Bebek bakımı nedir? Emzirme ve Temizlik

Yeni doğan bebeğin bakımına ve ilk banyo gibi dikkat edilmesi gereken pek çok konu anne babaların endişeleri arasında.

Yenidoğan bebek bakımında tecrübeli aile yakınlarının desteği yeni anne-babayı oldukça rahatlatsa da bebek bakımı ile ilgili detayları kendilerinin önceden okumaları ve bilgi sahibi olmaları, destek ile birlikte tecrübe ettiklerinde öğrenmelerini ve alışmalarını kolaylaştırır.

Ev düzeninin bebeğe göre ayarlanması ve bebek odasının doğru düzenlenmesi yeni doğan bebek bakımının ilk basamağıdır. Doğumdan önce evin ve bebek odasının hazırlanması gerekir. Evdeki prizlere kapak takılması, mobilyaların bebeğe zarar vermeyecek şekilde düzenlenmesi, pencerelere emniyet takılması, yerlerin çok kaygan olmayan malzemelerle temizlenmesi ve yerlerde bebeğin yutabileceği nesnelerin bırakılmaması gerekir.

• Bakteriyemi nedir? Belirtileri Nedenleri

Bunlar her ne kadar bebek hareketlenmeye başladığında daha çok önem kazanacak önlemler olsa da en baştan uygulamaya koymak kaza risklerini azaltır. Bebeğin odasının güvenli ve konforlu olması gerekir. Odanın su bazlı boyalar ile boyanması ve yer döşemelerinin ahşap veya mantar döşemelerden seçilmesi daha uygundur. Bebeğin yatağı çok yumuşak olmamalı ve yatakta yastık bulunmamalıdır.

Emzirme düzeni;

İlk haftalarda emzirme düzensizdir ve bebek her istediğinde emzirilmelidir. Her iki göğsü de eşit sürelerde emzirtmek idealdir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Bebek bir seferde tek göğsü emerse bir sonraki sefer diğer taraftan emzirmek gerekir. İlk 10 dakikadan sonra gelen süt daha yağlıdır; bebekte doygunluk hissi uyandırır. Bir göğsü emmesi bu nedenle yeterli olabilir. Günde yaklaşık 10-12 kere emmesi ve ilk 4-6 ay gece beslenmesi normaldir. Emzirilen bebeğe su vermek gerekmez. Meyve püresi ve pirinçli mama benzeri ek besinler 6 aydan sonra verilmelidir.

Anne sütünün sağılması ve saklanması

Bebeğinizden uzak kaldığınız durumlarda da bebeğinizi anne sütü ile besleyebilirsiniz. Bunun için önceden göğsünüzü sağıp, gerekli olduğunda bebeğe sağılmış sütünüzü verebilirsiniz. Göğsünüzü elinizle veya pompayla sağabilirsiniz. Pompalar elle, pille veya elektrikle çalışabilir.

• Uygun sağma teknikleri; Elle sağma: Bebeğiniz zamanında doğmuş ve sizi iyi emiyorsa, sütünüzün fazlasını almak için veya göğüs ucunu yumuşatmak için elle sağmak uygundur.
• Elektrikli pompa: Bebeğiniz prematüre doğmuş ve uzun süre sizi ememeyecekse, hastane tipi elektrikli pompa kiralamalısınız.
• Pilli Pompa: Arada sağım yapacaksanız pilli pompa alabilirsiniz.

Hazırlanma ve temizlik;

• Göğüslerinizi sağmadan önce mutlaka ellerinizi yıkayınız.
• Göğüslerinizi temiz tutmak için günde bir kez banyo veya duş almak yeterlidir. Her kullanımdan önce pompanın setlerini sıcak sabunlu su ile yıkayınız.
• Hastaysanız ve bir ilaç almanız gerekiyorsa doktorunuza danışınız.

Sütün elle sağılması;

• Ellerinizi ılık su ve sabun ile yıkayınız.
• Göğsünüzün ucunu kaynamış, ılıtılmış su ve pamukla siliniz.
• Baş parmağınızı göğsün üzerinde saat 12:00 konumunda, orta ve işaret parmaklarınızı göğsün altına kahverengi kısmın gerisine saat, 6:00 konumunda yerleştiriniz. Bu şekilde süt torbacıkları sağılacaktır.
• Önce geriye daha sonra da parmaklarınızı ileriye doğru yuvarlayarak göğsünüzün ucunu sıkmayacak şekilde göğüs duvarından destek alarak öne doğru sağma işlemini bitiriniz.
• Elinizin “C” şeklini koruyarak her saat kadranını sağmak üzere göğsünüzde parmaklarınızı dolaştırınız.

