Doymuş Veya Doymamış Yağ: Hangisi Sağlık İçin Daha İyi?

Yağ, sağlıklı bir yaşam için olmazsa olmaz bir makro besindir. Vücudunuzun, hormon üretimi, besin emilimi ve vücut sıcaklığının düzenlenmesi gibi kritik süreçleri yönetebilmesi için yağa ihtiyacı vardır. Vücut ayrıca, yağı bir enerji kaynağı olarak da kullanır.

Haber Merkezi / Yağ sağlık için elzem olsa da, birçok kişi sağlık endişeleri nedeniyle beslenmelerinde yağlardan kaçınmaya çalışır. Bu besin maddesi genellikle yanlış anlaşılmıştır, çünkü farklı yağ türlerinin sağlık üzerinde farklı etkileri vardır.

Yağlar genellikle doymuş yağ, doymamış yağ ve trans yağ olarak kategorize edilir. Hem doymuş hem de doymamış yağlar besleyici bir beslenmenin parçası olarak dahil edilebilir. Ancak, bu yağların ne olduğunu, sağlığı nasıl etkilediklerini ve vücudunuzun sağlıklı kalmak için ne kadar yağa ihtiyaç duyduğunu bilmek önemlidir.

Doymuş yağ nedir?

Yağlar, karbon, hidrojen ve oksijenden oluşur. Doymuş yağlar karbon molekülleri arasında yalnızca tek bağlar (molekülleri bir arada tutan güçlü çekici kuvvetler) içerirken, doymamış yağlar karbon molekülleri arasında bir veya daha fazla çift bağa sahiptir.

Doymuş yağlar çift bağ içermediğinden hidrojen atomlarıyla “doymuş” durumdadırlar, yani hidrojen atomları sıkıca bir aradadır. Bu yüzden tereyağı ve hindistancevizi yağı gibi doymuş yağlar, zeytinyağı gibi doymamış yağlardan oda sıcaklığında daha katıdır.

Birçok yüksek yağlı yiyecek farklı yağ türlerinden oluşur. Örneğin, tereyağı ve zeytinyağı hem doymuş hem de doymamış yağlar içerir, ancak tereyağı doymuş yağ açısından çok daha yüksektir, bu yüzden doymuş yağ olarak adlandırılır.

Doymuş yağlar genellikle tek bir yağ türü olarak düşünülür; ancak kısa, uzun, orta ve çok uzun zincirli yağ asitleri de dahil olmak üzere birden fazla türü vardır ve bunların hepsinin sağlık üzerinde farklı etkileri vardır.

1960’lardan beri sağlık örgütleri, halka kalp sağlığını korumak için doymuş yağ alımını azaltmalarını öneriyor. Bunun nedeni, doymuş yağın LDL kolesterol gibi kalp hastalığı risk faktörlerini artırdığının gösterilmiş olmasıdır.

Doymuş yağ oranı yüksek bir beslenmenin LDL kolesterolü artırabileceği doğru olsa da, son kanıtlar doymuş yağın bir zamanlar düşünüldüğü kadar kardiyovasküler sağlık için kötü olmayabileceğini gösteriyor. Örneğin, çok sayıda araştırma, toplam doymuş yağ alımı ile artan kalp hastalığı riski arasında önemli bir bağlantı bulamadı.

Kalp hastalığı riski ayrıca beslenmenizde doymuş yağın yanında veya yerine ne tükettiğinize ve genel beslenme kalitenize de bağlıdır.

Doymuş yağ ile kalp sağlığı arasındaki bağlantı kesin olmaktan uzak olsa da, doymuş yağ oranı yüksek beslenme birkaç başka sağlık sorunuyla bağlantılıdır. Örneğin, bazı araştırmalar doymuş yağ oranı yüksek diyetlerin kolorektal kanser de dahil olmak üzere çeşitli kanser riskini artırabileceğini öne sürmektedir.

Doymamış yağ nedir?

Doymamış yağlar iki gruba ayrılır: tekli doymamış ve çoklu doymamış yağlar. Yukarıda belirtildiği gibi, doymamış yağlar karbon molekülleri arasında bir veya daha fazla çift bağa sahipken doymuş yağların hiçbiri yoktur. Tekli doymamış yağlar bir çift bağa, çoklu doymamış yağlar ise iki veya daha fazla çift bağa sahiptir.

Doymamış yağlar, doymuş yağlardan daha iyi kabul edilir, çünkü alımının sağlığa faydalı olduğu ortaya konmuştur. Örneğin, çoğunlukla tekli doymamış yağlardan oluşan zeytinyağının kalp hastalığı riskini azalttığı gösterilmiştir.

Çoklu doymamış yağların sağlık açısından faydaları vardır. Örneğin, deniz ürünlerinde yoğunlaşan çoklu doymamış yağlar dokosaheksaenoik asit (DHA) ve eikosapentaenoik asit (EPA) güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.

Yağ tüketimi için ipuçları:

Sağlıklı yağlarla yemek pişirin: Zeytinyağı ve avokado yağı, tekli doymamış yağlar açısından zengindir ve yemekler için mükemmeldir.

Sağlığa zararlı olduğu bilinen yağları azaltın: Trans yağ içeren kızarmış yiyeceklerin sağlığa zararlı olduğu ve kalp hastalığı ve kanser gibi rahatsızlıkların riskini artırdığı bilinmektedir. Bu nedenle kızarmış yiyecekleri sınırlamak ve bunları yağlı balık ve avokado gibi bitki bazlı yağlar gibi daha sağlıklı yağ kaynaklarıyla değiştirmek önemlidir.

Kırmızı et tüketimini sınırlayın: Sığır eti gibi kırmızı etler LCSFA’lar açısından zengindir ve bu da kalp sağlığını olumsuz etkileyebilir. Kalp hastalığı riskinizi azaltmak için sığır eti tüketiminizi sınırlamayı ve sığır etini, iltihap önleyici omega-3 yağları açısından zengin yağlı balık gibi daha faydalı protein kaynaklarıyla değiştirmeyi deneyin.

Beslenmenize daha fazla bitkisel yağ ekleyin: Avokado, zeytin, kuruyemişler ve tohumlar, genel sağlığı desteklediği ve hastalık riskini azalttığı gösterilen, doymamış yağ oranı yüksek bitkisel gıdalara örnektir.

Yüksek yağlı yiyecekler dengeli bir diyete dahil edilebilir. Bunları lif açısından zengin meyve ve sebzeler, fasulye ve protein kaynakları gibi diğer besleyici yiyeceklerle birlikte ılımlı bir şekilde tüketmek en iyisidir.

Ne kadar yağ yemeniz gerektiğinden emin değilseniz, bir sağlık uzmanından yardım almayı düşünebilirsiniz.