Mustafa Balel Kimdir? Hayatı, Eserleri

1 Eylül 1945 yılında Sivas’ın Mehmetpaşa mahallesinde dünyaya gelen Mustafa Balel, ilköğrenimine 1952 yılında Sivas Cumhuriyet İlkokulu’nda başladı. İki yıl sonra okulunun eğitime elverişsiz olması nedeniyle Recep Handan İlkokulu’na gitti.

Bir süre sonra buradan da ayrılıp Fevzi Çakmak İlkokulu’na gittikten sonra beşinci sınıfa geçtiğinde Dumlupınar İlkokulu’na gönderildi ve 1957 yılında ilkokulu burada bitirdi. O dönem Sivas’ta biri kız diğeri erkek olmak üzere olmak iki ortaokul vardı. Sivas Erkek Ortaokulu’na başladıktan kısa bir süre sonra okulun duvarlarının çatlaması sebebiyle tüm okul Sivas Kız Lisesi’ne taşındı.

Böylelikle Sivas’ta ilk karma ortaokul eğitimi başladı. Edebiyat öğretmeni Halim Yağcıoğlu edebiyatı sevmesinde ve bugünlere gelmesinde ilk kıvılcımı atan kişi olurken resim öğretmeni Mustafa Uzel resim yeteneğini keşfetmesinde ona yardımcı oldu.

1960 yılında ortaokuldan mezun oldu. Ortaokulu bitirdikten sonra Ahmet Kutsi Tecer, Halim Yağcıoğlu, Eflatun Cem Güney gibi yazar ve şairlerin de yer aldığı Sivas’ın en iyi lisesi olan Sivas Lisesi’ne gitti. Başarılı bir lise hayatı geçirdi. Liseden ezun olana kadar Sivas’ın Yıldızeli ilçesine bağlı Esmebaşı Köyü’nde vekil öğretmenlik yaptı. Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca bölümüne kaydoldu.

Burada iyi bir eğitim alan yazar, mezuniyetine 6 ay kala dil eğitimi için Fransaya gitti. Eğitimini tamamlayıp geri döndükten sonra 1968 yılında bölümden de mezun oldu. Çekilen kurada Ardahan Lisesi’ne Fransızca öğretmeni olarak atandı. Burada üç yıl çalıştıktan sonra Sivas Lisesi’ne tayini çıktığı sırada Fransa Hükümeti’nin açtığı bir sınavda burs kazanarak Poitiers Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Dünya Edebiyatı üzerine yüksek lisans yaptı. Geri döndüğünde Sivas Ticaret Lisesi’nde göreve başladı.

1975 yılında İstanbul Sultanahmet Ticaret Lisesi’ne atandı. Fakat okulun müdürü, yazarın daha önceden yazmış olduğu “Kurtboğan” adlı öyküsünü sakıncalı bulduğu için okulda göreve başlamasına izin vermedi. Bu olaydan sonra öğretmenlikten istifa edip DİSK’e bağlı Gıda-İş Sendikası’nda Genel Sekreter yardımcılığı yaptı.

Mustafa Balel, 1977 yılında İstanbul’da avukat Ümit Hanım ile evlendi.1992 yılında sona eren bu evlilikten 1978‘de tek kızı Ceren dünyaya geldi. 1978 yılında öğretmenliğe tekrar dönüp İstanbul Vefa Lisesi’nde göreve başladı. Buradan İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsü’ne atandı.

Can güvenliği sebebiyle Bahçelievler Lisesi’ne tayin istedi. Bu okulda Fransızca derslerine ve edebiyat derslerine girip müdür yardımcılığı görevi de yaptı. Burada 17 yıl çalıştıktan sonra 1997 yılında emekli oldu. Balel uzun bir süre Meydan Larousse, Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi, Gelişim Büyük Larousse, Memo Larousse, Axis200 gibi ansiklopedilerde çalıştı.

Edebiyatla ilişkisi, ilkokulda Sevimsiz adlı duvar gazetesine yazdığı şiir ve yazılarla başladı. İlk öyküsü 1973 yılında Soyut dergisinde yayımlandı.

Öykü türünde kaleme aldığı Kurtboğan’da 1974’de Ardahan’daki izlenimlerini anlatır. Gurbet Kaçtı Gözüme adlı öyküsünde iç ve dış göçlerin oluşturduğu sorunlar dile getirilmeye çalışılır. 1988’de Paris’te Fransızca olarak yazdığı Le Transanatolien, 1992’de İstanbul’un elit kesimleri ile küçük burjuvanın sorunlarının anlatıldığı Turuncu Eleni, 2004’de aile içi ilişkilerin anlatıldığı Karanfilli Ahmet Güzellemesi, 2010’da İstanbul’a göçün ve 12 Mart sonrasının anlatıldığı 8 öyküden oluşan Kiraz Küpeler, 2011’de çocuğun gözünden aile ilişkilerini anlatttığı altı öyküden oluşan Etiyopya Kralının Gözleri isimli daha çok yetişkinlere hitap eden öyküleri yayımlanıp okuyucuyla buluştu. 1981 yılında basılan kadın meselelerini ve alevi sünni çatışmasını konu aldığı Peygamber Çiçeği ve 1984’te basılan bireylerden yola çıkarak gerçekleştirilen özenli bir toplum çözümlemesinin sergilendiği Asmalı Pencere ise roman türünde basılan eserleridir.

