Anal Fissür (Makat çatlağı), anüs bölgesini örten deride ağrı, kanama ve kaşıntıya yol açan küçük yırtık veya çatlaktır. Anüs derisi yoğun sinir ucu içeriği nedeniyle çok hassas bir bölgedir.
Ayrıca iki farklı ve iç içe yerleşik kas tabakası tarafından sarılıp sıkılmaktadır. Özellikle vücut dışkılamaya hazır değilken yapılan zorlu dışkılamalar veya makatın çok tahriş olduğu ishal durumlarında bu bölgede yırtıklar oluşabilir.
Son derece ağrılı olan bu yırtıklar kaslarda spazma yol açarak daha fazla basınca maruz kalırlar ve kan dolaşımları yetersiz kaldığı için yırtık iyileşme şansı bulamaz.
Anal Fissür (Makat çatlağı) nedenleri;
Fissür genellikle bir kabızlık dönemini izleyerek oluşur. Ender olarak bir ishal atağını takiben de oluşabilir. Sert, kuru (taş gibi) bir dışkının zorla anal kanaldan (makattan) geçmesi sırasında bu bölgede yırtık oluşur.
Genelde fissür yüzeyel olarak başlar ve hızla iyileşir. Bazen derinleşip altta yatan sfinkter kasına (anal kanal çevresinde dışkılama alışkanlığını kontrol eden kas) ulaşabilir.
Bu durumda hastalık kronik (süreğen) hale gelmiştir. Kısacası anal kanalın mekanik travması, anal kanal sfinkter bozuklukları, iskemi anal fissür nedenleri arasındadır. Kabızlık, patlayıcı tarzda ishaller, rektosel gibi anal kanalın anatomisini bozan olaylar, tromboze hemoroid gibi problemler fissüre yol açmaktadır. Chron veya ülseratif kolit gibi inflamatuar barsak hastalıklarıda da fissürlerle görülebilirler.
Ağrı beraberinde sfinkter spazmına yol açmakta ve bunu takiben oluşan iskemi süreci daha da kötüye götürmekte, bir kısır döngü içerisinde ağrı-spazm-iskemi gerçekleşmektedir.
Akut fissür bu şekilde derinleşmekte skin tag (deri takıntısı) ve hipertofik papilla iyileşemeyen fissüre eklenip kronik hal almaktadır. Kronik fissürler zamanla anal stenoz dediğimiz makatta darlıklara yol açıp giderek dayanılmaz bir hal almaktadırlar.
Anal Fissür (Makat çatlağı) belirtileri;
Rektal ağrı: Hastalar sıklıkla dışkılama sırasında meydana gelen yanma ya da yırtılma gibi bir ağrı tanımlarlar. Ağrı dışkılama sonrası dakikalar ya da saatlerce sürebilir. Ağrı sfinkter kasının (anal kanal çevresinde dışkılama alışkanlığını kontrol eden kas) spazmına (kasılmasına) bağlıdır. Bazen hastalar ağrı nedeniyle dışkılamadan kaçabilir.
Rektal kanama: Genellikle az miktarda parlak, kırmızı kanamadır ve tuvalet kağıdında görülebilir veya damla damla kanama olabilir.
Şişme: Fissürün dış kenarında şişme sonucu cilt kabartısı gelişebilir. Makat bölgesinin temizliği sırasında fark edilebilir.
Kaşıntı: Fissürün ardışık olarak iyileşip tekrar açılması sırasındaki akıntı kaşıntıya yol açabilir.
Anal Fissür (Makat çatlağı) tedavisi
Anal fissürlerin yaklaşık yarısı tuvalet alışkanlıklarının değiştirilmesi ve bu bölgeye uygulanan kremler ile tedavi edilebilir. Bununla birlikte günde 5-6 defa en az 15 dakika süreyle yapılan sıcak oturma banyoları tedavide önemlidir. Oturma banyoları sonrası bu bölgenin ıslak kalmaması gerekir. Bununla birlikte kabızlık tedavi edilmelidir. Posalı yiyecekler yenmeli ve bol miktarda su içilmelidir.
Anal fissür için bir diğer tedavi yöntemi makatı kontrol eden kas içerisine yapılan özel enjeksiyon sonrası kaslardaki kasılma çözülür ve kaslar geçici bir süre yaklaşık 4-6 ay kadar felç edilir. Bu süre içerisinde fissürün iyileşmesi beklenir. Bu yöntem ile başarı oranı % 70 lerdedir.
İlaç tedavisinin yetersiz kaldığı ve/veya tedavisye rağmen sık sık tekrarlamaların olduğu durumlarda cerrahi tedavi tercih edilmelidir. Yapılan ameliyatta makatı kasan kaslardan içteki kesilir ve yırtık ık iyileşmesi beklenir.Başarı oranı % 95 lerdedir. Fakat bu yöntemde de % 3-5 oranında gaz tutamama ve dışkı kaçırma gibi sorunlar oluşabilir.
