Olivopontoserebellar Atrofi Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi

Olivopontoserebellar atrofi (OPCA) terimi tarihsel olarak merkezi sinir sistemini etkileyen bir grup bozukluğu tanımlamak için kullanılmış ve beynin belirli kısımlarındaki sinir hücrelerinin ilerleyici bir şekilde bozulmasına neden oldukları için nörodejeneratif hastalıklar olarak adlandırılmıştır.

Haber Merkezi / Bu koşullar, ilerleyici denge sorunları (dengesizlik), istemli hareketleri koordine etme yeteneğinin ilerleyici bozulması (serebellar ataksi) ve konuşma güçlüğü veya geveleyerek konuşma (dizartri) ile karakterize edilir.

OPCA klinik, genetik ve nöropatolojik bulgulara göre sınıflandırılmıştır ve özellikle multipl sistem atrofisi (MSA) ve spinoserebellar ataksi (SCA) olmak üzere iki farklı hastalık grubuyla ilişkisi nedeniyle tıp literatüründe önemli tartışmalar ve kafa karışıklıkları vardır. Kalıtsal OPCA genellikle SCA ile örtüşen hastalık grubunu ifade eder.

Bu koşullar, otozomal dominant kalıtsal ataksilere ilişkin NORD raporunda ayrıntılı olarak tartışılmaktadır. Sporadik OPCA, henüz kalıtsal bir bileşeni olduğuna dair kanıt bulunmayan hastalık grubunu ifade eder.

Sporadik OPCA’lı bazı bireylerde MSA gelişecektir ve bu bozukluk, NORD’un MSA raporunda ayrıntılı olarak tartışılmaktadır. Ek olarak, Fickler-Winkler tipi OPCA ve pontoserebellar hipoplazi koşulları dahil otozomal resesif kalıtımı takip eden nadir OPCA türleri de vardır. Bir tür SCA, X’e bağlı kalıtımı takip eder. Şu anda nörologlar, genetik testlerle veya diğer koşulları dışlayarak daha spesifik bir tanı konulana kadar genellikle OPCA terimini ön tanı olarak kullanıyorlar.

Farklı sınıflandırmalar arasında şiddet ve başlangıç ​​yaşı açısından geniş farklılıklar vardır. OPCA’nın semptomları kişiden kişiye farklılık gösterir. Çoğu hasta, bacaklarda ve kollarda denge ve koordinasyonda zorluk (ataksi) ve geveleyerek konuşma (dizartri) yaşar.

Diğer semptomlar kas spazmlarını veya kasların zayıflığını ve sertliğini içerebilir; ellerde veya ayaklarda uyuşma veya karıncalanma; el veya kolun titremesi (titreme); hareketlerin azaltılması veya yavaşlaması; düşünme ve/veya hafıza becerilerinin kaybı; mesaneyi veya bağırsakları kontrol etmede zorluk; ve ayağa kalkıldığında baygınlık hissi. Bazı hastalarda ayrıca yorgunluk ve/veya uyku sorunları da görülür. Genellikle OPCA semptomları yetişkinliğin ortasında başlar ve yıllar boyunca yavaş yavaş ilerler.

OPCA, beyindeki belirli yapıların, özellikle de beyincik, pons ve alt olivanın ilerleyici dejenerasyonu ile karakterize edilir. Beyincik, denge ve duruşun korunmasında ve istemli hareketlerin koordine edilmesinde rol oynayan beynin bir parçasıdır. Pons beyin sapının bir parçasıdır ve beyin, omurilik ve beyincik arasındaki önemli nöronal yolları içerir. Pons, bu yapılar arasındaki mesajlar için bir geçiş noktası görevi görür. Alt oliva, denge, koordinasyon ve motor aktiviteyle ilgili çekirdekleri içeren iki yuvarlak yapıdır.

Kalıtsal OPCA türlerinin çoğu, otozomal dominant kalıtımı takip eden spinoserebellar ataksilerdir. Baskın genetik bozukluklar, belirli bir hastalığa neden olmak için anormal bir genin yalnızca tek bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Anormal gen, ebeveynlerden herhangi birinden miras alınabilir veya etkilenen bireyde yeni bir mutasyonun (gen değişikliği) sonucu olabilir. Anormal genin etkilenen ebeveynden yavruya geçme riski her hamilelik için %50’dir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.

Fickler-Winkler tipi OPCA ve pontoserebellar hipoplazi koşulları otozomal resesif kalıtımı takip eder. Resesif genetik bozukluklar, bir bireyin aynı özellik için anormal bir genin iki kopyasını, her bir ebeveynden birer tane olmak üzere miras almasıyla ortaya çıkar. Bir kişi hastalık için bir normal gen ve bir de hastalık geni alırsa, kişi hastalığın taşıyıcısı olacaktır ancak genellikle semptom göstermeyecektir.

