı bırakma gibi.

Stresi azaltma

Kalıcı stres beyne zarar verir ve bunama riskini artırır. Aslında, birçok çalışma, özellikle hastalık için zaten risk altında olan kişilerde, bunama gelişimi ile kaygıyı ilişkilendirmiştir. Stresi azaltacak yöntemler bulunmalı: Gezme, kitap okuma, müzik dinleme, hobi edinme, arkadaşlar veya aile bireyleriyle sohbet…

İyi uyku

Araştırmalar, kötü uykunun sadece bunamanın bir belirtisi olmadığını, aynı zamanda farklı rahatsızlıklar için de risk faktörü olduğunu ortaya koyuyor.

Araştırmacılar, yetersiz ve sağlıksız uykunun, hafıza bozukluğuna ve bunamaya yol açabilecek belirli bir proteinin birikmesini desteklediğini buldu. Düzenli bir uyku programı oluşturulmalı.

Dikkat: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır.

Paylaşın

Ekran Başında Geçirdiğiniz Süre Felç Geçirme Riskinizi Artırabilir!

0

Günümüzde hayatımızın her iki yönü de, iş ve eğlence, büyük ölçüde ekran kullanımına bağlı. Modern çağın çalışma kültürü, daha uzun süre bilgisayar ekranı karşısında olmamızı gerektiriyor. Ayrıca Kovid 19 pandemisi, internette geçirdiğimiz sürenin katlanarak artmasına neden oldu.

Haber Merkezi / Ekran başında geçirdiğimiz sürenin artması, göz yorgunluğu, boyun ağrısı, kaygı, obezite ve diğer çeşitli sağlık komplikasyonları ile birlikte zihinsel ve fiziksel sağlık sorunlarının artmasına neden olmuş durumda.

Son yapılan araştırmalara göre, ekran başında geçirilen sürenin artması felç geçirme riskinizi de artırıyor. Yayınlanan son araştırma, ekran süresini artıran 60 yaşın altındaki yetişkinlerin, fiziksel olarak aktif olan kişilere oranla felç geçirmeye daha yatkın olduklarını ortaya koydu.

Araştırmada, ayrıca bir saatlik ekran süresinin bir kişinin yaşamını 22 dakika kısaltabileceği ve kalp rahatsızlıkları ile kanser riskine daha yatkın hale getirebileceğini öne sürüldü.

Başka bir araştırma, ekran kullanımı ile felç arasındaki ilişkiye dikkat çekti. Araştırma, ekran başında geçen zaman süresi arttıkça felç olma ihtimalinin daha yüksek olduğu vurgulandı. Ekran kullanma süresi iki saati aştığında, bağımlılık olarak kategorize edilir ki, bu da felç riskinin yüzde 20 artması demektir.

Ekran kullanım süresi üzerine yapılan araştırmaların sonuçları özellikle gençler için endişe verici. Ekrandan gelen mavi ışık, uyku-uyanıklık döngüsünün kontrolü ile ilişkili olan ve geceleri salınan hormon olan melatonin üretimini azaltır. Bu, uyku-uyanıklık döngüsünü bozar ve zamanında uyanmayı ve uyumayı zorlaştırır.

Paylaşın

Demans (Bunama) nedir? Teşhisi, Tedavisi

0

Yaşlılarda sık görülen Demans ya da yaygın adıyla Bunama, kişinin bilişsel işlevlerinde, daha önce edindiği işlev düzeyine göre kötüleşme durumudur. Ayrıca, davranış bozuklukları, sosyal ve mesleki aktivitelerde bozulmalar. Demans, ilerleyici ve ölümcül bir hastalıktır.

Demansın en sık görülen nedeni, tüm demans hastaların en an yarısının muzdarip olduğu Alzheimer hastalığıdır. Bununla birlikte, beyni zayıflattığı için demans hastalığına yol açan 200 farklı hastalık vardır. Alzheimer hastalığının yanı sıra vasküler / kan dolaşımına bağlı demans hastalığı sıklıkla görülürken örneğin Lewy body demans hastalığı, Parkinson’a bağlı demans hastalığı ve frontotemporal demans hastalığı nadir görülür.

