Muhalefetin “erken seçim” çağrılarına, iktidar “zamanında seçim” yanıtını verse de, son yapılan bir anket araştırması “erken seçim” isteyenlerin oranının yüzde 58,5’e yükseldiğini ortaya koydu.
Ankete katılanlar, bugün seçim olsa, yüzde 33,5’i “CHP”, yüzde 27,1’i “AK Parti”, yüzde 9,5’i “MHP”, yüzde 10,6’ı “DEM Parti”, yüzde 5,6’sı “Zafer Partisi”, yüzde 5,2’si “İYİ Parti”, yüzde 4,5’i “Yeniden Refah Partisi”ne oy vereceğini belirtti.
Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi, 1-9 Ekim 2024 tarihleri arasında gerçekleştirdiği anketin sonuçlarını açıkladı. ‘Türkiye Geneli Seçim Gündemi ve Seçmen Nabzı Raporu’nda, kararsız seçmenlerin dağıtılması sonrası CHP’nin oy oranı yüzde 33,5, AK Parti’nin oranı yüzde 27,1 olarak ölçüldü. DEM Parti’nin yüzde 10,6 oranında oy alması beklenirken, MHP’nin oranı yüzde 9,5’te kaldı.
Araştırmada, son bir yılda ekonomik durumunun kötüye gittiğini söyleyenlerin oranının yüzde 71,7 çıkması dikkat çekti. Erken seçim isteyenlerin oranı da yüzde 58,5 çıktı.
Spectrum House anketi 1-9 Ekim 2024 arasında, 18 yaş ve üzeri 2 bin 235 katılımcı ile gerçekleştirildi. Araştırma İstanbul, İzmir, Adana, Diyarbakır, Bursa, Ankara, Zonguldak, Kayseri, Van, Balıkesir, Trabzon ve Ağrı olmak üzere 12 ilde CATI veri toplama tekniği ile yürütüldü.
Araştırma kapsamında şu dört temel başlık ele alındı:
1- Erken seçim talebi
2- Son bir yılda ekonomik durumdaki değişiklikler
3- Siyasi parti liderlerinin kamuoyu nezdindeki beğeni ve beğenmeme oranları
4- Bu pazar seçim olursa oy tercihi
Araştırmanın öne çıkan sonuçları şöyle:
“Son bir yılda ekonomik durumunuz nasıl değişti? sorusuna katılımcıların yüzde 71,7’si “Kötüye gitti”, yüzde 16,4’ü “Değişmedi” yanıtını verdi. “İyiye gitti” diyenler yüzde 11,9’da kaldı.
“Erken genel seçim yapılmalı mıdır?” sorusunda, “Fikrim yok/Cevap yok” seçeneği dağıtıldıktan sonra “evet” diyenlerin oranı yüzde 58,5, “hayır” diyenlerin oranı yüzde 41,5 olarak ölçüldü.
Spectrum House, “Araştırma verileri ışığında elde edilen bulgulara bakıldığında eğitim düzeyi arttıkça erken seçim talebinin yükseldiğini, gençlerin diğer yaş gruplarına kıyasla erken seçimi daha fazla istediği görülmektedir. Gençler, özellikle gelecek kaygısı ve değişim talepleri doğrultusunda erken seçimi bir çıkış yolu olarak görmektedir. Yaşlı seçmenler ise geçmiş deneyimlerinin etkisi ve istikrar arayışı nedeniyle daha az erken seçim istemektedir” analizini yaptı.
Araştırmada, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın beğeni oranı yüzde 34, beğenmeme oranı yüzde 55,3, karasızlar yüzde 10,7 çıktı. CHP lideri Özgür Özel’in beğeni oranı yüzde 32,7, beğenmeme oranı yüzde 50,8, karasızlar yüzde 16,5 olarak hesaplandı.
Yeniden Refah Partisi lideri Fatih Erbakan’ın beğeni oranı yüzde 27,2, beğenmeme oranı yüzde 58,2, karasızlar yüzde 14,6 çıktı. MHP lideri Devlet Bahçeli’nin beğeni oranı yüzde 22,8, beğenmeme oranı yüzde 67,9, kararsızlar yüzde 9,4 olarak verildi.
İYİ Parti lideri Müsavat Dervişoğlu’nun beğeni oranı yüzde 12,9, beğenmeme oranı yüzde 68,2, kararsızlar yüzde 18,9 çıktı. DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan’ın beğeni oranı yüzde 12,4, beğenmeme oranı yüzde 67,3, karasızlar yüzde 20,3 olarak hesaplandı.
Spectrum House analizinde, “Siyasi liderlerin beğeni ve beğenmeme oranları, Türkiye’deki kutuplaşmayı derinleştiren önemli bir gösterge olarak ön plana çıkmaktadır. Araştırma bulguları, liderlerin halk nezdindeki olumsuz algısının oldukça yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum halkın değişim arzusunu yansıtması açısından oldukça dikkat çekicidir” denildi.
Analizde, Erdoğan için “Kararsızların oranı %10,7 olup, Erdoğan’a yönelik halkın büyük bir bölümünün net bir görüşe sahip olduğunu göstermektedir. Buna rağmen, beğeni oranının %34 olması, Erdoğan’ın hala önemli bir tabana sahip olduğunu işaret etmektedir” denildi. Özgür Özel için “Bu yüksek kararsızlık oranı, Özel’in kamuoyunda henüz tam olarak şekillenmemiş bir lider olduğunu göstermektedir” yorumu yapıldı.
