Merkez Bankası Rezervleri Swap Hariç Net Eski -49,5 Milyar Dolar
Merkez Bankası’nın net rezervi 3,7 milyar dolarlık düşüşle 8,3 milyar dolara gerilerken, swap hariç net rezerv de 3,2 milyar dolarlık düşüşle -49,5 milyar dolar oldu. Net rezervde son 9 ayın en düşük seviyesine ulaşıldı.
Haber Merkezi / 14 Mayıs’ta yapılacak olan cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimleri öncesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) rezervlerinde dikkat çeken düşüş geçen hafta da devam etti.
Bankanın brüt rezervi geçen hafta 5,4 milyar dolarlık düşüşle 116,1 milyar dolara geriledi. Bu rakam, son beş ayın en düşük seviyesi oldu.
Bankanın net rezervi 3,7 milyar dolarlık düşüşle 8,3 milyar dolara gerilerken, swap hariç net rezerv de 3,2 milyar dolarlık düşüşle -49,5 milyar dolara geriledi. Net rezervde son 9 ayın en düşük seviyesine ulaşıldı.
20 Nisan itibarıyla TCMB’nin rezervlerinde yurt içi bankalardan aldığı 33,8 milyar dolarlık, yabancı merkez bankalarından aldığı 24 milyar dolarlık döviz ve altın bulunuyor.
TCMB’nin swap ve Hazine dövizi hariç net döviz pozisyonu da 26 Nisan’da -67,5 milyar dolarla tarihi düşük seviyeye geriledi ve brüt rezervdeki düşüşün bu hafta da devam ettiğine işaret etti.
TCMB’nin altın rezervi de son haftalarda hızla geriliyor. 3 Mart 2023 tarihi itibarıyla 844 ton olan TCMB’nin brüt altın rezervi, 20 Nisan’da 768,3 tona kadar geriledi. 7 haftalık düşüş 71,7 ton, 20 Nisan haftasındaki düşüş 28,1 ton oldu.
TCMB son yıllarda altın rezervini dünyada en çok artıran merkez bankaları arasında yer alıyordu ancak mart başından itibaren tablo değişti.
Öte yandan, yurt içi yerleşiklerin yabancı para mevduatı geçen hafta 907 milyon dolar artışla 188,8 milyar dolara yükseldi. Parite etkisinden arındırılmış veride ise artış 1,9 milyar dolar oldu.
Bunun 839 milyon dolarlı gerçek kişilerden, 1,1 milyar dolarlı şirketlerden kaynaklandı. Kur korumalı mevduat hacmi de geçen hafta 89,2 milyar TL’lik artışla 1 trilyon 980 milyar TL’ye ulaştı.
Brüt ve net döviz rezervi nedir?
Ekonomist Mahfi Eğilmez, brüt ve net döviz rezervi arasındaki farkı şu şekilde açıklıyor: Merkez Bankası, döviz rezervlerinin tamamının sahibi değil.
TCMB’nin rezervlerinin bir bölümü bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda olduğu zorunlu karşılıklardan oluşuyor. Bunları bir çeşit emanet döviz olarak görmek mümkün.
TCMB’nin son yıllarda rezerv opsiyon mekanizması aracılığıyla, TL mevduatlar karşılığında alması gereken zorunlu karşılıkları dövizle yatırma esnekliği tanımasıyla bu döviz rezervlerindeki emanet tutarda artış oldu.
Döviz rezervlerinin bir bölümünün emanet olması nedeniyle Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin toplamı brüt döviz rezervlerini gösteriyor. Merkez Bankası’nda emanet olarak duran miktarlar düşüldüğünde net döviz rezervine ulaşılıyor.
Net döviz rezervi nasıl hesaplanıyor?
Net döviz rezervi, TCMB verilerinde aktif kısımda yer alan dış varlıklardan, pasif kısımda bulunan toplam döviz yükümlülüklerini çıkardıktan sonra elde edilen rakamın o günün kuruna bölünmesiyle hesaplanıyor.
Formül şu şekilde: Net Rezerv = (Dış Varlıklar – toplam döviz yükümlülükleri) / Dolar-TL kuru
Swap hariç net rezerv ne demek?
Ekonomist Eğilmez’e göre net rezerv miktarı, swap işlemleriyle elde edilmiş (emanet) dövizleri de kapsadığı için bu rakam tam olarak net rezervi ifade etmiyor.
Bu yüzden net döviz rezervini emanet dövizleri çıkararak görebilmek için bu miktardan swap karşılığı elde edilmiş döviz tutarını düşmek gerekiyor. Swap hariç net rezerv ise şu şekilde hesaplanabiliyor:
Swap hariç net rezerv = Net rezerv – Swap işlemleri toplamı
Uluslararası rezerv nedir?
TCMB’nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) tanımına göre uluslararası rezervler; ülkelerin para otoriteleri tarafından kontrol edilen, kullanıma hazır, birbirlerine çevrilebilme özelliği bulunan ve uluslararası ödeme aracı olarak kabul edilen varlıklar.
Uluslararası rezerv olarak sayılan varlıklar şunlar:
- Konvertibl (birbirlerine dönüştürülebilir) döviz varlıkları (euro, ABD doları, İngiliz sterlini vb.)
- Uluslararası standartta altın
- Özel Çekme Hakları
- Uluslararası Para Fonu (IMF) Rezerv Pozisyonu
TCMB, rezervleri nasıl saklıyor?
Merkez Bankası, rezervlerin yönetiminde ülke menfaatine öncelik verdiğini aktarıyor. Bu amaçla, uluslararası rezervleri, anaparanın korunması ve gerekli likiditenin sağlanması için düşük riske sahip yatırım araçlarında değerlendiriyor.
Merkez Bankası, rezerv yönetimi sırasında karşılaşılabilecek risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kabul edilebilir sınırlar içinde tutulabilmesi için risk yönetim stratejisi uyguluyor. Ayrıca elindeki rezervlerin seviyesini, düzenli aralıklarla internet sitesinde yayımlıyor.
