Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) 12 yılda 633 bin 488 bireysel başvuru yapıldı. AYM, bu dosyalardan 527 bin 803’ünü sonuçlandırırken, yüksek mahkemenin başvuruları karşılama oranı yüzde 83,3 oldu.

Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından 23 Eylül 2012 ile 30 Eylül 2024 tarihleri arasındaki bireysel başvuru istatistikleri kamuoyuyla paylaşıldı. AYM’nin resmi sosyal medya hesabından yapılan bu paylaşım, ülkede yargı sistemine olan güven ve adalet arayışı konusunda çarpıcı veriler sunuyor.

Karar Gazetesi’nin aktardığına göre; Bu dönemde toplam yapılan bireysel başvuru sayısı 633 bin 488 olarak kaydedildi. AYM, bu başvuruların 527 bin 803ünü sonuçlandırdı ve bu da yüzde 83,3’lük bir karşılama oranına işaret etti.

HAL Komisyonu’nun 2017’de kuruluşuyla birlikte başvuru yollarının tüketilmiş kabul edildiği ve kabul edilemezlik kararı ile sonuçlandırılan 72 bin 134 dosya dışında, özellikle OHAL kapsamında yapılan başvuruların 2016’da yüzde 85 oranında karşılandığı görüldü.

Verilere göre, AYM’nin en az bir hakkın ihlal edildiğine karar verdiği toplam başvuru sayısı 75 bin 089 olarak kayıtlara geçti. Bu kapsamda en dikkat çekici yıl, 2021 yılı oldu. AYM, bu yılda 35 bin 407 başvuruda hak ihlali kararı verdi ve toplam hak ihlali kararlarının yüzde 47,2’sini oluşturdu.

Sonuçlandırılan başvuruların yüzde 82,5’ini oluşturan 435 bin 437 başvuru, “kabul edilemezlik” karışında sonuçlandı. İdari ret kararları ise 13.712 dosyayı kapsayarak yüzde 2,6 kapsayarak yüzde 2,6\u201lık bir orana denk geldi. Diğer kararlar içinde, “hakkın ihlal edilmediği” kararlı başvuruların sayısı bin 425 oldu.

AYM’nin makul sürede yargılama hakkına ilişkin derdest bireysel başvuru istatistikleri de açıklandı. 2020’den 2024’e kadar toplam bin 333 dosya derdest durumda bulunurken, 2024 yılı bu alanda zirve yılı olarak öne çıktı. Yıl içinde bin 098 başvuru yapıldı ve bu sayı, makul sürede yargılama hakkının önemi üzerine önemli bir işaret oldu.

“Yeni Çözüm Süreci” tartışmaları gündemdeki yerini korurken, Anayasa Mahkemesi (AYM) dikkat çeken bir karara imza attı: “Bijî Serok Apo” ile “PKK halktır halk burada” sloganlarını düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında.

Mezopotamya Ajansı’nın haberine göre; Diyarbakır’ın Lice ilçesinde düzenlenen kalekol protestosunda Medeni Yıldırım’ın katledilmesi karşı 7 Haziran 2014’te yapılan eylemde, “Çerxa Şoreşe” şarkısına eşlik eden, “Biji Serok Apo” ile “PKK halktır halk burada” sloganlarını atan Merve Nur Tekin’e Ardahan Ağır Ceza Mahkemesi “terör örgütü propagandası yapmaktan” hapis ve para cezası verdi.

Kararın Yargıtay tarafından onanmasının ardından Tekin, AYM’ye 11 Şubat 2022’de “düşünce ve ifade özgürlüğü hakkının ihlali” talebiyle bireysel başvuruda bulundu. AYM, Tekin’in başvurusunu kabul ederek, ihlal kararı verdi.

Kararda, propaganda suçunun soyut tehlike suçu olarak kabul edilmesinin başta ifade özgürlüğü olmak üzere anayasal hak ve özgürlükler üzerinde bir baskı oluşturma potansiyeli olduğuna dönük AYM’nin çok sayıda kararının bulunduğuna dikkat çekildi. Kararda, bir propaganda faaliyetinin cezalandırılabilmesi için olayın somut şartlarında belirli oranda tehlikeye neden olduğunun gösterilmesi gerektiği aktarıldı.

Kararda, PKK lideri Abdullah Öcalan’ı politik bir lider ve toplumsal sorunların demokratik yollarla çözümünde meşru bir aktör olarak ilan eden söylemlerine karşı, AYM’nin söz konusu ifadeleri “terör eylemlerinin failini öven ve dolayısıyla terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerine başvurmayı teşvik eden mesajlar olarak değerlendirilmediği” yönündeki kararları hatırlatıldı.

Kararda, AYM’nin daha önce “Çerxa Şoreşe” marşına dair daha Meki Katar hakkında verdiği ihlal kararına işaret edildi. Kararda, Katar hükmünde yer alan “bahse konu marş ve sloganın şiddeti yaymasının muhtemel olduğuna, potansiyel olarak tehlikeli bir etkisi olduğunu gösteren bir delil gösterilmediği ve şiddeti teşvik edecek nitelikte de olmadığına” dönük değerlendirme hatırlatıldı.

Kararda, “marş vasıtasıyla kamuya aktarılan görüşlerin başkaları açısından değersiz, yararsız, kışkırtıcı veya rahatsız edici görülse bile kişilerin sübjektif değerlendirmelerinden bağımsız olarak ifade özgürlüğünün korumasında olduğu, öznel değerlendirmeler veya varsayımlarla kişilerin cezalandırılmasının ve düşünce açıklamalarına bu şekilde müdahale edilmesinin temel hakkı ihlal edeceği” tespitini yapıldı.

“İfade özgürlüğü hakkı ihlal edildi”

AYM, Tekin hakkında verilen mahkûmiyet kararının zorunlu toplumsal bir ihtiyaca karşılık gelmediği ve Tekin’in Anayasa’nın 26’ncı Maddesi’nde güvence altına alınan ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine hükmetti. AYM, başvurucuya 30 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi. AYM, tespit edilen ihlalin sonucun ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına karar vererek, dosyayı Ardahan Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi.

Oy çokluğuyla alınan karara, üyeler Yıldız Seferinoğlu ve Ömer Çınar katılmadı.

AYM 2008 yılında aralarında Demokratik Toplum Partisi (DTP) üye ve yöneticileri, çeşitli dernek üye ve yöneticileri ile düzenlenen “Sayın Öcalan” kampanyası kampsamında “Sayın Öcalan”, “Bijî Serok Apo” “PKK halktır halk burada” sloganları nedeniyle Hanefi Biçimli verilen cezanın “düşünce ve ifade özgürlüğü” ihlali yönünde olduğuna karar vermişti.

AYM’nin ilgili kararı için TIKLAYIN