Mukopolisakkaridozlar Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi

Mukopolisakkaridozlar (MPS), bir grup kalıtsal lizozomal depo bozukluğudur. Lizozomlar hücrelerdeki birincil sindirim birimleri olarak işlev görür. Lizozomlardaki enzimler, belirli karbonhidratlar ve yağlar gibi belirli besinleri parçalar veya sindirir. 

Haber Merkezi / MPS bozuklukları olan bireylerde, spesifik lizozomal enzimlerin eksikliği veya arızası, atardamarlarda, iskelette, gözlerde, eklemlerde, kulaklarda, deride ve/veya dişlerde belirli kompleks karbonhidratların (mukopolisakkaritler veya glikozaminoglikanlar) anormal birikmesine yol açar.

Bu birikimler ayrıca solunum sistemi, karaciğer, dalak, merkezi sinir sistemi, kan ve kemik iliğinde de bulunabilir. Bu birikim sonuçta hücrelere, dokulara ve vücudun çeşitli organ sistemlerine ilerleyici hasara neden olur. Mukopolisakkaridozun birkaç farklı tipi ve alt tipi vardır. Bu bozukluklar, bir istisna dışında, otozomal resesif özellikler olarak kalıtsaldır.

MPS bozukluğu olan bireyler, çoklu organ tutulumu, ayırt edici “kaba” yüz özellikleri ve iskelet anormallikleri, özellikle de eklem sorunları gibi pek çok benzer semptomu paylaşırlar. Ek bulgular arasında boy kısalığı, kalp anormallikleri, solunum düzensizlikleri, karaciğer ve dalak büyümesi (hepatosplenomegali) ve/veya nörolojik anormallikler yer alır. Farklı MPS bozukluklarının ciddiyeti, etkilenen bireyler arasında, hatta aynı MPS tipine sahip olanlar arasında ve hatta aynı aileden bireyler arasında bile büyük farklılıklar gösterir.

Çoğu MPS vakasında, etkilenen bebekler doğumda normal görünür ve semptomlar bir veya iki yaş civarında belirgin hale gelir; ancak MPS VII’de, etkilenen bir bebeğe sahip gebeliklerin yaklaşık %40’ı, immün olmayan hidrops fetalis adı verilen bir durumla komplike hale gelir. rutin ultrason muayenesinde tespit edilebilir. Başlangıç ​​belirtileri sık sık soğuk algınlığı, burun akıntısı, enfeksiyonlar, büyüme gecikmeleri veya hafif gelişimsel gecikmeleri içerebilir. 

Bu bozuklukların hafif formları çocukluk veya ergenlik dönemine kadar belirgin olmayabilir. Çoğu durumda, mukopolisakkaridozlar kronik, ilerleyici bozukluklardır ve MPS’nin tipine ve ciddiyetine bağlı olarak etkilenen bireyler, bazen yaşamı tehdit eden komplikasyonlarla sonuçlanan fiziksel ve zihinsel işlevlerde bir düşüş yaşayabilir.

Enzim arızası veya eksikliği nedeniyle parçalanmayan farklı türde mukopolisakkaritler vardır. Spesifik olarak dermatan sülfat, heparan sülfat veya keratan sülfat olarak bilinen mukopolisakkaritler tek başına veya bazı kombinasyonlar halinde dahil edilebilir.

MPS bozukluklarının tümü, dermatan sülfat, heparan sülfat veya keratan sülfatın tek başına veya birlikte parçalanmasında gerekli olan spesifik bir lizozomal enzimin eksikliği veya arızasından kaynaklanır. Bu mukopolisakkaritlerin parçalanmaması, bunların vücuttaki hücrelerde, dokularda ve organlarda birikmesine neden olur. X’e bağlı resesif bir özellik olan Hunter sendromu dışında tüm bu bozukluklar otozomal resesif özellikler olarak kalıtsaldır.

Genetik hastalıklar, biri babadan diğeri anneden alınan, her bir bozukluk için enzim genindeki anormal değişikliklerle belirlenir. Resesif genetik bozukluklar, bir bireyin her bir ebeveynden aynı özellik için anormal bir geni miras almasıyla ortaya çıkar. Bir kişi hastalık için bir normal gen ve bir de hastalık geni alırsa, kişi hastalığın taşıyıcısı olacaktır, ancak genellikle semptom göstermeyecektir. 

Taşıyıcı iki ebeveynin kusurlu geni aktarma ve dolayısıyla etkilenmiş bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %25’tir. Anne-baba gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her gebelikte %50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal genler alma ve söz konusu özellik açısından genetik olarak normal olma şansı %25’tir.

X’e bağlı resesif genetik bozukluklar, X kromozomu üzerindeki anormal bir genin neden olduğu durumlardır. Dişilerde iki X kromozomu vardır ancak X kromozomlarından biri “kapalıdır” ve o kromozomdaki tüm genler etkisiz hale getirilmiştir. X kromozomlarından birinde anormal bir gen bulunan bir Kadın, bu bozukluğun taşıyıcısıdır. 

