Mowat Wilson Sendromu Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi

Mowat Wilson sendromu (MWS), doğumda veya daha sonra çocuklukta ortaya çıkabilen nadir bir genetik hastalıktır. MWS zihinsel engellilik, ayırt edici yüz özellikleri ve nöbetlerle karakterizedir. 

Haber Merkezi / Bazı bireylerde diğer konjenital anomaliler ortaya çıkar ve Hirschsprung hastalığı olarak bilinen bir gastrointestinal hastalığı (bireylerin %40-50’si) içerebilir; bu hastalıkta kolonun bir kısmında daralma vardır, göz (oftalmolojik) kusurlar, kalp (kardiyak) kusurlar, böbrek (böbrek) anormallikleri, erkek genital anormallikleri ve kısa boy.

Etkilenen bazı kişiler, özellikle Hirschsprung hastalığı mevcut olmadığında, çocukluğa veya yetişkinliğe kadar tanınmayabilir.  MWS , genellikle etkilenen kişide yeni bir genetik değişimin (mutasyon) sonucu olan ZEB2 genindeki bir anormallikten kaynaklanır.

MWS, zihinsel engelliliğin yanı sıra bir dizi fiziksel semptomla da ilişkilidir. MWS’li kişilerin çoğunda ciddi bir zihinsel engel vardır, ancak az sayıda kişinin daha hafif özellikleri ve yalnızca orta derecede zihinsel engeli vardır. MWS’li kişiler tipik olarak belirgin bir yüz görünümüne sahiptir, konuşma yoktur veya ciddi şekilde kısıtlıdır ve sıklıkla nöbet geçirirler. 

Doğumda veya bebeklik döneminde bazı fiziksel problemler ortaya çıkabilir. Bunların yaklaşık yarısında bağırsak bozukluğu Hirschsprung hastalığı, böbreklerin ve erkek cinsel organlarının gelişimindeki sorunlar (hipospadias), konjenital kalp kusurları, göz problemleri ve beyinde iki beyin yarıküresini birbirine bağlayan alanın yokluğu (korpus kallozum agenezisi) yer alır. ). 

Daha sonraki özellikler arasında küçük kafa boyutu (mikrosefali) ve kısa boy sayılabilir. Artık büyümeyi takip etmek için MWS’ye özel büyüme grafikleri mevcut. Hirschsprung hastalığı olmayanlarda dahi kronik kabızlık ortaya çıkabilmektedir. MWS’li kişilerde kabızlığın, çok kısa segmentli HSCR olasılığı göz önüne alındığında araştırılması gerekmektedir.

MWS’li kişilerin ayırt edici yüz görünümü, bu durumun en tutarlı özelliğidir ve deneyimli bir tıp uzmanı tarafından tanınabilir. Ortak özellikler arasında yüksek bir alın, merkezi olarak geniş aralıklı geniş kaşlar, büyük ve derin ayarlanmış geniş aralıklı gözler (hipertelorizm), merkezi bir çöküntü ile yükseltilmiş kulak lobları, belirgin yuvarlak burun ucuna sahip nispeten küçük bir burun (bebeklerde) yer alır.

Burun delikleri arasındaki çıkıntılı kısım (columella), M şeklinde üst dudaklı açık ağız ve belirgin fakat dar ve üçgen sivri çene. Bu özelliklerin hepsi bebeklerde belirgin olmayabilir. Bazı yüz özellikleri zamanla daha belirgin hale gelir, bu nedenle daha büyük çocuklarda MWS tanısı koymak daha kolaydır.

MWS’li çocuklar gelişimsel ilerlemelerini (oturma, emekleme ve yürüme gibi) ortalamadan önemli ölçüde daha yavaş bir hızda gerçekleştirirler. Birkaç istisna dışında konuşma sıklıkla gecikir veya yoktur (bkz. hafif Mowat-Wilson sendromu). Anlama genellikle konuşma yeteneğinden daha iyidir ve çocuklar imza atmak veya bir iletişim aracını kullanmak gibi sözsüz yollarla iletişim kurabilirler. Genellikle mutlu bir tavırları vardır ve sık sık gülümserler.

