Danimarka’nın En Önemli Dini Yapılarından “Roskilde Katedrali”

Danimarka’nın doğusundaki Zelanda adasında, Roskilde şehrinde yer alan Roskilde Katedrali, ülkenin başkenti Kopenhag’a yaklaşık 30 km mesafededir. Katedral, Danimarka’nın en önemli dini yapılarından biridir

Haber Merkezi / Danimarka krallarının ve kraliçelerinin resmi mezar kilisesi olarak da büyük bir tarihi öneme sahip olan Roskilde Katedrali, 1995 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne eklendi. Katedral, hem mimari özellikleri hem de tarihi değeriyle dikkat çeker.

Roskilde Katedrali’nin inşası, 12. ve 13. yüzyıllarda başlamıştır. İlk taş kilise, Sweyn Forkbeard’in kızı Estrid Svendsdatter tarafından yaptırılmıştır. Daha sonra, 1157 yılında Roskilde Piskoposu olan Absalon’un (aynı zamanda Kopenhag’ın kurucusu olarak bilinir) emriyle katedralin genişletilmesi çalışmaları başlatılmıştır. Katedralin inşası, Absalon’un halefi Peder Sunesen döneminde tamamlanmıştır.

Peder Sunesen, Fransız Gotik tarzını benimseyerek katedralin tasarımında önemli değişiklikler yapmıştır. Bu nedenle, katedral hem Romanesk hem de Gotik mimari özelliklerini barındırır. 14 Mayıs 1443’te Roskilde de çıkan büyük yangında, katedral ciddi zarar görmüştür. Katedral, 1463 yılında Piskopos Oluf Mortensen tarafından yeniden restore edilmiştir.

Reformasyon dönemi (1536), katedralin gelişiminde olumsuz bir dönüm noktası olmuştur. Danimarka’nın Katoliklikten Protestanlığa geçişiyle birlikte, katedralin sahip olduğu geniş araziler ve diğer dini kurumlar kraliyet yönetimine devredilmiştir. Piskopos Joachim Ronnow hapsedilmiş ve Roskilde piskoposluğu Kopenhag’a taşınmıştır. Bu dönemde katedral, sıradan cemaate açılmış ve iç mekan düzenlemeleri Protestan ibadet anlayışına uygun hale getirilmiştir.

Roskilde Katedrali, 800 yıllık Avrupa mimari tarihini yansıtan bir yapıdır ve bu özelliğiyle UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne iki ana kritere dayanarak dahil edilmiştir:

1. Kriter: Katedral, Kuzey Avrupa’daki ilk büyük tuğla kilise örneklerinden biri olarak, tuğla kullanımının bölgedeki mimari uygulamalara yayılmasında önemli bir etkiye sahiptir. Tuğla Gotik tarzının öncüsü olarak kabul edilir.

2. Kriter: Katedral, farklı dönemlerde inşa edilen yan şapeller ve ek yapılarla, Avrupa mimarisinin çeşitli tarzlarını (Gotik, Romanesk, Rönesans, Barok ve Neoklasik) bir arada barındırır. Bu, katedrali mimari evrimin bir özeti haline getirir.

Katedralin ana yapısı, 12. ve 13. yüzyıllarda Gotik tarzda inşa edilmiştir. Yüksek kemerleri ve geniş pencereleri, Gotik mimarinin ışığı vurgulayan karakteristik özelliklerini taşır. Ancak, zamanla eklenen kraliyet şapelleri, her biri kendi döneminin mimari tarzını yansıtır.

Örneğin: Büyücüler Şapeli (Chapel of the Magi): 1460’larda inşa edilmiş olup, Gotik tarzın bir örneğidir ve Kraliçe 1. Margrethe’in lahitini barındırır.

5. Frederik Şapeli: Neoklasik tarzda inşa edilmiştir ve 18. yüzyılın estetik anlayışını yansıtır.

4. Christian Şapeli: Rönesans tarzında inşa edilmiştir ve Danimarka’nın en uzun süre tahtta kalan hükümdarlarından biri olan 4. Christian’ın mezarını içerir.

Katedralin dış cephesi, kırmızı tuğladan yapılmış olup, iki yüksek kulesiyle dikkat çeker. 17. yüzyılda 4. Christian tarafından eklenen ikiz kuleler, katedrale Barok bir hava katmıştır. İç mekan, sade bir Protestan estetiği taşırken, kraliyet mezarları ve şapellerin zengin dekorasyonları dikkat çeker.

Kraliyet mezarları

Roskilde Katedrali, 15. yüzyıldan itibaren Danimarka krallarının ve kraliçelerinin resmi mezar kilisesi olmuştur. Katedralde toplam 39 kral ve kraliçenin mezarı bulunmaktadır. Mezarlar, katedralin ana alanında, şapellerde ve kriptlerde yer alır.

Öne çıkan bazı mezarlar şunlardır: Kraliçe 1. Margrethe (1353-1412): Danimarka, Norveç ve İsveç’i birleştirerek Kalmar Birliği’ni kuran güçlü bir hükümdar olan 1. Margrethe’in lahti, katedralin ana sunağının arkasında yer alır. Lahit, etkileyici bir mermer işçiliğiyle süslenmiştir ve katedralin en önemli mezarlarından biridir.

1. Christian (1426-1481) ve Kraliçe Dorothea (1430-1495): Gotik tarzda inşa edilen şapelde yer alırlar.

2. Frederik (1534-1588) ve Kraliçe Sophie (1557-1631): Kronborg Kalesi’ni inşa ettiren 2. Frederik’in mezarı, Rönesans tarzında bir şapeldedir.

4. Christian (1577-1648): Danimarka’nın en ünlü krallarından biri olan 4. Christian, Frederiksborg ve Rosenborg kalelerini inşa ettirmiştir. Mezarı, katedralin en büyük ve en gösterişli şapellerinden birindedir.

9. Frederik (1899-1972): Gelenekten farklı olarak, mezarı katedralin içinde değil, dışında, Roskilde Fiyordu’na bakan bir alanda yer alır. Bu, 9. Frederik’in kendi isteğiyle olmuştur.

Katedralin kültürel ve turistik önemi

Roskilde Katedrali, hem dini hem de kültürel bir merkez olarak işlev görür. Halen aktif bir kilise olan katedral, aynı zamanda yılda 165 binden fazla turisti ağırlar. Katedral, Roskilde’nin tarihi ve kültürel mirasının bir parçası olarak, şehrin diğer önemli turistik mekanlarıyla (örneğin, Viking Gemi Müzesi) birlikte, Roskilde’yi Kopenhag’dan kolayca ulaşılabilen popüler bir günlük gezi destinasyonu haline getirir.

Katedralin içindeki dekorasyonlar, özellikle kraliyet mezarlarının süslemeleri, Danimarka tarihini ve sanatını anlamak için bir hazine niteliğindedir. Duvarlardaki bazı ortaçağ freskleri, Reformasyon sırasında badana ile kapatılmış, ancak daha sonra kısmen restore edilmiştir. Ayrıca, katedralde düzenlenen konserler ve diğer kültürel etkinlikler, burayı canlı bir kültürel mekan haline getirir.