Demans riski yaşlılıkla birlikte artar ve bir hastalıktan kaynaklanmaktadır. Demansın yaşlılığın doğal bir sonucu olduğu bir efsanedir. Demans hastalığı belirtileri olan hastalıklardan sadece pek azı tedavi edilebilmektedir. Ancak hastalıklardan bazıları önemli veya daha az derecede tedavi edilebilmektedir. Bu nedenle, demansa hangi hastalığın yol açtığı ve tedavi için nasıl bir yol izlenmesi gerektiğinin tam olarak açıklanması önemlidir.

Belirtileri;

Demans hastalığı olan insanların çoğu unutkanlık ve hafıza sorunlarından muzdariptir; ancak diğer zihinsel beceriler de etkilenmektedir. Bunlara örnekler:

  • Girişim ve eylem gücü
  • Kelimeleri bulma ve cisimleri adlandırma kabiliyeti
  • Yol bulma kabiliyeti (yön kestirme yeteneği)
  • Hesap yapma kabiliyeti
  • Kavrama ve sorun çözme
  • Kişilerin adını hatırlama kabiliyeti

Demans hastalığında diğer insanlarla karşılıklı etkileşim de değişebilir. Sosyal beceriler ve duygusal yaşam değişebilir ve kişilik etkilenebilir. Bu, demans hastası bir kişinin diğer insanlarla karşılıklı etkileşimi kavramada zorluk çekmesi ve başkalarıyla empati kurma yeteneğini kaybetmesi anlamına gelmektedir. Çoğu kez durum bilinci de azalır. Tüm insanlar zaman zaman hafızalarının çalışmaması veya bir olayı ilk bakışta kavrayamama durumu ile karşı karşıya gelebilirler. Ancak sorunlar, demans hastalığı şüphesi için neden ortaya çıkmadan, günlük yaşamı kendi kendine yürütebilmesi için gerekli becerileri etkileyecektir.

Demansın evrelere göre belirtileri;

Demans hastaları genel olarak erken, orta ve ileri olmak üzere üç evreye ayrılır. Hastalar zaman içerisinde erken evreden ileri evreye ilerlerler.

Erken evre; Demansın erken evresi genellikle göz ardı edilir çünkü çok yavaş ilerler. Yaygın semptomlar aşağıdakiler gibidir:

  • Unutkanlık
  • Zamanı takip edememek,
  • Tanıdık yerlerde kaybolmak

Orta evre; Demans orta aşamaya ilerledikçe, işaretler ve semptomlar daha belirgin ve kısıtlayıcı hale gelir. Bu semptomlar

  • Son olayları ve insanların isimlerini unutmak
  • Evde kaybolmak
  • İletişim konusunda artan zorluklarla karşılaşmak
  • Kişisel bakım konusunda yardıma ihtiyaç duymak
  • Gezinme ve tekrarlayan sorgulama dahil olmak üzere davranış değişikliklerinin yaşanması olarak sıralanabilir

Geç evre; Demansın geç evresi toplam bağımlılığa ve hareketsizliğe yakındır. Hafıza bozuklukları ciddi ve fiziksel belirti ve semptomlar daha belirgin hale gelir. Belirtiler şunları içerir:

  • Zaman ve mekandan habersiz olmak
  • Akrabaları ve arkadaşları tanımakta güçlük çekmek
  • Kişisel bakımda yardımsız yapamamak
  • Yürüme zorluğu
  • Saldırganlığı artırabilen davranış değişikliklerinin yaşanması

Teşhisi;

Demans tanısı, hastanın iyi bir mental ve fiziksel muayenesi ve yakın bir akraba ya da arkadaşından kişinin geçmişi ile ilgili bilgi alınması sonrasında muayene eden doktorun deneyimini ve diğer verileri (MR, BT görüntüleri, nöropsikolojik testler, gerekirse beyin omurilik sıvısının incelenmesi) kullanarak koyduğu klinik bir tanıdır. Demans tanısı konduktan sonra da hangi tip demans olduğunun ayırıcı tanısının yapılması hem hastalığın gidişi hem de tedavisi açısından önem taşımaktadır.