Nöbetler yaygındır ve bireylerin yaklaşık %90’ında 10 yaşına kadar meydana gelir. Nöbetleri çocuklukta kontrol etmek zor olabilir ancak yetişkinlikte genellikle büyük bir sorun değildir. Bireylerin küçük bir alt kümesi, tedavi edilmediği takdirde bazı gelişimsel ve fiziksel becerilerin kaybına yol açabilecek uyku sırasında elektriksel status epileptikusa (ESES) sahip olacaktır.

MWS’li bebeklerde çeşitli konjenital anormallikler ortaya çıksa da, etkilenen bebeklerin bu durumla ilişkili tüm anomalilere sahip olmayacağını unutmamak önemlidir. Yaygın bir konjenital anormallik, kalın bağırsağın (kolon) bir bölgesindeki düz kas duvarında belirli sinir hücresi gövdelerinin (ganglia) bulunmaması ile karakterize edilen bir gastrointestinal durum olan Hirschsprung hastalığıdır. Sonuç olarak, gıdayı gastrointestinal kanaldan (peristaltizm) iten istemsiz, ritmik kasılmaların yokluğu veya bozulması söz konusudur. 

Hirschsprung hastalığının semptomları arasında kabızlık, kusma, iştah kaybı, karın şişkinliği veya şişmesi (şişme), kolonda anormal dışkı birikmesi ve kolonun etkilenen segmentin (megakolon) üzerinde genişlemesi yer alır. Hirschsprung hastalığı sonuçta ishale, dehidrasyona ve beklenen oranda büyüme ve kilo alamamaya (gelişme başarısızlığına) neden olabilir. Bazı kişilerin normal boyda olmasına rağmen MWS’de boy kısalığı yaygındır.

Nadir görülen bir bulgu da, belirli enfeksiyon türleriyle savaşmaya yardımcı olan bir organ olan dalağın eksikliğidir. MWS’li tüm bireylerin tanı anında dalağı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu karın ultrasonu ile yapılabilir. Kan testi bazen dalağın bulunmadığını da gösterebilir.

Hafif özelliklere sahip MWS’li bireylerin bir alt kümesi tanımlanmıştır. Bu tür bireylerde herhangi bir malformasyon olmayabilir veya yüz özellikleri daha az olabilir, bu da bazen yalnızca fiziksel bulgulara dayanarak tanının anlaşılmasını zorlaştırır.

Ek olarak, bu tür bireyler şiddetli zihinsel engelin aksine orta düzeyde zihinsel engelliliğe sahip olabilir. Konuşma yetenekleri daha gelişmiştir; bazıları çocukluk çağının ortalarında kısa cümlelerle konuşabilmektedir. Hafif MWS’ye sahip bireylerde tipik olarak  ZEB2 geninde yanlış anlamlı bir mutasyon bulunur  ve bu da proteinin, işlevin yokluğu yerine azalmış işlevine yol açmasına neden olur.

MWS, ZEB2 adı verilen gendeki bir anormalliğin (mutasyonun) neden olduğu otozomal dominant bir genetik hastalıktır  . Bu mutasyon, bu genin ya işlev kaybına (yaygın) ya da azalmış işlevine (nadir) yol açar. ZEB2  geni (daha önce  ZFHX1B  veya  SIP1 olarak adlandırılıyordu ) 2q22.3 bölgesindeki kromozom 2 üzerinde bulunur. Genler, doğumdan önce vücudun birçok organ ve dokusunun oluşumunda kritik rol oynayan bir proteinin yapımına ilişkin talimatları sağlar.

Bu genin bir kopyasında mutasyon meydana geldiğinde üretilen protein hatalı, verimsiz veya eksik olabilir. Bu, başta beyin olmak üzere vücuttaki birçok organ ve dokunun gelişimini etkiler. MWS neredeyse her zaman yeni bir mutasyon olarak ortaya çıkar. Bu, neredeyse tüm vakalarda gen mutasyonunun yalnızca o çocuk için yumurta veya sperm oluşumu sırasında meydana geldiği ve ailenin başka hiçbir üyesinin etkilenmeyeceği anlamına gelir. Genellikle sağlıklı bir ebeveynden miras alınmaz veya onun tarafından “taşınmaz”.