Taşıyıcı olan iki ebeveynin hem kusurlu geni geçirme hem de etkilenmiş bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %25’tir. Anne-baba gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her gebelikte %50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal genler alma ve söz konusu özellik açısından genetik olarak normal olma şansı %25’tir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.

Tüm bireyler 4-5 anormal gen taşır. Yakın akraba (akraba) olan ebeveynlerin her ikisinin de aynı anormal geni taşıma şansı, akraba olmayan ebeveynlere göre daha yüksektir, bu da resesif genetik bozukluğu olan çocuk sahibi olma riskini artırır.

OPCA-X (SCA-X1), X’e bağlı kalıtımı takip eder. X’e bağlı resesif genetik bozukluklar, X kromozomu üzerindeki anormal bir genin neden olduğu durumlardır ve çoğunlukla erkeklerde görülür. X kromozomlarından birinde hastalık geni bulunan dişiler bu hastalığın taşıyıcılarıdır. Taşıyıcı dişiler genellikle semptom göstermezler çünkü dişilerde iki X kromozomu vardır ve biri inaktive olduğundan o kromozom üzerindeki genler çalışmaz. Genellikle anormal gene sahip olan X kromozomu etkisiz hale getirilir.

Erkeklerde annelerinden miras alınan bir X kromozomu vardır ve eğer bir erkek hastalık genini içeren bir X kromozomunu miras alırsa genellikle hastalığa yakalanır. X’e bağlı bir bozukluğun kadın taşıyıcıları, her hamilelikte kendileri gibi taşıyıcı bir kız çocuğuna sahip olma şansına %25, taşıyıcı olmayan bir kız çocuğuna sahip olma şansına %25, hastalıktan etkilenen bir oğula sahip olma şansına ve %25 şansa sahiptir. Etkilenmemiş bir oğul sahibi olma şansı %25.

X’e bağlı bozuklukları olan erkekler, hastalık genini taşıyıcı olacak kızlarının tümüne aktarırlar. Bir erkek, X’e bağlı bir geni oğullarına aktaramaz çünkü erkekler, erkek yavrularına her zaman X kromozomu yerine Y kromozomunu aktarır. Sporadik OPCA’nın nedeni henüz tanımlanmamıştır ancak bozulan sinir hücrelerinde bulunan alfa-sinüklein proteinindeki anormalliklerle ilişkilidir.

OPCA tanısı, kapsamlı bir klinik muayene ve karakteristik semptomların tanımlanmasıyla konulan bir ön tanıdır. Kalıtsal OPCA, aynı durumun aile öyküsüne dayanarak veya bu durumla ilişkili olduğu bilinen gen mutasyonları için moleküler genetik testlerle teşhis edilebilir. SCA’ların birçoğu için moleküler genetik testler mevcuttur.

Kalıtsal OPCA’lar ve OPCA semptomlarıyla ilişkili diğer durumlar dışlanırsa sporadik OPCA tanısı konur. Test, diğer koşulları dışlamak için kan tahlili, beyin sapındaki dejeneratif değişiklikleri aramak için beyin MRI taramaları, kasların ve sinirlerin elektriksel testlerine bakmak için EMG testini ve bazen de omurilik sıvısının incelenmesini içerebilir.

OPCA’lı bireyler için özel bir tedavi mevcut değildir. Tedavi semptomatik ve destekleyicidir. Kalp, akciğerler, omurga, kemik ve kasları ilgilendiren olası komplikasyonları önlemek için sürekli tıbbi gözetim gerekli olabilir. OPCA’nın ileri evrelerine sahip bireylerin bakımında enfeksiyonun önlenmesi zorlu bir iştir.

Parkinson hastalığı olan bireyleri tedavi etmek için kullanılan dopaminerjik ilaçlar bazen OPCA’lı bireyler için de kullanılır, ancak çoğu zaman sınırlı fayda sağlar. Propranolol ilacı, OPCA ile ilişkili titremeyi tedavi etmek için de sınırlı faydayla kullanıldı. Spastisite için baklofen reçete edilebilir.

OCPA’lı bireyler sıklıkla fiziksel, mesleki ve konuşma terapisi alırlar. Bazı durumlarda yürümeye yardımcı cihazlar (örn. baston) gerekli olabilir. Kalıtsal OPCA’lı bireyler ve aile üyeleri için genetik danışmanlık önerilmektedir.