Propiyonik Asidemi Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi

Propiyonik asidemi, dünyanın çeşitli bölgelerinde 1/20.000 ila 1/250.000 kişiyi etkileyen nadir bir metabolik hastalıktır. Proteinlerin kimyasal “yapı bloklarının” (amino asitler) parçalanmasında (katabolizmasında) rol oynayan bir enzim olan propiyonil-CoA karboksilazın eksikliği ile karakterizedir.

Haber Merkezi / Semptomlar çoğunlukla yaşamın ilk haftalarında ortaya çıkar ve anormal derecede azalmış kas tonusu (hipotoni), yetersiz beslenme, kusma, halsizlik (uyuşukluk), dehidrasyon ve nöbetleri içerebilir. Uygun tedavi olmazsa koma ve ölümle sonuçlanabilir. Nadiren bu durum yaşamın ilerleyen dönemlerinde belirginleşebilir ve daha az ciddi semptom ve bulgularla ilişkilendirilebilir.

Propiyonik asidemi otozomal resesif bir şekilde kalıtsaldır. Bu duruma sahip bireyler, düşük protein alımını ve özel gıda formüllerini (tıbbi gıdalar) içeren özel bir diyeti takip etmelidir. Karaciğer nakli, akut metabolik atakların (dekompansasyon) sıklığını azaltmaya yardımcı olabilecek cerrahi bir seçenektir.

Semptomlar çoğunlukla yaşamın ilk haftalarında gelişir ve kusma, halsizlik (uyuşukluk), düşük kas tonusu (hipotoni), beklenen oranda büyüyememe ve kilo alamama (gelişme başarısızlığı) ve dehidrasyonu içerebilir. Etkilenen bebeklerin yaklaşık %30’unda nöbetler de gelişebilir. Semptomların tekrarlaması veya kötüleşmesi enfeksiyon, kabızlık veya yüksek miktarda protein tüketimi ile ilişkili olabilir. Etkilenen bazı bebeklerde, semptom atakları görünüşte normal sağlık ve gelişim dönemleriyle değişebilir.

Uygun tedavi olmadan kusma, uyuşukluk, dehidrasyon ve kanda ve vücut dokularında aşırı düzeyde asit birikmesi (asidoz) komaya ve ölüme yol açabilir.

Hastalar yaşlandıkça neredeyse tüm organ sistemlerini etkileyen çeşitli semptomlar yaşayabilirler. Bu semptomlar arasında beyin hasarı (ensefalopati), hipotoni, zihinsel engellilik, ciddi görme sorunları, pankreas iltihabı (pankreatit), tekrarlayan kusma, kronik böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği (kardiyomiyopati), kalp ritmi sorunları (uzamış QTc aralığı) ve osteoporoz yer alır. bu da kırıklara neden olabilir.

Etkilenen bireylerin kanlarında, kırmızı kan hücrelerinde azalma (anemi), beyaz kan hücrelerinde azalma (lökopeni), trombositlerde azalma (trombositopeni) veya tüm hücre tiplerinde azalma (pansitopeni) gibi hücre sayısında azalma da görülebilir. Bu kan anormallikleri, bağışıklık yetersizliği veya kanama sorunları gibi çeşitli semptomlara neden olabilir. Propiyonik asidemili bireylerde birkaç haftalıkken bile felç geçirme riski yüksektir.

Daha az yaygın olarak propiyonik asidemi çocuklukta veya yaşamın ilerleyen dönemlerinde belirgin hale gelebilir. Etkilenen bu kişiler ani, akut asidoz atakları yaşamayabilir ve zihinsel engellilik veya kardiyomiyopati gibi nörolojik semptomlar nedeniyle tıbbi yardıma başvurma eğiliminde olabilirler.

Propiyonik asidemi, PCCA ve PCCB genlerindeki propiyonil-CoA karboksilaz enziminin eksikliğiyle sonuçlanan değişikliklerden (mutasyonlardan) kaynaklanır . Bu enzim izolösin, valin, treonin ve metiyonin amino asitlerinin uygun şekilde parçalanması için gereklidir.

Bu amino asitlere uygun büyüme ve gelişme için ihtiyaç vardır. Propiyonil-CoA karboksilaz ayrıca kolesterolün, bazı yağ asitlerinin ve metabolik eylemler veya işlemler için gerekli diğer maddelerin (metabolitlerin) parçalanmasında da rol oynar. Propiyonil-CoA karboksilaz eksikliği toksik kimyasalların (metabolitlerin) birikmesine yol açar. Biriken bu kimyasalların bir kısmı mitokondriye (enerji üretiminden sorumlu hücrelerin içindeki enerji santralleri) zarar verir.