Tedavisi;

Tedavi olanakları, demansa hangi hastalığın neden olduğuna bağlıdır. Hasta ve yakınlarının bilgilendirilmesi ile birlikte pratik destek ve hafifletme tedavinin en önemli unsurlarıdır. Doktorlar 90’lı yılların sonlarından itibaren, diğerlerinin yanı sıra Alzheimer hastalığı semptomlarını da geçici olarak azaltan ilaçları yazabilmektedir. Beyinde kan pıhtılaşmasına neden olabilecek vasküler demans hastalığında tedavi, daha fazla kan pıhtısının oluşmasının önlenmesine yöneliktir.

Önlemleri;

  • Düzenli egzersiz
  • Diğer medikal hastalıkların takibi
  • Yıllık influenza aşısı, 5 yılda bir pnömokok aşısı
  • Ağız ve diş hijyeni
  • Gözlük gereksinimi
  • İşitme problemleriyle başa çıkma
  • Beslenme desteği
  • Su ihtiyacının karşılanması
  • Deri bakımı
Paylaşın

Alzheimer; Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

0

Genellikle 60 yaş ve üzerine ortaya çıkan ve halk arasında bunamada denilen Alzheimer, hastanın duygu, düşünce ve davranışlarında problemlere yol açan bir çeşit unutkanlık tipi olarak tanımlanabilir.

Alzheimer, beynin sinir hücreleri dokusunda “beta-amyloid” adındaki anormal protein birikmesine bağlı olarak oluşur ve bu birikim zamanla beyinden atılamaz hale gelir. Dolayısıyla protein birikmesi ve plaklar sebebiyle sinir hücreleri arasında bağlantı kurulamaz ve sinir hücreleri ölür. Bu durumda direkt olarak beynin düzgün çalışmasını engeller.

2050 yılına kadar 11 ila 16 milyon kişinin Alzheimer hastası olacağı düşünülmektedir. Alzheimer tanısı konmuş kişilerin pek çoğu tanıdan itibaren 8-20 yıl kadar yaşayabilirler.

Alzheimer belirtileri:

Kısa dönemli hafıza kaybı: Demansın en yaygın erken belirtileri arasında yeni bilgiyi unutmak gelir. Önemli konuları unutmak ve sürekli aynı bilgiyi sormak da Alzheimer’ın erken evresinde yaygın görülen semptomlar arasındadır.

Aşina olunan işleri yaparken zorluk yaşamak: Demansa sahip kişiler genelde günlük işleri planlamada ve tamamlamada zorluk yaşar. Kişiler yemek hazırlamada, telefon görüşmesi yapma veya oyun oynamadaki sıralamaları aklında tutamayabilir.

Yazma ve konuşmada oluşan yeni sorunlar: Alzheimer belirtileri yaşayan hastalar genelde basit veya alternatif farklı kelimeleri unuturlar. Bu da onların konuşma ve yazmasını anlaşılması zor hâle getirir. “Diş fırçası” kelimesini hatırlamakta güçlük çekerek, bunun yerine “ağzım için kullandığım o şey” ifadesiyle sorabilirler.

Zaman ve yer karışıklığı: Alzheimer hastaları kendi mahallesinde kaybolabilir, nerede olduklarını ve oraya nasıl geldiklerini unutabilir ve eve nasıl gideceklerini bilemeyebilirler.

Yanlış veya zayıf kararlar: Alzheimer hastaları güzel havada üzerine kat kat bir şeyler alabilir veya soğuk havada çok hafif bir şekilde giyinebilirler.

Soyut düşünmeyle ilgili sorunlar: Alzheimer hastası olan biri hangi numaraların ne olduğunu ve ne için kullanıldıkları gibi kompleks zihinsel işlevleri gerçekleştirmede olağandışı bir zorluk yaşayabilir.

Eşyaları yanlış yere koyma ve adımları takip edememe: Alzheimer hastası olan biri eşyaları olmadık yerlere koyabilir. Örneğin, ütüyü buzdolabında, kol saatini şeker kâsesinin içinde bulabilirsiniz.

Ruh hâli ve davranışlarda değişimler: Alzheimer hastası olan birinin ruh hâlinde hızlı değişimler yaşanabilir. Sakinken birdenbire gözyaşları içinde kalmak, sinirlenmek veya saldırganlaşmak gibi. Aşırı derecede kafaları karışmış, endişeli, şüpheli veya aile bireyine bağımlı olma hâli içinde olabilirler.

