Metakromatik Lökodistrofi Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi

Metakromatik lökodistrofi (MLD), sülfatid adı verilen yağların birikmesiyle karakterize nadir görülen kalıtsal bir hastalıktır. Bu durum hem merkezi sinir sistemi hem de periferik sinir sistemindeki sinirleri çevreleyen koruyucu yağ tabakasının (miyelin kılıfı) tahrip olmasına neden olur. 

Haber Merkezi / Yaş belirtilerinin ortaya çıkmasına bağlı olarak üç tip MLD vardır: geç bebeklik dönemi MLD, juvenil MLD ve yetişkin MLD. Tüm alt tipler sonuçta hem entelektüel hem de motor işlevi etkiler.

Semptomlar türe göre değişir ancak konuşma güçlüğü, nöbetler, yürüme güçlüğü, kişilik değişiklikleri ve davranış ve kişilik değişikliklerini içerebilir. MLD’ye ARSA genindeki ve nadir durumlarda PSAP genindeki değişiklikler (mutasyonlar) neden olur.

Her MLD alt tipinin spesifik semptomları ve ilerleme hızı vardır. Her alt tip başlangıç ​​yaşına dayanmaktadır. MLD’den etkilenen çocukların yarısından fazlası yaşamın ilk 3 yılında semptomlar gösterir. Bu forma geç çocukluk çağı MLD adı verilir. Genellikle hastalığın ilk belirtileri periferik sinir sisteminin demiyelinizasyonundan kaynaklanır ve yürüme güçlüğünü içerir.

Juvenil MLD (J-MLD) daha az yaygındır ve MLD’li kişilerin %20-30’unda görülür. Başlangıç ​​4 yaş ile cinsel olgunluk arasındadır, genellikle 12 ila 14 yaş arasındadır. J-MLD’de sıklıkla ilk belirtiler davranışsal sorunları veya okulda yeni zorlukları içerir.

MLD’nin tüm formları ilerleyicidir. Geç bebeklik dönemindeki MLD’de, ilk semptomların ortaya çıkmasından birkaç ay sonra çoğu çocuk konuşma ve yürüme yeteneğini kaybeder. Juvenil ve erişkin formlardaki ilerleme, yıllar ya da onyıllar boyunca ortaya çıkabilir. Alt tipi ne olursa olsun, hastalığın son aşaması genellikle körlük, hareket edememe, tepkisizlik ve konuşamama ile karakterize edilir.

MLD otozomal resesif genetik bir hastalıktır. Resesif genetik bozukluklar, genin her iki kopyası da etkilendiğinde ortaya çıkar. Bir çocuk etkilenirse, çoğu zaman ebeveynleri taşıyıcıdır; yani her ebeveyn, ARSA geninin bir değiştirilmiş (mutasyona uğramış) kopyasına ve bir normal kopyasına sahip olacak, ancak semptomlara sahip olmayacaktır.

Taşıyıcı iki ebeveynin hem değiştirilmiş geni geçirme hem de etkilenmiş bir çocuğa sahip olma riski %25’tir. Anne-baba gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her gebelikte %50’dir.

Çocuğun her iki ebeveynden de normal gen alma şansı %25’tir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır. ARSA geni, arilsülfataz A proteinini kodlar. Spesifik mutasyonlar ve MLD alt tipi (genotip-fenotip korelasyonu) ile bazı ilişkiler vardır . Nadiren, MLD’li çocuklarda ARSA geninin çalışan kopyaları bulunur, ancak arilsülfataz A’nın bir aktivatörü olan saposin B dahil olmak üzere çeşitli saposin proteinlerini kodlayan PSAP geninde anormallikler vardır.

Bu proteinlerdeki anormallikler, vücudun sülfat (sülfatitler) içeren yağları (lipitleri) parçalayamamasına neden olur. Daha sonra sinir sisteminde, böbreklerde, testislerde ve beyinde sülfatidlerin birikmesi meydana gelir ve sinirleri yalıtan ve koruyan madde olan miyelin üretimine müdahale eder.

Sülfatidler sinir sistemi içinde biriktiğinde miyelin bozulur ve beyni ve omuriliği birbirine bağlayan sinirler düzgün çalışmaz. Bu, MLD’li kişilerde mevcut zihinsel ve fiziksel sorunlara yol açan beyin fonksiyonuyla ilgili sorunlara yol açar. Belirtiler beynin hangi bölümlerinin etkilendiğine bağlı olarak değişir.

MLD’den ilk olarak ilerleyici bozukluğun karakteristik modelinin tanınmasıyla şüphelenilir. Geç infantil formda, ilk belirtiler genellikle zor yürümedir; bu, yürürken ayakları tamamen kaldıramama (ayak düşmesi) veya ayak parmak ucunda yürüme olarak ortaya çıkabilir. 

Yetişkinlerde MLD için ilk belirtiler geveleyerek konuşma ve okulda zorluk, davranış değişiklikleri ve okuldaki becerilerin azalması gibi davranış sorunlarıdır. Jüvenil MLD’li bireyler motor veya kognitif semptomlarla ortaya çıkabilir.

Önceden veya minimal düzeyde semptomatik olan çocuklarda kök hücre nakli düşünülebilir. Aksi halde asıl tedavi destekleyicidir ve semptomatik rahatlamaya odaklanır.