Sütün toplanması;

Sağdığınız sütü temiz bir plastik veya cam şişede veya süt saklama poşetlerinde saklayabilirsiniz. Şişeleri tamamen doldurmadan, emziksiz bir şekilde kapak ile sıkıca kapatınız. Poşetler ise lastik bir bant ile kapatılabilir. Sağdığınız ve poşetlediğiniz her sütün üzerine bebeğinizin ismini ve tarihi yazmayı unutmayın.

Sütün ısıtılması;

Soğuk süt akan ılık su altında veya bir biberon ısıtıcısında ısıtılabilir. Sütü fazla ısıtmayın. Bu, sütün kesilmesine ve bazı proteinlerin hasar görmesine neden olabilir. Sütü eritmek veya ısıtmak için mikrodalga fırınların kullanılması kesinlikle önerilmemektedir.

Donmuş sütü eritme;

Buzdolabında, yavaş olarak eritiniz. ( 100 cc. sütün erimesi birkaç saat sürebilir). Sıcak suyun altında bir kap içinde daha hızlı olarak eritmede yapılabilir.

Diğer önerilerimiz;

• Sütü bir saatten fazla oda ısısında bırakmayın.
• İkinci kullanımdan sonra kalan sütü atmalısınız.
• Eritilmiş sütü tekrar dondurmayın.
• Sütü buzdolabının kapağına koymayın.
• Sütler bir termos içinde, buz ile birlikte taşınmalıdır.

Anne sütünün saklanma süreleri;

• Sağdığınız sütü dondurmadan 72 saat ve dondurulmuş sütü erittikten sonra 24 saat buzdolabında (+ 1 ile +4 °C arasında) saklayabilirsiniz.
• Süt, tek kapılı buzdolabının buzluğunda (-7 ile -2°C arasında) 3 haftaya kadar, iki kapılı buzdolaplarının buzluğunda 3 ay saklanabilir.
• Sütünüzü derin dondurucuda (-18 °C’nin altında) 6 aya kadar saklayabilirsiniz.

Bebeğin günlük temizliği nasıl yapılmalı;

Bebeğin günlük fiziksel bakımı dediğimizde ellerini, yüzünü boynunu ve altını temizlemeniz anlaşılır. Günlük temizliği sabahları ya da gece yatmadan önce bütün vücudunu yıkamak yerine uygulayabilirsiniz. Özellikle banyo yapması önerilmeyen ilk altı hafta boyunca bebeğinizin günlük temizliğini aksatmamalısınız. Temizlik sırasında odanın sıcak olmasına dikkat edin. Suyu kaynatıp ılıması için bekletin. Yeni doğan bebeğin günlük bakımı için ellerinizi yıkayın. Bebeği temiz ve düz bir yere yatırıp fanilasına dek soyun.

Bebeğin günlük fiziksel bakımı için gerekenler;

• Bebeğin yüzünü yıkamak için kaynatılıp ılıtılmış küçük bir kap su
• Bir kap ılık su
• Pamuk parçaları
• Temiz bezler
• Sıcak havlu
• Bebeğin altını değiştirirken kullandığınız malzemeler
• Bebek için temiz giysiler

Bebeğin günlük fiziksel bakımı için gereken malzemeleri hazırladıktan sonra kaynamış suya batırılmış pamuk parçasıyla bebeğinizin gözlerini burnundan dışa doğru silin. Her silişte ayrı pamuk kullanın. Sonra temiz ince bir bezle hafifçe kurulayın. Gözlerini ayrı ayrı pamuk parçalarıyla silin.

• Akılcı Diyet (Sağlıklı Diyet) nedir?

Islatılmış bir parça pamukla kulaklarını silin. Kulakların içini değil, yalnızca dışını ve kenarlarını silin. Her silişinizde ayrı pamuk kullanın sonra havluyla kurulayın. Bebeğinizin kulağının içine asla pamuk sarılı çubuk sokmayın.