Fatih Erbakan’ın “özellikle muhafazakâr kesim içinde hâlâ şekillenmekte olan bir lider olduğu” belirtilirken, “Bahçeli, kamuoyunun geniş bir kesimi tarafından olumsuz bir şekilde algılanmaktadır ve siyasi tabanı oldukça sınırlıdır” vurgusu yer aldı.
“Bakırhan %20,3 ve Dervişoğlu’nun %18,9 ile en yüksek kararsızlık oranına sahip olması, halkın henüz kendileriyle ilgili net bir görüşe sahip olmadığını, ancak eğilimin genel olarak olumsuz olduğunu göstermektedir” denilirken, şu yoruma yer verildi:
“Genel olarak, tüm liderlerin beğenmeme oranları %50’nin üzerinde seyretmektedir. Bu durum, Türkiye’deki siyasi arenada ciddi bir memnuniyetsizlik olduğunu ve liderler arası kutuplaşmanın yoğunlaştığını gözler önüne sermektedir. Beğeni oranlarının %35’i aşmaması, geniş halk kitleleri tarafından tam desteklenen bir liderin bulunmadığını ve liderler arasındaki siyasi rekabetin bölünmüş bir kamuoyuyla şekillendiğini ortaya koymaktadır.”
Katılımcılar, “Bu pazar seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz sorusuna yüzde 22,8 CHP, yüzde 18,4 AK Parti, yüzde 7,2 DEM Parti, yüzde 6,5 MHP, yüzde 3,8 Zafer Partisi, yüzde 3,6 İYİ Parti, %3,1 YRP yanıtını verdi.
Oy kullanmayacağını beyan edenler ve kararsızlar dağıtıldıktan sonra ise oranlar şöyle şekillendi:
CHP: Yüzde 33,5
AK Parti: Yüzde 27,1
DEM Parti: Yüzde 10,6
MHP: Yüzde 9,5
Zafer Partisi: Yüzde 5,6
İYİ Parti: Yüzde %5,2
YRP: Yüzde 4,5
Oy kullanmayacağını belirtenlerin oranı yüzde 16,2, kararsızların oranı ise yüzde 15,9 olduğu görüldü. Spectrum House, “Yaptığımız araştırmada bu pazar seçim olsa birinci partinin kararsız ve oy kullanmayacağım diyen seçmen kitlesi (%32,1) olduğu görülmektedir” yorumu yaptı.
Analize göre, Zafer Partisi, Yeniden Refah Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi en yüksek seçmen konsolidasyonuna sahip partiler olarak öne çıktı. “Bu partiler hem mevcut seçmenlerini korumuş hem de yeni seçmen kazanarak tabanlarını genişletmiştir” ifadelerini kullanan Spectrum House, “İYİ Parti en düşük seçmen konsolidasyonuna sahip parti olarak görülmektedir. Araştırma, İYİ Parti’nin ciddi bir seçmen kaybı yaşadığını ortaya koymaktadır” dedi.
Spectrum House, “AK Parti ve MHP de önceki seçimlere kıyasla önemli ölçüde seçmen kaybetmiş partiler arasında yer almaktadır. Özellikle bu partilerin seçmenleri arasında oy kullanmama ve kararsızlık eğiliminin oldukça yüksek olması dikkat çekici bir bulgu olarak alternatif arayışları ve gri alanı şekillendirmesi bakımından önemlidir” analizini yaptı.
Kuruluş ayrıca, “DEM Parti ise son genel seçimlerle kıyaslandığında oylarını büyük oranda korumaktadır. Araştırma DEM Parti’nin kısmi bir durağanlık içinde olduğunu ortaya koymaktadır” dedi.
Spectrum House, analizine şöyle devam etti: “Bu sonuçlar, Türkiye siyasetinde parti tabanlarının yeniden şekillendiğini ve seçmen eğilimlerinin değişime açık olduğunu göstermektedir. Zafer Partisi ve Yeniden Refah Partisi’nin yükselişi, özellikle seküler sağ ulusalcı/milliyetçi ve muhafazakâr seçmenler arasında yeni bir arayışın işareti olarak değerlendirilebilir.
‘AK Parti İYİ Parti tabanında çözülme var’
AK Parti ve İYİ Parti’nin kayıpları ise, bu partilerin geleneksel tabanlarında çözülmeler yaşandığını ve seçmenlerinin başka alternatiflere yöneldiğini göstermektedir. CHP ise mevcut seçmenini büyük oranda korumuş ve diğer partilerden seçmen geçişlerinin yaşandığı bir parti olarak ön plana çıkmaktadır.
Araştırma bulguları, Türkiye siyasetindeki kutuplaşmanın derinleştiğini ve halkın mevcut liderlerden memnuniyetsiz olduğunu göstermektedir. Erken seçim talebi ve ekonomik durum hakkındaki olumsuz değerlendirmeler, halkın siyasal değişimle ilgili arayışını yansıtmaktadır.
Seçmen eğilimleri ise, partiler arası dinamiklerin ve ittifakların yeniden şekilleneceğine dair güçlü işaretler vermektedir. Seçmenlerin yeni lider arayışında olduğu bu dönemde, siyasi partilerin stratejilerini gözden geçirmesi ve değişen toplumsal beklentilere uygun politikalar geliştirmesi büyük önem taşımaktadır.”
