Sivas: Kayaburun (Odur) Kilisesi
Kayaburun (Odur) Kilisesi; Sivas’ın Divriği İlçesi, Kayaburun (Odur) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Kilise, doğu batı doğrultulu dikdörtgen planlı, üç neflidir. Bugün kullanılmayan kilisenin güney cephesinde, yapıya bitişik durumda bulunan, tonozla örtülü olduğu tahbin edilen iki yapısı daha vardır. Köylüler tarafından bu kilisenin Ermeni Kilisesi olduğu ifade edilmektedir. Yapının batısında bulunan ana giriş kapısı üzerindeki kitabeden kilisenin 1833 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.
Kilise, doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlı, üç neflidir. Kilisenin güney cephesinde, yapıya bitişik durumda bulunan, tonozla örtülü olduğu tahmin edilen iki yapı daha vardır. Bu yapılardan doğudakine, kilise içerisinden açılan bir kapıyla ulaşılmakta ve köylüler tarafından “papaz odası” olarak bilinmektedir. Batıdaki mekâna ise, yine bu mekanın batısında bulunan bir kapıyla girilmektedir.
Burası köylüler tarafından depo olarak kullanılmaktadır. Köşeleri düzgün kesme taş olan kilise, yığma moloz taş örgü sistemiyle inşa edilmiştir. Moloz yığma taş aralarındaki hatıllar ardıç ağacındandır. Yapının batı cephesinde dış duvar üzerinde yer yer devşirme kesme taş bloklar üzerinde haç işaretleri görülmektedir. Yapının kuzey cephesi ve batı cephesinin bir kısmı yol kotunun altında kalmaktadır.
Kiliseye, batı yönünde yer alan kapıdan girilmektedir. Ahşap sütunlarla mekân üç nefe ayrılmıştır. Giriş kapısının sağında ve solunda, yan neflerin genişliğinde, kot farkı ile ayrılmış 15–20 cm. yüksekliğinde taş ve toprak dolgulu sekili alan bulunmaktadır. Apsis, kilisenin doğusunda, kilise mekanından yaklaşık olarak80 cm. yüksekte yer almaktadır. Buraya, yükseltinin iki yanında bulunan üç basamaklı merdivenle çıkılmaktadır. Apsisin sağında ve solunda muhtemelen pastoforion olarak kullanılmış tonozlu mekanlar yer almaktadır.
Bu mekanları ayıran duvarlarda geçiş bulunmaktadır. Yapının güney ve batıdaki iç cephe duvarlarında da yer yer haç işaretli taşlar görülmektedir. Kilise mekanı, güney cephede üst kotta yer alan dört, batı cephede yer alan üç, doğu cephede, apsisin solunda yer alan pastoforion hücresindeki bir mazgal pencereyle aydınlatılmaktadır. Apsisin sağındaki pastoforion hücresinin mazgal penceresi kapalıdır.
Kilisenin sunağı kuzey cephede yer almaktadır. Kilisenin taşıyıcı sistemi ahşaptır. Üçer ahşap sütun, güney ve kuzey cephe duvarlarına dayanmaktadır. Orta nef de yan neflerden üçer sütunla ayrılmaktadır. Sütunlar, taş kaidelerle oturmaktadır. Düz çatılı kilisenin tavanı içten, ardıç ağacından yapılmış ters tavandır. Tavanın üzeri çakıl ve sal taşı karıştırılmış toprakla örtülüdür. Kilisenin zemini topraktır.
Taşıyıcı ahşap sistemin sağlam olduğu gözlenen yapının, batı ve kuzey cepheden yol kotu altında kalmaktadır. Apsis bölümünün önündeki taş zemin definecilerin kazıları sonucu tahrip olmuştur. Güneybatı ve kuzeybatı köşelerinde yer alan ahşap sütunlar yerinde değildir.