Taşıyıcı dişiler genellikle bozukluğun semptomlarını göstermezler çünkü genellikle anormal geni taşıyan X kromozomu kapatılır. Erkeklerde bir X kromozomu vardır ve eğer hastalık genini içeren bir X kromozomunu miras alırlarsa, hastalığa yakalanırlar. X’e bağlı bozuklukları olan erkekler, hastalık genini taşıyıcı olacak kızlarının tümüne aktarır. 

Erkekler X’e bağlı bir geni oğullarına aktaramaz çünkü erkekler erkek yavrulara her zaman X kromozomu yerine Y kromozomunu aktarır. X’e bağlı bir bozukluğun kadın taşıyıcıları, her gebelikte kendileri gibi taşıyıcı bir kız çocuğuna sahip olma şansına %25, taşıyıcı olmayan bir kız çocuğuna sahip olma şansına %25, hastalıktan etkilenen bir oğul sahibi olma şansına ve %25 şansa sahiptir. Etkilenmemiş bir oğul sahibi olma şansı %25.

Mukopolisakkaridoz bozukluğunun tanısı, kapsamlı bir klinik değerlendirmeye, karakteristik bulguların tanımlanmasına (örneğin, kaba yüz özellikleri, iskelet malformasyonları, hepatosplenomegali) ve aşırı mukopolisakkarit düzeylerini tespit etmek için idrar analizi dahil çeşitli özel testlere dayanarak konur. Enzim tahlilleri olarak bilinen testler, vücut hücrelerindeki lizozomal enzimlerin yetersiz seviyelerini tespit etmek için yapılabilir.

Amniyosentez ve koryon villus örneklemesi kullanılarak doğum öncesi tanı mümkündür. Amniyosentez sırasında gelişmekte olan fetüsü çevreleyen sıvıdan bir örnek alınır ve incelenir. CVS sırasında plasentanın bir kısmından doku örnekleri alınır ve öncelikle daha önce etkilenmiş çocuğu olan ailelerde DNA çalışmaları yapılabilir ve anormal gen mutasyonları bilinir.

2005 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Maroteaux-Lamy sendromu olarak da bilinen MPS VI’nın tedavisi için galsülfazı (Naglazyme) onayladı. Yetim bir ilaç olan Naglazyme, BioMarin Pharmaceutical Inc.’in bir ürünüdür.

2003 yılında FDA, MPS I tedavisi için laronidazı (Aldurazyme) onayladı. Spesifik olarak, bu enzim replasman tedavisi, MPS I’in Hurler ve Hurler-Scheie formlarına sahip hastaların ve orta ila şiddetli semptomlar sergileyen Scheie formuna sahip hastaların tedavisi için onaylanmıştır. . Aldurazyme, BioMarin Pharmaceutical Inc. tarafından üretilmekte ve Sanofi-Genzyme tarafından dağıtılmaktadır. MPS I için özel olarak onaylanan ilk tedavidir.

FDA, MPS II (Temmuz 2006) için idursülfaz (Elaprase), MPS VI (Mayıs 2005) için galsidaz (Naglazyme) ve MPS IVA (Şubat 2014) için elosufaz alfayı (Vimizin) onayladı. Elapraz, Shire Pharmaceuticals tarafından, Naglazyme ve Vimizin ise BioMarin Pharmaceutical Inc. tarafından üretilmektedir.

Aksi takdirde, çeşitli mukopolisakkaridoz formlarının tedavisi, her bireyde görülen spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, uzmanlardan oluşan bir ekibin koordineli çabalarını gerektirebilir. Çocuk doktorları, cerrahlar, kalp problemlerini değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (kardiyologlar), işitme problemlerini değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (odyologlar), göz problemlerini değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (oftalmologlar), iskelet problemlerini değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (ortopedistler) ve diğerleri sağlık çalışanlarının etkilenen bir çocuğun tedavisini sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlaması gerekebilir.

Karpal tünel sendromu, iskelet malformasyonları ve fıtıklar dahil olmak üzere mukopolisakkaridozla ilişkili çeşitli semptomların tedavisinde cerrahi kullanılabilir. Kornea nakli karışık sonuçlarla gerçekleştirildi. Fizik tedavi ve egzersiz eklem sertliğini iyileştirebilir. 

Hidrosefali, aşırı beyin omurilik sıvısını (BOS) beyinden uzaklaştırmak ve BOS’un emilebileceği vücudun başka bir kısmına boşaltmak için bir tüpün (şant) yerleştirilmesiyle tedavi edilebilir. Bazı durumlarda kalp kapakçığının değiştirilmesi gerekebilir. Diğer tedaviler semptomatik ve destekleyicidir.