Giresun: Espiye, Merkez Camii
Merkez Camii; Giresun’un Espiye İlçesi Merkez yerleşim sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Kitabesi bulunmayan yapının inşa tarihi ve yaptıranı hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Yapı, mevcut hali ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edildiği izlenimi vermektedir. Kâgir sistemde inşa edilen yapı, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Sonradan eklenen son cemaat yeri hariç 21.30 X 13,10 metre boyutlarındadır. Beden duvarlarında malzeme olarak moloz taş kullanılmış olup, üzeri sıvanmıştır.
Cami, içten ahşap tavan, dıştan çinko sac kaplı, dört omuzlu kırma çatı ile örtülüdür. Yapının kuzeybatı köşesinde yer alan minaresi, kare kaideli, onaltıgen planlı ve tek şerefeli olup, konik bir külaha sahiptir. Kuzeydoğu köşesinde yer alan diğer minaresi, onikigen kaideli, onikigen gövdeli, tek şerefeli ve piramidal bir külaha sahiptir. Şerefe altı, geometrik desenli kademelerle geçilmiştir.
Caminin son cemaat yerinin, sonradan harim ile birleştirildiği ve kuzeyine iki katlı ve yeni bir son cemaat yeri eklendiği görülmektedir. Betonarme olan bu ek bölüm, yapının tarihi görünümünü olumsuz yönde etkilemektedir. Yapı, sonradan sıvanıp boyandığı için, cephe düzenlemesi tam olarak algılanamamaktadır. Doğu ve batı cephelerinde, alt ve üstte dörder; güney cephesinde alt ve üstte ikişer adet pencere yer alır. Alt sıra pencereleri, dikdörtgen formlu ve düz atkı taşlıdır. Yatay yönde dizilen parmaklıklarla korunan bu pencerelerin üst kenarları silme ile çevrelenmiştir. Üst sıra pencereleri yuvarlak kemer açıklıklıdır. Cepheler üstte kısa tutulmuş beton bir saçakla son bulur.
Harime basık kemerli bir kapı ile girilir. İki kanatlı olan ahşap kapısı özgün olup, tablaları sadedir. Harimin kuzeyinde kalan tek yönlü son cemaat yerine girişin hemen batısından 17 basamaklı, “L” biçimli ahşap bir merdiven ile ulaşılır. Mahfil ortada ve önde ikişer adet kare kesitli ahşap ayak üzerine oturur. Ayakların köşeleri pahlanmıştır. Son cemaat yeri ile birleştirilerek genişletilen mahfilin parmaklık şeklinde korkulukları vardır.
İç mekânda, beden duvarları modern malzeme ile kaplanmıştır. Mihrap, boyandığı için malzemesi tespit edilememiştir. Nişi yarım yuvarlak formludur. Mihrap, silmelerle dört kademeli olarak bölümlenmiş olup, yüzeyi yiv sıraları ile hareketlendirilmiştir. Alınlık kısmında iki hilal arasında bir yıldız motifi vardır. Minber, mihrabın hemen sağında yer alır. Ahşap olan minber sade bir düzenlemeye sahiptir.
Aynalık kısmı bulunmayan minberin köşk kısmı baldaken tarzda olup, konik külahla son bulur. Caminin taban döşemesi ve tavanı ahşaptır. Tavanı, süsleme bakımından caminin en gösterişli yeridir. Mihrap ekseninde, ahşap ayaklar arasında kalan bölüm, kare ve dikdörtgen panolar şeklinde düzenlenmiştir. Panoların ortasında, yuvarlak şekilli, üç kademeli göbekler vardır. Kenarları dilimlenen göbeklerin üzerine, aplike tekniği ile baklava dilimi motifleri yerleştirilmiştir.