Balel, çok sayıda eseri Türkçe’ye çevirdi. Çeşitli dergilerde kitap tanıtımı ve eleştiri yazıları yazdı. Nisan 1975 ile Mayıs 1976 yılları arasında Sivas’ta hazırlayıp İstanbul’da bastırdığı yedi sayılık kendi öykü dergisi vardı. Kazandığı bütün parayı bu dergiye yatırmış fakat dergileri verdiği yerlerden parasını alamayınca dergiyi kapatmak zorunda kaldı.

Doğal güzellikleri, insan eliyle oluşturulmuş yapıları caddeler ve köprülerin değil de insanı, sanatçıyı ve kitle iletişim araçlarını ön plana çıkardığı Bükreş Günlükleri ve Fransız bir karaktere İstanbul’u anlattırdığı bir nevi mektup, gezi yazısı, roman sentezi diyebileceğimiz anlatı eseri İstanbul Mektupları Avrupa Yakası yazarın gezi yazısı ve anlatı türündeki eserleridir.1975 yılında 12. Antalya Film Festivali’nde Can Eriği adlı öyküyle başarı ödülü, Gün Vurgunu adlı oyunu ile 1984’te TOBAV Oyun Yarışması Başarı Ödülü’nü kazandı.

Mustafa Balel’in eserleri: Kurtboğan (1974 Hikaye), Değirmen (1975 Çeviri), Kiraz Küpeler (1977 Hikaye), Yağmurlar (1978 Çeviri), Tünel (1978 Çeviri), Bizim Sinemamız Var (1980 Roman), Peygamber Çiçeği (1981 Roman), Gurbet Kaçtı (1983 Hikaye), Çember Tiyar (1983 Masal), Asmalı Pencere (1984 Roman), Bükreş Günleri (1985 Gezi Yazısı), Neçayev Dönüyor (1988 Çeviri), Sünger Avcısı (1988 Çeviri), Le Transanatolien (1988 Hikaye),

Banyo (1990 Çeviri), Çalı Horozu (1990 Çeviri), Tanrı Rusya’yı Unuttu (1991 Çeviri), Turuncu Eleni (1992 Hikaye), Veda Yemeği (1992 Çeviri), Barbar Düğünler (1993 Çeviri), İncili Terlikler (1995 Çeviri), Altın Damla (1996 Çeviri),  Eski Kız Kardeşim Bir Değişimin Anatomisi (2000 Çeviri), Mösyö (2000 Çeviri), Kaynak ve Çalı ya da Eleazar (2000 Çeviri), Son Sürgün (2001 Çeviri), Karanfilli Ahmet Güzellemesi (2004 Hikaye),

Güzellik Hırsızları (2004 Çeviri), Hınç Ayları (2004 Çeviri), Kurnaz Tilki  (2005 Hikaye), Leyleğin Yuvası (2005 Hikaye), Umduklarını Bulamayan Kargalar (2005 Hikaye), Köstebekle Alakarga (2005 Hikaye), Yumak ile Topak (2005 Hikaye), Kurbağanın Derdi (2005 Hikaye), Güneşe Meydan Okuyan Zambak (2005 Hikaye), Hangisi Daha Hızlı? (2005 Hikaye), Dişlek Tavşan  (2005 Hikaye), Övüngen Çan Çiçeği (2005 Hikaye), Nöbetçi Ayakkabı Dükkanı (2006 Hikaye),

Berke’s Almond Candies (2007 Hikaye), The Girl with the Cherry Barrette (2007 Hikaye), The Squirrel Pencil Sharpener (2007 Hikaye), Colored Chack (2007 Hikaye), The Picnic (2007 Hikaye), Uzun Gemide Akşam (2008 Çeviri), İstanbul Mektupları Avrupa Yakası (2009 Mektup), Halkın İçinde (2009 Çeviri), Etiyopya Kralının Gözleri (2011 Hikaye), Dedemin Bakır Koltukları (2011 Hikaye), Cumartesiye Çok Var Mı? (2011 Hikaye),

Güzel ve Hayvan (2011 Çeviri), Havlamayı Unutan Köpek (2012 Hikaye), Ressamın Kedisi (2014 Hikaye), Hesaplaşma (2016 Çeviri), Kırlangıç ve Minik Tay (2016 Hikaye), Papağanın Sihirli Aynası (2016 Hikaye), Balkondaki Bahöe (2016 Hikaye), Barbossa’nın Gözlüğü (2016 Hikaye), Çinliler’in Adı Neden Kısadır? (2016 Hikaye), Benek Buzağı (2016 Hikaye), Suya Düşmüş Aydede (2016 Hikaye), Kırmızı Benekli Tırtıl (2016 Hikaye),

Yastık Adında Bir Kedi (2016 Hikaye), Üşengeç Amcanın Ayakkabıları (2016 Hikaye), Cücü Uçan (2018 Roman), Koç İbrahim’in Medrese Turu (2018 Roman), Sincaplı Kalemtıraş  (2018 Hikaye), Berke’nin Badem Şekerleri (2018 Hikaye), Kiraz Tokalı Kız (2018 Hikaye), Piknikte (2018 Hikaye), Renkli Tebeşirler (2018 Hikaye), Arkadaşım Kitap (2018 Hikaye), Minnacık Adamlar (2018 Hikaye), Soytarı Papağan (2018 Hikaye), Kuaför Leylek (2018 Hikaye), Böğürtlen Toplayan Kuş (2018 Hikaye).