Necmettin Halil Onan Kimdir? Hayatı, Eserleri

1902 yılında İstanbul Çatalca’da dünyaya gelen Necmettin Halil Onan, 1968 yılında bir ameliyat sonunda geçirdiği iç kanama nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Mezarı Kandilli Kabristanı’ndadır. İstanbul’da Koska Mahalle Mektebi’nde başladığı eğitimini Burhân-ı Terakkî, Çatalca İbtidâîsi ve Bakırköy Numune Rüşdiyesi’nde sürdürdü.

Haber Merkezi / Vefa Sultânîsi’nde okurken bir süre Sanâyi-i Nefîse Mektebi’nin resim bölümüne devam etmiş, 1919’da İstanbul Dârülfünunu Edebiyat Fakültesi Türk Edebiyatı Bölümü’ne kaydolmuştur. Burada devrin tanınmış edebî şahsiyetlerinden Cenab Şahabeddin ve Köprülüzade Mehmed Fuad’dan Türk edebiyatı, Ferit Bey’den (Kam) metin şerhi, Yahya Kemal (Beyatlı) ve Yusuf Şerif’ten (Kılıçel) Batı edebiyatı dersleri almıştır. Hocaları arasında özellikle Ferit Kam ve Yahya Kemal’in etkisi altında kalan Necmettin Halil, öğrenciliği sırasında gündüzleri Kuledibi’ndeki Alliance Israélite’te öğretmenlik yaparken geceleri de Anadolu Ajansı’nda çalışmıştır.
İstanbul’un 1920’de işgal edilmesinden sonra Dârülfünun’un geçici olarak kapatılması üzerine Anadolu’ya geçmiş ve Ankara Tâlimgâhı’nda zâbit vekili sıfatıyla Millî Mücadele’ye katılmıştır.

Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından İstanbul’a dönerek yarıda kalan öğrenimini tamamlamış (1925) ve öğrencilik yıllarında yaptığı Anadolu Ajansı’ndaki işine bir yıl daha devam etmiştir. 1926’da sınıf arkadaşı Ahter Onan’la evlenmiş, 27 Mayıs 1929’da tek çocukları Yıldız Alacakaptan doğmuştur. 1927’de İzmir Amerikan Erkek Koleji’ne Türkçe ve edebiyat hocası olarak tayin edilmiş, ardından İzmir Erkek Lisesi ile İzmir Kız Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yapmıştır. 1932’de Adana Erkek Lisesi, 1933’te Ankara Erkek Lisesi, 1935’te İzmir Kız Lisesi müdürlüğünde bulunan Onan, 1939’da Maarif Vekâleti müfettişi olmuştur.

1942-1946 yılları arasında Yüksek Öğretim Genel müdürlüğü yapmış, bu görevdeyken profesör unvanıyla Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde Türk Edebiyatı dersleri vermekle görevlendirilmiştir. 1946’da bu göreve asaleten tayin edilmiş, 1960’ta sağlık problemleri nedeniyle emekliye ayrılarak ve İstanbul’a dönmüştür. Bir ameliyat sonunda geçirdiği iç kanama nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Mezarı Kandilli Kabristanı’ndadır.

Edebiyat dünyasına şiirle giren Onan’ın ilk ürünleri Mütareke döneminde Nedim dergisinde çıkmıştır. Şiirlerinin yanı sıra bir romanı, dilbilgisi alanındaki eserleri ve edebiyat tarihi ile ilgili çalışmalarıyla da adını duyurmuştur.

Lise öğrenimi sırasında Halit Fahri tarafından çıkarılan Nedim dergisinde yayımlanan ilk şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanan Onan, Millî Edebiyat cereyanı içerisinde Kurtuluş Savaşı sırasında yazdığı şiirleriyle dikkat çekmiştir. Daha sonra Dergâh, Servet-i Fünûn ve Hayat gibi mecmualarda yayımladığı ve çoğunu hece ölçüsüyle yazdığı şiirleriyle kendisini tanıtmıştır. 1919 ile 1927 yılları arasında yazdığı şiirlerini Çakıl Taşları adıyla eski harflerle bastırdığı kitabında toplamıştır.

Dostu ve hocası Yahya Kemal’e ithaf ettiği bu kitabında Onan, hece vezniyle yazdığı 26 ve aruzla yazdığı 2 şiire yer vermiştir. 1927-1932 arasında yazdığı şiirlerini ise Bir Yudum Daha adıyla yayımlamış, kitapta 18 şiire yer vermiştir. Onan’ın özellikle 1927’de Hayat mecmuasında yayımlanan “Bir Yolcuya” adlı şiiri, adının Millî Edebiyat akımı içinde anılmasında büyük ölçüde etkili olmuştur. Sanat anlayışı bakımından Yahya Kemal çizgisini takip etmeye çalıştığı görülen şairin, şiirde bir yandan ahenk ve musikiye önem verirken bir yandan da sade bir dille vatan sevgisi, mazi özlemi, aşk ve tabiat duygularını işlediği görülür.

Necmettin Halil Onan, İşleyen Yara adıyla bir de roman yazmış, 1932-1933 yıllarında Vakit Gazetesi’nde “Millî Roman” başlığı altında tefrika edilmiştir. Öğretmenliğe atandığı İzmir Erkek Koleji’ndeki iki gencin din değiştirerek Amerika’ya kaçmak istemeleri hadisesinden etkilenen yazar, bunu bir roman konusu hâlinde işlemek suretiyle millî bir roman ortaya koymuştur. Millî duygularını yitiren ve din değiştiren bir gencin, sonunda içine düştüğü yalnızlık ve boşluk içerisinde intihara kadar varan macerası bu romanın konusunu oluşturur. Tefrika hâlinde bulunan roman 1977’de Kolejli Nereye? adıyla bir araya getirilerek basılmıştır. (Kaynak: teis.yesevi.edu.tr)

Eserleri;

Çakıl Taşları
İşleyen Yara
Çakıl Taşları (1927)
Bir Yudum Daha (1931)
Açıklamalı Divan Şiiri Antolojisi
Namık Kemal’in Talim-i Edebiyat Üzerine Bir Risalesi(1950)
Leyla île Mecnun(1958)
Kolejli Nereye