Ankara: Gavur Kalesi
Gavur Kalesi; Ankara, Haymana İlçesi, Dereköy Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Köy merkezine 2 km mesafededir. Köy araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Bu bölgede yer alan eski-yıkık duvarlardan dolayı Gavur Kalesi adı verilmiştir. Hitit tarihinde ve Anadolu’nun tarihi-coğrafyasında önemli bir yere sahip olan Gavur Kalesi ilk kez Atatürk’ün isteği doğrultusunda 1930 yılında Von der Osten ve ekibi tarafından kazılmıştır.
Tepenin vadiye bakan yüzeyinde kayaya işlenmiş olan büyük kabartmaların Hititlere ait olması ve Kızılırmak’ın batısında buna benzer bir Hitit anıtının bulunması Anadolu kültür tarihi için çok önemlidir. Söz konusu kayanın üzerinde silik olarak görülebilen, oturan bir tanrıça ve karşısında ayakta duran iki tanrı tasviri bulunmaktadır.
Bu tanrıların uzun kılıçlarının, başlarındaki sivri külahların, kısa eteklerinin ve uçları kıvrık ayakkabılarının Hitit üslubunda yapıldıkları görülmektedir. Düzlüğün kuzeyinde ve tam karşısında Hitit Kyklop türü duvar tekniğinde örülmüş 3×4 m boyutundaki yeraltı odası, yalancı tonozla örtülmüştür.
Hitit tanrılarının en önemlilerini canlandıran bir kült kabartması ile kral tapınması için ayrılmış bir mezar odası olduğu düşünülmektedir. Kabartmaların doğusunda yer alan ve bir bölümü günümüze kadar korunmuş olarak gelen tahkimat duvarı Hititlerin kendilerine özgü yapı tekniğini sergiler.
İkinci kültür tabakası Frig dönemine aittir. Gavurkale’nin doğusunda bütün yayla uzunluğunca beyazımsı kireç taşından yapılmış sur kalıntılarına rastlanmıştır. Yine bu dönemde kutsal alanın üzerine özel bir bina inşa edilmiştir. Roma ve Bizans dönemine ait çok az eser ele geçmiştir. Muhtemelen, bu dönemde Gavurkale küçük bir karakol olarak kullanılmıştır.