Görsel imajları ve mekânsal ilişkileri anlamada zorluk: Bazıları için, görsel işlemedeki bir değişim Alzheimer’ın erken belirtileri arasında olabilir. Bu kişiler okumada zorluk yaşayabilir, mesafeyi çıkaramayabilir, renk ya da tezatlığı belirleyemeyebilirler. Bu da araba kullanmada sorunlara sebep olur.

Sosyal aktivitelerden geri çekilme: Alzheimer belirtileri yaşayan bir kişi yaşadığı değişimler sebebiyle sosyal olmaktan kaçınabilir. Bu kişiler spordan, sosyal etkinliklerden ve hobilerinden uzaklaşabilirler. Saatlerce televizyon karşısında pasif bir şekilde oturup, normalinden daha fazla uyuyabilir veya günlük aktiviteleri yapmak istemeyebilirler.

Alzheimer nedenleri:

Beyindeki protein birikiminin yanı sıra sinir iletiminin bozulması, beyin hücrelerinin zarar görmesi gibi etkenler nedeniyle yaşanabilir. Yapılan araştırmalara göre hastaların sadece %20’sinde alzheimer görülme riski bulunuyor.
Yani hastalık, yaş etkeninin yanı sıra genetik faktörlere bağlı olarak da görülebilir. Ancak sadece kalıtsal sebeplerle ilişkilendirilmesi yanlış olur. Çünkü Alzheimer, sinsice etkilerini gösteren bir hastalıktır ve bulguları yaşa bağlı olarak artış gösterir. Diğer nedenler ise şöyle sıralanabilir;
Geçmişe bağlı depresyon
Damar hastalıkları (Kolestrol, tansiyon yüksekliği ve kalp krizi)
Geçmişe bağlı ciddi yaralanmalar
APOE4 taşıyıcılığı
Düşük eğitim düzeyi
Alzheimer testleri:

Alzheimer teşhisi, birtakım nöropsikolojik ve bilişsel testler yardımıyla ortaya konur. Testler, genellikle hastanın problem çözme, zihinsel işlevsellik, dikkat, dil becerileri ve sayma gibi birtakım yeteneklerini ölçmeyi hedefler.

Psikiyatrik değerlendirme: Yapılan psikolojik muayene, hastada depresyon gibi semptomları tetikleyen herhangi bir zihinsel sağlık durumunun varlığını tespit etmek içindir.

Beyin tarama testleri: Beynin yapısında ve işlevinde tümör gibi farklı bir problemin var olup olmadığı anlaşılmaya çalışılır.

Genetik testler: Alzheimer probleminin herhangi bir gen kusurundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını öğrenmek için uygulanır. Test sonucu, hastanın demans risk grubunda yer alıp almadığını da ortaya koyar.

Diğer tarama yöntemleri: Beyin aktivitelerini resimleyen pozitron emisyon tomografisi (PET), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), beyni ayrıntılı görüntüleyen bilgisayarlı tomografi (BT).

Tedavi sürecinde uygulanan yöntemler:

Alzheimer tedavisi konusunda kesin ve tam şifa veren bir yöntemden söz edilemez. Mevcut olan ve kullanılmakta olan ilaçlar, sadece hastaların şikayetlerini belirli oranda azaltmak ve davranışlarını düzenlemek konusunda yardımcıdır. Tedaviye ilk olarak düşük doz ilaçlarla başlanır.

İlerleyen vakalarda da ilacın dozu arttırılır. Çünkü ilacın dozu ne kadar yüksek olursa mide bulantısı, kusma ve ishal gibi yan etkileri de o denli artabilir. Tedavi sürecinde genellikle “kolinesteraz inhibitörleri” grubu ilaçlarla reçete edilir.

Örneğin: “Namenda” adıyla bilinen ilacı, orta ve ileri düzey alzheimer hastaları kullanabilir. İlaç, hastaların günlük işlerini daha rahat yapabilmelerini amaçlar. Hastaların banyo yapma becerilerini bağımsız olarak sürdürmelerine destek olur.

Paylaşın

KÜNYE

MESAJ

– Borsa ve Döviz
– Finans
– Enerji
– Otomobil
– Emlak
– Diğer Ekonomi

 

0 (537) 883 27 00

haberkaos.com@gmail.com

Sosyal Medyada Haber Kaos