Akalan Kalesi; Samsun’un Atakum İlçesi, Çatmaoluk ve Kulacadağ Köyleri arasında yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Kuzey, güney ve batısı Karadere Çayı ve kollarıyla sınırlanan yüksekçe bir platonun ilk yamacında kurulmuştur. Uzunluğu yaklaşık 350m. genişliği ise 50-70m’dir. Etrafı yaklaşık 1 kilometre uzunluğunda ve 4, 4.5 metre yüksekliğinde surlarla çevrilidir.
Kalenin kurulduğu tepe büyük ölçüde kayalık olduğundan surlar topoğrafyaya uydurulmuş kayalar surlara temel olmuştur. Arazinin durumuna göre surlar yer yer oldukça eğimli yapılmıştır.
Kalenin ortasında höyük olduğu tahmin edilen bir yükselti bulunmaktadır. 1906 yılında Macridy tarafından kazılan Akalan Kalesi’nde çok sayıda çanak-çömlek ve pişmiş toprak mimari kaplama levhası çıkmıştır. Buluntular İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde korunmaktadır.
