Jansen Tipi Metafiz Kondrodisplazisi Nedir? Bilinmesi Gerekenler

Jansen tipi metafiz kondrodisplazisi, kol ve bacak kemiklerinin bazı kısımlarının anormal şekilde geliştiği, olağandışı kıkırdak oluşumları ve ardından bu uzun kemiklerin büyük (soğanlı) uç kısımlarında (metafizler) anormal kemik oluşumunun (metafiz kondrodisplazisi) olduğu son derece nadir görülen ilerleyici bir hastalıktır.

Haber Merkezi / Sonuç olarak, etkilenen bireylerde alışılmadık derecede kısa kollar ve bacaklar ve kısa boy (kısa bacaklı cücelik) görülür; bu bulgular tipik olarak erken çocukluk döneminde belirginleşir. Anormal kıkırdak ve kemik gelişimi vücudun diğer kemiklerini, özellikle de el ve ayak kemiklerini (metakarpal ve metatars kemikleri) etkileyebilir. 

Jansen tipi metafiz kondrodisplazisi olan bebeklerde ayrıca karakteristik yüz anormallikleri ve ek iskelet malformasyonları da bulunabilir. Çocukluk döneminde, etkilenen bireylerde birçok eklemde ilerleyici sertleşme ve şişme ve/veya olağandışı “paylaşarak yürüyüş” ve çömelme duruşu sergilemeye başlayabilir. Ek olarak, etkilenen yetişkinlerde, özellikle başın arka kısmında (kafatası kemikleri) anormal derecede sertleşmiş (sklerotik) kemikler gelişebilir ve bu, bazı durumlarda körlüğe ve/veya sağırlığa yol açabilir. 

Ek olarak, etkilenen bireylerin kanında anormal derecede yüksek kalsiyum seviyeleri bulunur (hiperkalsemi). Semptomların kapsamı ve şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Jansen tipi metafizeal kondrodisplazi vakalarının çoğu, spontan bir genetik değişimin (yani yeni genetik mutasyon) sonucu olarak rastgele ortaya çıkar.

Son derece nadir görülen ilerleyici bir hastalık olan Jansen tipi metafiz kondrodisplazisinde, kol ve bacak kemiklerinin bazı kısımları, olağandışı kıkırdak oluşumları ve ardından bu uzun kemiklerin büyük (soğanlı) uç kısımlarında (metafizler) anormal kemik oluşumuyla anormal şekilde gelişir (metafiz kondrodisplazisi) ). Sonuç olarak, etkilenen bireylerde alışılmadık derecede kısa kollar ve bacaklar ve kısa boy (kısa bacaklı cücelik) görülür; bu bulgular tipik olarak çocukluk döneminde belirginleşir. 

Anormal kıkırdak gelişimi ve kemik oluşumu, el ve ayak kemikleri (metakarpal ve metatarsal kemikler) dahil olmak üzere vücudun diğer kemiklerini de etkileyebilir. Etkilenen bireyler yaşlandıkça, etkilenen bölgelerdeki anormal kıkırdak oluşumları sertleşerek yuvarlak (soğanlı) kemik kütlelerine dönüşebilir ve bunlar belirgin hale gelebilir.

Jansen tipi metafizeal kondrodisplazili bebeklerin çoğunda, olağandışı derecede küçük bir çene (mikrognati); çenenin geri çekilmesi; ağzın oldukça kemerli çatısı (damak); kafatasının kemikleri arasındaki alışılmadık derecede geniş lifli eklemler (kranyal dikişler); ve/veya belirgin, geniş aralıklı gözler (oküler hipertelorizm).

Çocukluk döneminde, etkilenen bireylerin alışılmadık derecede kısa, çarpık parmaklar (brakidaktili) ve beşinci parmağın kalıcı olarak bükülmüş pozisyonda sabitlenmesi (klinodaktili) gibi ek iskelet anormalliklerine sahip olduğu ortaya çıkabilir; anormal derecede küçük bir alt göğüs kafesi; kırık kaburgalar; ve/veya omurga ve pelviste malformasyonlar. Etkilenen çocuklar yaşlandıkça, omurganın önden arkaya ve yan yana anormal eğriliği (kifoskolyoz) ve/veya bacaklarda eğrilik gelişebilir. Ayrıca, etkilenen çocukların yaşı ilerledikçe boy kısalığı daha da belirgin hale gelir; gövde uzar ama kollar ve bacaklar orantılı olarak büyümez.

Jansen tipi metafizeal kondrodisplazisi olan çocuklarda ayrıca kas kütlesinde azalma ve bazı eklemlerde, özellikle kalça ve dizlerde kademeli şişme görülebilir. Etkilenen eklemler sertleşebilir ve ağrılı hale gelebilir ve bazı hareketler, özellikle de bükülme (fleksiyon) sınırlı hale gelebilir. Etkilenen çocukların çoğunda alışılmadık bir yarı çömelme duruşu ve “paytak yürüme” yürüyüşü (yürüyüş) gelişir. Sonunda, bazı eklemler kalıcı olarak bükülmüş (bükülmüş) bir konumda (eklem kontraktürleri) sabit hale gelebilir.