Bebeğin ağız ve burun çevresindeki süt kalıntılarını iyice temizleyin. Yanaklarını ve alnını da silin. Daha sonra havluyla kurulayın. Ağzını çevresindeki süt kalıntılarını silin.

Çenesinin altını ve boynunu nemli pamukla silin. Buradaki ter bebeklerin cildini tahriş edebilir. Boynundaki kıvrımları dikkatlice silin.

Kollarını hafifçe kaldırarak koltuk altlarını nemli pamukla güzelce silin. İyice kurulayın. Ellerini ve parmaklarının arasını yıkayıp kurulayabilmek için yumulu olan parmaklarını yavaşça açın. Kız bebeklerin poposunu her zaman önden arkaya doğru silerek temizleyin.

Şimdi fanilasını yukarı sıyırıp altını her zamanki gibi temizledikten sonra bebek losyonuyla ya da ılık suyla ıslatılmış pamukla bebeği silin. Bebeğinizin cildi sağlıklıysa, altını bekletmeden değiştiriyorsanız koruyucu krem kullanmaya gerek yoktur. Koruyucu kremler bezin emiciliğini azaltarak sorunlara yol açabilir. Erkek bebeklerin sünnet derisini kesinlikle geriye çekmeyin.

Bebek bakımında dikkat edilmesi gerekenler;

Dışkı ve idrar sıklığı; Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (günde 6-8 kez). Anne sütüyle beslenen bebeklerin dışkıları cıvık olur. Dışkı ilk günler yeşilimsi, daha sonra altın sarısı renk alır. Mama ile beslenen bebeklerin dışkıları daha kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bu bebeklerde kabızlık da olabilir. Bebeğin günde en az 6-8 kez idrar yapması gerekir. Bu beslenmenin yeterli olduğunu gösterir. Bir iki ay sonra bebek 2-3 günde bir de dışkılayabilir, buda normaldir.

Alt değiştirme; Bebeğinizin altını sık değiştirin. Beslenme öncesi altı kirli ise veya bebek huzursuz ise bebeğinizin altını değiştirin. Beslenme ile barsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrasında bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir. Bebeğin altını ıslak pamukla silebilir, çok kirli ise yıkayabilirsiniz. Hazır silme bezleri, yolculuklarınızda pratik olacaktır. Bebeğin cildi çok hassastır. Islak veya kirli bez uzun süre ( 3-4 saat ) kalırsa pişik olur. Bu durumda bebek cildine uygun pişik kremi uygulayabilirsiniz. Kız bebeklerin altları önden arkaya doğru temizlemek gerekir.

Göbek bakımı; Göbeğin ve çevresinin temiz ve kuru kalması gerekir. Göbek bağı kullanmayın. Günde 1-2 kere göbek kordonunu dibinden, alkollü pamuk ile silin. Göbeği bezin dışında bırakmaya dikkat edin. Göbek 7-14 gün içinde düşer. Düştükten sonra yerinde hafif bir kanama olması normaldir. Bu durumda alkol ile silebilirsiniz.

Bebek banyosu; Göbek düştükten 1 gün sonra banyo yaptırabilirsiniz. Göbek düşene kadar yumuşak bir bezle bebek cildini uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. Gün aşırı banyo yeterli olacaktır. Ancak ağzını, çenesini ve genital bölgesini sık sık ıslak, sabunsuz, yumuşak bir bezle silmeniz gerekir. Banyolarında içme suyu kullanmanız gerekmez.

Ancak cildinde yara varsa veya ameliyat geçirdiyse kaynamış ve ılıtılmış su kullanmanız gerekebilir. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerini almalısınız. Suyun ısısını, kolunuzun iç kısmını suya daldırarak test etmelisiniz. Banyo sonrasında cildi durulamak son derece önemlidir. Sabun bebek cildini tahriş edebilir.

Cilt bakımı; Her banyo sonrası krem veya yağ sürmek gerekmez. Bebek cildi çok hassastır. Krem ve yağlar sürerek cildin terlemesi önlenirse, ufak sivilceler ve isilik tarzında döküntüler ortaya çıkabilir. Eğer cildi kurur ve çatlaklar gelişirse, bir bebek losyonu veya nemlendiricisini günde 2 kere sürebilirsiniz. Bebeğin cildi kuru ise çok banyo yaptırmayın. Banyonun suyuna bebe yağı eklemek de işe yarayabilir.

