Feride Çiçekoğlu Kimdir? Hayatı, Eserleri

27 Ocak 1951 yılında Ankara’da dünyaya gelen Feride Çiçekoğlu, ilkokul ve ortaokulu Ankara Maarif Koleji’nde okumuştur. 1968’de kolejden mezun olduktan sonra ODTÜ Mimarlık Fakültesi’ne girmiştir.

1972’de Mimarlık Fakültesi’ni birincilikle bitiren Çiçekoğlu, aynı fakültede Çevre Psikolojisi alanında yüksek lisans yapmıştır. 1976’da doktora eğitimini tamamlayıp yurda dönen Çiçekoğlu, 1977-1979 arasında Gazi Üniversitesi’nde asistan olarak çalışmıştır.

12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından politik düşünceleri nedeniyle gözaltına alınmış, işkence görmüş ve dört yıl hapse mahkum edilmiştir (1980-1984). Yazar, cezaevinde geçen bu zaman dilimini ilk doktoradan daha öğretici “ikinci doktora eğitimi’’ olarak tanımlamaktadır. Hapishanede “insanı, insana dair yazmayı o akademik serüvenden daha çok sevdiğini’’ fark etmiştir.

Çiçekoğlu, cezaevinden çıktıktan sonra 1984-1987 yılları arasında Kalem Yayınları’nda editörlük yapmıştır. Cezaevindeki gözlem ve deneyimlerinden esinlenerek yazdığı Uçurtmayı Vurmasınlar adlı kitabı 1985’te basılmış, eser aynı adla 1989’da Tunç Başaran tarafından filme çekilmiş ve büyük beğeni toplamıştır. 1988’de yazdığı Suyun Öte Yanı adlı senaryo 1991’de, 1989’da Xavier Koller’le birlikte yazdığı Umuda Yolculuk adlı senaryo 1991’de filme çekilmiştir. 2000’de Ömer Kavur ile birlikte Melekler Evi filminin senaryosunu yazmıştır.

Sanatçı, 1988-1990 yılları arasında önemli senaryo çalışmalarına imza atmıştır. 1988’de Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği senaryo yarışmasında “Nerede Eski İnsanlar’’ adlı metinle Yunus Nadi Senaryo Ödülünü kazanmış, bu senaryo Baharın Bittiği Yer ismiyle 1990’da filme çekilmiştir. Aynı yıl Suyun Öte Yanı senaryosu ile Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülünü almıştır.

1989’da Uçurtmayı Vurmasınlar filminin senaryosu ile Altın Portakal Ödülünü alan Çiçekoğlu, aynı yıl İsviçre’de düzenlenen Mimarlık Film Festivalinde Tarlabaşı belgesel filmiyle özel ödül kazanmıştır. 1990’da filme çekilen Umuda Yolculuk senaryosu Amerika’da 1991’de en iyi yabancı film dalında Oscar Ödülüne layık görülmüştür. 1991-1995 arasında Türk Sinema Vakfında Genel Sekreter olarak çalışan Feride Çiçekoğlu, 1995-1999 arasında İstanbul dergisinde editörlük yapmıştır.

1998’de Oya Baydar ile Cumhuriyetin Aile Albümleri’ adlı kitabı yayımlamıştır. 2003’te 9/11 New York-İstanbul isimli eserin editörlüğünü yapmıştır. 2004’te on dört yazarın birlikte kaleme aldığı Global Novel isimli İngilizce romanın ikinci ve on yedinci bölümlerini yazmıştır. Ankara’da düzenlenen 9. Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali’nde Türk sinemasına katkılarından dolayı Bilge Olgaç Başarı Ödülü’nün sahibi olmuştur.

Bazı öyküleri ve Uçurtmayı Vurmasınlar romanı Yunancaya, Hollanda diline, Farsçaya ve Suyun Öte Yanı Yunancaya çevrilen Çiçekoğlu, yazar kimliğiyle Hollanda, İrlanda, İngiltere gibi ülkelerde çeşitli toplantılara katılmış, sinemacı kimliğiyle ulusal ve uluslararası festivallerde jüri üyesi olarak görev almıştır.

1998’de Maltepe Üniversitesi’nde Görsel İletişim Tasarımı Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmaya başlayan yazar, 1999’da Bilgi Üniversitesi’ne geçmiştir. Editör, yayın yönetmeni, senarist, serbest mimar, vakıf yöneticisi olarak farklı alanlarda çalışan yazar, İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi Sinema Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.

2007’de “Parmaklıklar Ardında” adlı televizyon dizisinin, 2009’da “Altın Kızlar” adlı televizyon dizisinin senaryolarına ortak yazar olarak katılmıştır. Feride Çiçekoğlu, Türkiye Mimarlar Odası, PEN Yazarlar Derneği ve Edebiyatçılar Derneği üyesidir.

