Mukolipidoz II (I Hücre Hastalığı) Nedir? Bilinmesi Gerekenler

I hücre hastalığı (mukolipidoz II), kaba yüz özellikleri, iskelet anormallikleri ve zeka geriliği ile karakterize, nadir görülen kalıtsal bir metabolik hastalıktır. I-hücre hastalığının semptomları Hurler sendromuna benzer ancak onlardan daha şiddetlidir. 

Haber Merkezi / Bu bozuklukla ilişkili semptomlar tipik olarak bebeklik döneminde belirgin hale gelir ve kafatasında ve yüzdeki birçok anormalliği ve büyüme gecikmelerini içerebilir.

Bu bozukluk, lizozomal depo bozuklukları olarak bilinen bir hastalık grubuna aittir. Lizozomlar, belirli yağları ve karbonhidratları parçalayan, hücrelerin içindeki zarlara bağlı parçacıklardır. I-hücre hastalığıyla ilişkili çoklu enzim eksiklikleri, vücudun birçok dokusundaki hücrelerde belirli yağlı maddelerin (mukolipidler) ve belirli kompleks karbonhidratların (mukopolisakkaritler) birikmesine yol açar.

I hücre hastalığına, GNPTA genindeki UDP-N-asetilglikozamin-1-fosfotransferaz enziminde eksikliğe yol açan bir mutasyon neden olur. I hücre hastalığı otozomal resesif bir genetik özellik olarak kalıtsaldır.

I hücre hastalığı (ML II) ile ilişkili fiziksel özelliklerin bazıları doğumda (konjenital) belirgin olabilirken, diğer özellikler 6 ila 10 ay arasında belirgin hale gelebilir. Kraniofasiyal anormallikler arasında kaba yüz özellikleri, basık bir burun köprüsü, uzun ve dar bir kafa, alışılmadık derecede yüksek ve dar bir alın ve/veya gözlerin iç köşelerindeki deri kıvrımları (epikantal kıvrımlar) yer alabilir. Vücudun belirli bölgelerinde (örneğin yüz, kollar ve bacaklar) cilt alışılmadık derecede kalın ve gergin görünebilir. Gözlerin korneaları bulanık görünebilir.

I hücre hastalığı olan bebeklerde aynı zamanda omurganın bir yandan diğer yana anormal eğriliği (skolyoz) ve/veya önden arkaya (kifoz), alışılmadık derecede kısa boyun, doğumda kalça çıkığı (konjenital) dahil olmak üzere iskelet malformasyonları da bulunabilir. Omurganın üst kısmının şişmesi veya genişlemesi (lomber kamburluk) ve/veya omuzların sınırlı hareketliliği.

İskelet anormallikleri ayrıca omurgadaki yanlış hizalanmış kemikleri (omurga kırılması ve sıkışması), kaburgalar arasındaki normalden daha geniş boşlukları ve/veya parmakların olağandışı konumunu (metakarpal işaret) içerebilir. Bazen I hücre hastalığı olan bebeklerin parmakları birbirine kaynaşmış olabilir (bölünmüş el deformitesi veya ektrodaktili).

I hücre hastalığı olan çocuklarda tipik olarak kaba ve ince motor becerilerin gelişiminde ciddi gecikmeler, işitme kaybı, kas tonusu eksikliği (hipotoni) ve değişen derecelerde zeka geriliği görülür. Büyüme gecikmeleri genellikle boy kısalığına (cücelik) neden olur. Bu bozukluğu olan bazı çocuklarda bağırsakların bir kısmı, göbek (göbek fıtığı) ve/veya kasık (kasık fıtığı) bölgesindeki karın duvarındaki anormal bir açıklıktan dışarı çıkabilir. Karaciğerin anormal büyümesi (hepatomegali), I-hücre hastalığı olan bebeklerde sıklıkla karın bölgesinin dışarı çıkmasıyla birlikte gözlenir.

I hücre hastalığının diğer semptomları arasında sık görülen solunum yolu enfeksiyonları, kabızlık ve/veya ishal, diş eti dokusunun aşırı büyümesi (diş eti hiperplazisi) ve/veya eklem sertliği veya yerinde “donmuş” eklemler (kontraktürler) yer alabilir. I hücre hastalığı olan bazı çocuklarda, kalp kapakçıklarında bozukluk, kalpte büyüme (kardiyomegali), konjestif kalp yetmezliği ve/veya kalpte üfürüm gibi kalp anormallikleri bulunabilir.

I hücre hastalığına sahip bireyler sıklıkla çocuklukta ölürler, ancak bazı hastalar ergenlik çağına kadar hayatta kalır. I hücre hastalığına (Mukolipidoz II), kromozom 4’ün (4q21-q23) uzun kolunda yer alan GNPTA genindeki bir mutasyon neden olur.