Çok az sayıda ailede birden fazla çocuk MWS’den etkilenmiştir. Literatürde tanımlanan 300’den fazla kişiden MWS’nin tekrarı yalnızca 5 ailede rapor edilmiştir. MWS’li çocuğu olan ebeveynler için hastalığın tekrarlama şansı bu nedenle yaklaşık %2 veya daha azdır. Bu, ebeveynlerden birinin yumurtalıklarında veya testislerinde MWS’ye neden olan bir mutasyona sahip belirli miktarda hücre varsa meydana gelebilir. Buna germ hattı mozaikçiliği denir.

Baskın genetik bozukluklar, hastalığın ortaya çıkması için anormal bir genin yalnızca tek bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Durumun ciddiyeti nedeniyle, etkilenen kişilerin kendi çocuk sahibi olma olasılıkları düşüktür ve MWS’li bireylerin ürediğine dair herhangi bir rapor bulunmamaktadır. Etkilenen bir kişinin üremesi durumunda, her hamilelikte etkilenmiş bir çocuğa sahip olma şansı %50 olacaktır.

MWS tanısı genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde kapsamlı bir klinik değerlendirmeye, karakteristik fiziksel bulguların ve yüz görünümünün tanımlanmasına ve çeşitli özel testlerden elde edilen bilgilere dayanarak konur. Bu özelliklerin çoğu zamanla daha belirgin hale gelir ve bu nedenle yaşlı bireylerde tanı koymak daha kolaydır.

Özelliklerin kontrol edilmesi, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya beynin manyetik rezonans görüntülemesi (MRI), böbrek ultrasonu veya kalp ultrasonu gibi görüntüleme tekniklerini içerebilir. Klinik tanı, ZEB2 genindeki mutasyonlar için moleküler genetik testlerle doğrulanabilir   . Nadir görülen 2q22 kromozomunu içeren bir kromozom yeniden düzenlemesini dışlamak için MWS’de standart kromozom testi yapılabilir.

MWS’li bireylerin tedavisi her bireyin ihtiyaçlarına göre yönlendirilmelidir. Uzmanlardan oluşan bir ekibin birlikte çalışması ve her bireyin tam potansiyeline ulaşmasını sağlayacak en iyi stratejiyi planlaması gerekebilir. Her bireyin farklı olacağı gibi, tedavi planı da benzersiz olacak ve en iyi şekilde bakım planına dahil olan sağlık profesyonelleri ile tartışılacaktır.

MWS’de Hirschsprung hastalığı, kalp anormallikleri ve nöbetler gibi ilişkili durumlar, nörologlar, kardiyologlar ve cerrahlar gibi ilgili uzmanların müdahalesini gerektirir. Fizik tedavi, mesleki terapi ve konuşma terapisinin tümü, gelişimsel gecikmesi olan çocukların tam potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olmada faydalı olabilir.

Hirschsprung hastalığının tedavisi genellikle bağırsak tıkanıklığını gidermek için ameliyatı içerir. Karın duvarında kolonun geçici olarak açılması (kolostomi) yapılır ve daha sonra kolonun çalışmayan bölümünün çıkarılıp sağlıklı bağırsak bölümlerinin birleştirilmesi için ikinci bir ameliyat yapılır. Kalp kusurları ve idrar yolu anormallikleri gibi spesifik konjenital anomalileri tedavi etmek için başka ameliyatlar da yapılabilir.

Bazı vakalarda nöbetler çocukluk döneminde tedaviye dirençli olmuş ancak ergenlerde ve yetişkinlerde daha kolay yönetilebildiği görülmektedir. MWS’li bir bireyin bilişsel veya motor becerilerinde gerileme nadir görülen bir durumdur. Bununla birlikte, gerileme yaşayan bireylerin bir alt kümesinde uyku sırasında elektriksel status epileptikus (ESES) olduğu ve tedavi edildikten sonra kaybedilen becerilerde iyileşmelere yol açtığı bulunmuştur.

Fonksiyonel bir dalağa sahip olmayan bireylerde spesifik aşıların yapılması ve bazen günlük antibiyotik verilmesi düşünülebilir.