Tırnak bakımı; Bebeğin tırnağını, ona özel bir bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Uzamış tırnaklarıyla bebek, yüzünü ve gözünün kornea tabakasını çizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağın keskin ve sivri köşeleri de ince bir törpüyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.

Hapşırık ve hıçkırıklar; Hapşırık, genze kaçan damlacıkları temizlemek üzere bir reaksiyon, hıçkırık ise solunum kası olan diyaframın uyarılması sonucu ortaya çıkan bir reflekstir. Hıçkıran bebek kısa süre ile emzirilirse bu refleks yavaşça kaybolur.

Yatma pozisyonu; Bebeğinizi sırtüstü yatırın. Son yıllardaki araştırmaların sonuçlarına göre sırtüstü yatış en güvenli yatma şeklidir. Bebeğin başını uyurken her iki yana çevirebilirsiniz. Bebek uyanıkken yüzükoyun yatırarak kollarının kuvvetlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Yastık ve kuş tüyü yorgan kullanmayın. Yorganını göğüs hizasına kadar örtün, başına çekmeyin. Bebeği fazlaca ısıtmayın. Yatağında yumuşak oyuncaklar bırakmayın. Bu önlemler SIDS denilen nedensiz beşik ölümlerini önlemek amacıyla tüm dünya bebeklerine önerilmektedir.

• Alzheimer nedir, nedenleri, belirtileri nelerdir?

Oda ısısı; Sizin rahat ettiğiniz oda ısısında bebeğiniz de rahat edecektir. Zamanında doğan bebekler için 21-24 C derece uygundur. Eğer klima kullanıyorsanız, bebeğin üzerine üflememek koşuluyla bebeği odada tutabilirsiniz. Unutmayın, bebek, kapı veya pencerenin aralanmasıyla, çok soğuk olmayan bir ortamda hemen üşümez. Üşüse de hasta olmaz. Aşırı ısıtma, beslenmeye isteksizlik ve uyku haline neden olur. Bebeğin elleri ve burnu soğuksa, ortam ısısı yetersiz demektir. Bu durumda vücut ısısına da bakılabilir. Üzerine bir battaniye örtülerek bebek ısıtılmalıdır. Devamlı soğuk olan bebekler iyi büyüyemezler.

Araba koltuğu; Hastaneden evinize giderken ve bundan sonraki yolculuklarınızda yeni doğan bebekler için olan araba koltuğu kullanın.

Ziyaretler; ilk haftalarda yorucu ziyaretlerden kaçının. Bebek bakımı zor da olsa en kolay biçimde evde yapılır. Bebeği kalabalık gurupların içerisine sokmayın. Unutmayın, özellikle kış aylarında, kapalı ortamlarda, virüslerin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarına çok sık rastlanır. Bebeğin hastalanmaması için öptürmeyin, kalabalıklara sokmayın, ufak çocuklardan uzak tutun. Annenin de lohusa döneminde kendini iyi koruması gerekir.

Yenidoğan bebeklerde görülebilen hastalıklar nelerdir?

Sarılık, konak ve pamukçuk yeni doğan bebeklerde sıklıkla görülen rahatsızlıklardır ve doğru bakım ile zaman içinde geçerler. Sarılık doğumdan 24 saat sonra görülür ve bebeğin göz ve yüzünde sararma olarak kendini gösterir ve doktor kontrolünde birkaç hafta içinde geçer.

Pamukçuk bebeğin ağzında ve dilinde beyaz lezyonlardır. Bu hastalık bebeğin iştahının azalmasına ve huysuzlaşmasına neden olur, tedavisi için doktora başvurulmalıdır. Konak ise bebeğin başının ön tarafında ve bıngıldak bölgesinde oluşan sarı renkli kabuklardır ve temizlenmesi gerekir. Bu sık görülen rahatsızlıklar endişelenilmemesi gereken çoğu bebekte görülen rahatsızlıklardır.

Bunların yanında anne babanın 6-7 saat uyanmama, bebeğin hareketlerinde azalma, vücuda yayılan veya üçüncü haftadan sonra devam eden sarılık, 37,5 derece üzerindeki ateş, göbekte akıntı veya kanama, günde 3-4 kez bezin dışına çıkan sıvı dışkı gibi durumlarda hemen doktora başvurması gerekir.