İnsan hücrelerinin çekirdeğinde bulunan kromozomlar, her bireyin genetik bilgisini taşır. İnsan vücut hücrelerinde normalde 46 kromozom bulunur. İnsan kromozom çiftleri 1’den 22’ye kadar numaralandırılır ve cinsiyet kromozomları X ve Y olarak adlandırılır. Erkeklerde bir X ve bir Y kromozomu, kadınlarda ise iki X kromozomu bulunur. 

Her kromozomun “p” ile gösterilen kısa bir kolu ve “q” ile gösterilen uzun bir kolu vardır. Kromozomlar ayrıca numaralandırılmış birçok banda bölünmüştür. Örneğin “kromozom 4q21”, 4. kromozomun uzun kolundaki 21. bandı ifade eder. Numaralandırılmış bantlar, her bir kromozomda bulunan binlerce genin konumunu belirtir.

GNPTA gen mutasyonu, mannoz-6-fosfat sentezinde rol oynayan UDP-N-asetilglikozamin-1-fosfotransferaz enziminde bir eksikliğe yol açar ve bunun sonucunda hücre içi lizozomal enzim seviyeleri azalır ve kan serumu ve vücut sıvısındaki seviyeler artar. . I-hücre hastalığının semptomları, vücut hücrelerindeki çeşitli lizozomal enzimlerin eksiklikleri nedeniyle gelişir ve vücudun birçok dokusunun hücreleri içinde belirli yağlı maddelerin (mukolipidler) ve bazı kompleks karbonhidratların (mukopolisakkaritler) anormal şekilde birikmesine neden olur. .

I hücre hastalığı otozomal resesif bir genetik özellik olarak kalıtsaldır. Genetik hastalıklar, anne ve babadan alınan kromozomlarda bulunan belirli bir özelliğe ait genlerin birleşimiyle belirlenir.

Resesif genetik bozukluklar, bir bireyin her bir ebeveynden aynı özellik için aynı anormal geni miras almasıyla ortaya çıkar. Bir kişi hastalık için bir normal gen ve bir de hastalık geni alırsa, kişi hastalığın taşıyıcısı olacaktır, ancak genellikle semptom göstermeyecektir. 

Taşıyıcı olan iki ebeveynin her ikisinin de kusurlu geni geçirme ve dolayısıyla etkilenmiş bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %25’tir. Anne-baba gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her gebelikte %50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal genler alma ve söz konusu özellik açısından genetik olarak normal olma şansı %25’tir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.

I hücre hastalığı, amniyosentez veya koryon villus örneklemesi kullanılarak doğumdan önce (doğum öncesi) teşhis edilebilir. Amniyosentez, fetüsü çevreleyen sıvının (amniyotik sıvı) küçük bir kısmının çıkarıldığı ve sıvıdaki hücrelerin daha sonra laboratuvarda test edildiği bir prosedürdür. 

Koryon villus örneklemesi (CVS), plasentadan küçük bir doku örneğinin alındığı doğum öncesi bir teşhis prosedürüdür. Amniyotik sıvı hücrelerinde veya koryonik villuslarda anormal derecede düşük UDP N asetilglukozamin 1 fosfotransferaz enzim aktivitesi seviyeleri, I hücre hastalığı teşhisini düşündürür.

Bir bebekte I-hücre hastalığının tanısı kapsamlı bir klinik değerlendirme, hasta öyküsü ve özel laboratuvar testleri ile doğrulanabilir. UDP N asetilglikozamin 1 fosfotransferaz enzim aktivitesi, beyaz kan hücrelerinde veya kültürlenmiş fibroblastlarda ölçülebilir. Lizozomal enzimler tipik olarak kan serumunda yükselir ve kültürlenmiş fibroblastlarda azalır.

I hücre hastalığının tedavisi semptomatik ve destekleyicidir. Antibiyotikler genellikle solunum yolu enfeksiyonları için reçete edilir ve yıllık grip aşısı önemlidir. Eklem fonksiyonunu ve hareketliliğini mümkün olduğu kadar uzun süre korumak için fizik tedavi teşvik edilir. 

Total kalça protezi ergenlikten sonra yapıldığında en etkili yöntemdir. Diğer ortopedik komplikasyonlar ortaya çıktıkça tedavi edilebilir. İşitme cihazları dikkate alınmalıdır. Uyku çalışmaları obstrüktif uyku apnesinin derecesini ve tedavi ihtiyacını belirleyebilir. Bazı durumlarda kalp sorunları cerrahi olarak tedavi edilebilir.