Propiyonik asidemi, otozomal resesif bir şekilde kalıtsaldır. Resesif genetik bozukluklar, bir birey, her bir ebeveynden anormal bir gen devraldığında ortaya çıkar. Bir kişi hastalık için bir normal gen ve bir anormal gen alırsa, kişi hastalığın taşıyıcısı olacaktır, ancak genellikle semptom göstermeyecektir.

Taşıyıcı iki ebeveynin her ikisinin de anormal geni geçirme ve dolayısıyla etkilenmiş bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %25’tir. Ebeveynler gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal gen alma şansı %25’tir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.

Propiyonik asidemi, bir kan örneğinde propiyonilkarnitin ve metiyonin gibi belirli metabolitlerin seviyelerinin ölçülmesiyle genişletilmiş yenidoğan taraması yoluyla doğumda belirlenebilir. Propiyonik asidemili bebeklerin çoğuna, kapsamlı bir klinik değerlendirme, ayrıntılı hasta ve aile öyküsü ve moleküler genetik testlere dayanarak yaşamın ilk haftalarında teşhis edilir.

Propiyonik asidemi, PCCA ve PCCB genlerindeki hastalığa neden olan (patojenik) mutasyonlar için fetal DNA’nın taranmasıyla doğumdan önce (doğum öncesi) teşhis edilebilir.

Teşhis ayrıca amniyotik sıvıdaki karakteristik metabolitlerin konsantrasyonunun ölçülmesiyle veya hamilelik sırasında fetüs veya uterustan alınan sıvı veya doku örneklerinde (amniyosentez veya koryon villus örneklemesi [CVS]) propiyonil-CoA karboksilaz enziminin aktivitesinin ölçülmesiyle de yapılabilir. Amniyosentez sırasında gelişmekte olan fetüsü çevreleyen sıvıdan bir örnek alınır ve analiz edilir. CVS, plasentanın bir kısmından doku alınmasını ve incelenmesini içerir.

Akut ataklar sırasında propiyonik asidemili bebeklerin tedavisi sıvı tedavisi gerektirebilir; uygun besin alımını sağlamaya yönelik önlemler (örn. intravenöz lipidlerle birlikte veya intravenöz lipidler olmadan intravenöz glukoz); bakteriyel enfeksiyonu önlemek veya tedavi etmek için bazı ilaçların uygulanması; ve gerektiğinde diğer destekleyici önlemler.

Ciddi hastalığı olan bebeklerde (örn. şiddetli asidoz, hiperammonemi), tedavi, fazla atık ürünlerin kandan uzaklaştırılmasına yönelik prosedürleri (hemodiyaliz) gerektirebilir. Hemodiyaliz sırasında atık ürünler, yapay bir böbrek makinesi aracılığıyla kanın filtrelenmesiyle uzaklaştırılır. Periton diyalizi, peritonun doğal bir filtreleme zarı olarak kullanıldığı bir tekniktir.

İntravenöz bikarbonat enjeksiyonu aynı zamanda vücuttaki asit yükünün azaltılmasına da yardımcı olabilir. Ayrıca tanı doğrulanıncaya kadar doktorlar yenidoğanın diyetinden proteini tamamen çıkarabilir ve ayrıca belirli yağ asitleri ve amino asitlerin metabolizmasında rol oynayan bir B kompleks vitamini olan biyotin de verebilirler.

Uzun süreli tedavi, muhtemelen belirli amino asitler (örn. izolösin, valin, treonin ve propiyonat oluşturan amino asitler) bakımından düşük olan tıbbi formül (tıbbi gıdalar) ile kombinasyon halinde düşük proteinli bir diyetin uygulanmasını içerir. metiyonin).

Bozukluğu olan bebek ve çocuklarda, metabolizmada ve yağ asitlerinin doğru kullanımında rol oynayan bir madde olan karnitinin ikincil eksikliği gelişebilir. Bu gibi durumlarda terapi, L-karnitinin (karnitin veya levokarnitin) uygulanmasını içerir. Metronidazol ile antibiyotik tedavisi, propiyonil-CoA’nın vücuttaki yükünü azaltabilir, çünkü bu kimyasal, bağırsaklarımızdaki karbonhidratların fermantasyonu sırasında bazı bakteriler tarafından üretilir.

Karaciğer nakli, şiddetli semptomları olan ve sık tekrarlayan akut atakları (dekompansasyon) olan kişiler için potansiyel bir cerrahi seçenektir. Karaciğer alıcılarının dekompansasyon ve hastaneye kaldırılma riski genellikle daha düşüktür. Ancak organ reddini önlemek için ömür boyu immünsüpresif tedavi gereklidir. Propiyonik akademi hastası olan tüm hastaların, metabolik hastalara bakım verme konusunda deneyimli diyetisyenler tarafından takip edilmesi gerekir.

Propiyonik akademide zihinsel engellilik yaygın olduğundan bazı çocukların özel eğitim sınıflarına gitmesi gerekebilir. Diğer tedaviler semptomatik ve destekleyicidir.