Jansen metafizeal kondrodisplazisi olan hastalarda zihinsel engellilik ve kas ve zihinsel aktivitenin koordinasyonunu gerektiren becerilerin kazanılmasında bir gecikme (psikomotor gerilik) bildirilmemiştir.

Jansen tipi metafizeal kondrodisplazisi olan bazı yetişkinlerde sonunda gözlerin üzerindeki kemiklerde ve alındaki kemiklerde aşırı büyüme (supraorbital ve frontonazal hiperplazi), kafatasının alışılmadık derecede kalınlaşmış bir tabanı ve/veya bazı kafatası kemiklerinde anormal sertleşme (skleroz) görülebilir. Bazı hastalarda belirli kafatası kemiklerindeki skleroz, sonunda körlüğe ve/veya sağırlığa neden olabilir. 

Etkilenen yetişkinlerde ek eklem kontraktürleri de görülebilir. Ek olarak, etkilenen bireylerin kanında anormal derecede yüksek kalsiyum seviyeleri bulunur (hiperkalsemi). Hiperkalseminin derecesi farklı hastalarda değişebilir. Etkilenen aile üyelerinin daha az belirgin iskelet anormalliklerine sahip olduğu Jansen tipi metafizyal kondrodisplazinin en az bir hafif formu tanımlanmıştır.

Muhtemelen hiperkalsemi ile ilişkili Jansen tipi metafizeal kondrodisplazi vakalarının çoğunda rol oynayan gen, kromozom 3’ün (3p21.1-p22) kısa kolunda (p) bulunur. Kromozomlar tüm vücut hücrelerinin çekirdeğinde bulunur. Her bireyin genetik özelliklerini taşırlar. 

İnsan kromozom çiftleri 1’den 22’ye kadar numaralandırılır; erkeklerde eşit olmayan 23. çift X ve Y kromozomu ve kadınlarda iki X kromozomu bulunur. Her kromozomun “p” olarak adlandırılan kısa bir kolu ve “q” harfiyle tanımlanan bir uzun kolu vardır. Araştırmacıların bir kromozom üzerinde bulunabilecek binlerce genden açıkça bahsedebilmesi için, her bir kromozomun hem uzun kolu hem de kısa kolu, numaralandırılmış birçok banda bölünür.

Jansen tipi metafiz kondrodisplazisi, spesifik bir proteini (yani PTH/PTHrP reseptörünü) kodlayan bir gendeki değişiklikten (mutasyondan) kaynaklanır. Paratiroid hormonu kandaki kalsiyum düzeyinin düzenlenmesine yardımcı olur.

Jansen tipi metafizeal kondrodisplazi vakalarının çoğu, spontan bir genetik değişimin (yani yeni mutasyon) sonucu olarak rastgele ortaya çıkar. Kalıtım otozomal dominanttır. Baskın genetik bozukluklar, belirli bir hastalığa neden olmak için anormal bir genin yalnızca tek bir kopyasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkar. Anormal gen, ebeveynden kalıtsal olabilir veya etkilenen bireydeki mutasyona uğramış genin sonucu olabilir. Anormal genin etkilenen ebeveynden çocuğuna geçme riski her hamilelik için %50’dir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.

Bebeklik veya erken çocukluk döneminde Jansen tipi metafizeal kondrodisplazi tanısından şüphelenilebilir. Tanı kapsamlı bir klinik değerlendirme, karakteristik fiziksel bulguların belirlenmesi ve çeşitli özel testlerle, özellikle ileri görüntüleme teknikleri ile doğrulanabilir. 

Bu teknikler, vücudun belirli kemiklerinin, özellikle de kol ve bacakların büyük (soğanlı) uçlarının (metafizlerinin) anormal gelişimini ortaya çıkarabilen röntgen çalışmalarını içerir. İdrarda (hiperkalsiüri) ve kanda (hiperkalsemi) anormal derecede yüksek kalsiyum seviyelerini tespit eden laboratuvar testleri tanıyı doğrulamada yardımcıdır.

Jansen tipi metafizeal kondrodisplazinin tedavisi, her bireyde görülen spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, uzmanlardan oluşan bir ekibin koordineli çabalarını gerektirebilir. Çocuk doktorları, ortopedi cerrahları, diş uzmanları, konuşma patologları, işitme sorunlarını değerlendiren ve tedavi eden uzmanlar (odyologlar), fizyoterapistler ve diğer sağlık profesyonellerinin etkilenen bir çocuğun tedavisini sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlaması gerekebilir.

Fizik tedavi ve/veya ortopedik cerrahi, Jansen tipi metafizyal kondrodisplazi ile ilişkili eklem deformiteleri gibi belirli spesifik bulguların düzeltilmesine yardımcı olabilir.

Jansen tipi metafizyal kondrodisplazili çocukların en yüksek potansiyellerine ulaşmalarını sağlamak için erken müdahale önemlidir. Etkilenen çocuklara faydalı olabilecek özel hizmetler arasında konuşma terapisi, özel sosyal destek, fizik tedavi ve diğer tıbbi, sosyal ve/veya mesleki hizmetler yer alabilir. Bu bozukluğun diğer tedavisi semptomatik ve destekleyicidir.