Feride Çiçekoğlu, “akademik yaşamdan kopmuş olmanın getirdiği boşlukta’’ yazmaya başlamıştır. Yaşanan olağan dışı şeylerin onun olağan yaşam çizgisini kesintiye uğratması, yazma serüveninin çıkış noktasıdır. Yazarlığı hayatında bir parantez olarak tanımlayan Çiçekoğlu, “yazarak bir arınma yaşar’’.

Yazar, bir yarışmada mansiyon kazanan “Sabırsız Erik Çiçeği” adlı ilk yazısını “siyasi deneyimlerinden süzülmüş bir çocuk masalı’’ olarak tanımlamaktadır. Siyasi fikirlerinden dolayı yaşadığı mahkumiyet, onun yaratma serüveninin merkezinde yer almaktadır. Uçurtmayı Vurmasınlar adlı eserinde hapishane yıllarını Barış adlı çocuğun gözünden anlatan Çiçekoğlu, “okuru etkin okumaya, boşlukları doldurmaya, suskuları yok etmeye çağıran’’ bir yazardır.

Yazarın meslekî bilgisi onun eserlerini zenginleştiren ve derinleştiren bir unsurdur. Mekân kurgusuna ait ayrıntılar, onun mimar bakış açısının yansımasıdır. 100’lük Ülkeden Mektuplar’da Berlin ve New York gibi kentlere dair yazılan öykülerde mekân-zaman ilişkisini mimar bir yazarın gözüyle irdelemektedir. Ayrıntı ve gözlem zenginliğinin yanı sıra görselliğin ifadesinde de mimarlık eğitiminin büyük katkısı söz konusudur. İstanbul, sinema ve kadınlığa dair yazılardan oluşan Vesikalı Şehir kitabında kimliğini ve ruhunu yitirmeye başlayan mekânın analizi, yazarın bireysel yaşantısı ile eserleri arasındaki koşutluğu yansıtmaktadır.

Yazar, “hikâye ve romanlarında kendi çevresini anlatma yolunu seçmiş; özgür ve eşitlikçi bakışla sorunları dile getirmiştir’’. Sizin Hiç Babanız Öldü mü? kitabında “Muhayyel Bir Mektup’’ öyküsü başta olmak üzere otobiyografik unsurlar dikkati çekmektedir. “Ben birebir yaşamdan gelen tecrübelere ağırlık veriyorum’’ diyen Çiçekoğlu’nun tematik seçimlerine ve temayı işleyiş biçimine dikkat edildiğinde “pırıltılı, sevecen bir anlatı’’ ile karşılaşılır.

Bireysel yaşantısında hayal gücünü kullanarak acı ve işkencelere direnen yazar, yaşadığı travmayı kurmaca dünyasında aktarırken hayal ederek hayata tutunmanın gücünün altını çizmektedir. Hapishane yönetiminin baskıcı tavrı ve işkence anlatılırken “mizah ve hayalle hayata tutunan’’ tutukluların direncine dikkat çekmektedir.

İlk öykü kitabı incelendiğinde “dolayımlı dil büyüsü yaratma çabası” yoktur. Son öykü kitabında “yeni bir düzey arayışı’’ dikkat çekmektedir. Eserlerinde yalın dili, samimi anlatımı tercih eden Feride Çiçekoğlu, şiirsel ifadeleri ustaca kullanmaktadır.

Yazarın “yenilikçi, yalın dili, ironik, incelikli anlatımı’’ ile kurgulanmış Suyun Öte Yanı, “tarihin acımasız çarkında savruluşları’ imgelere başvurarak yansıtmaktadır. Askerî darbeyi kendi yaşamında deneyimlemiş bir birey olarak hüzün ve acıyı yoğun olarak anlattığı eserlerinde umudu ve direnci simgeleyen unsurlara sıkça veren Feride Çiçekoğlu, “yazı, hayatımın ta kendisidir’ sözüyle yaşama yazarak tutunma öyküsünü özetlemektedir.

Feride Çiçekoğlu Eserleri:

Roman: Uçurtmayı Vurmasınlar (1985, senaryo: 1989), Suyun Öte Yanı (1991, senaryosu aynı yıl).

Öykü: Sizin Hiç Babanız Öldü mü? (1990), 100’lük Ülkeden Mektuplar (1996).

Diğer: Caz-Hüznün Müziği (1986), Cumhuriyet’in Aile Albümleri (Oya Baydar ile, 1998), 9 / 11 New York – İstanbul (ortak, 2003).

Senaryo: Tarlabaşı Tarlabaşı (1989), Umuda Yolculuk (1990), Baharın Bittiği Yer (1991), Suyun Öte Yanı (1991), Altınkent İstanbul (1996).