Albert Einstein’ın Kapitalizme Yönelik Eleştirileri Nelerdir?
Albert Einstein’ın beyni, Roland Barthes’ın bir zamanlar dediği gibi, “efsanevi bir nesnedir.” E = mc², görelilik teorisi, vahşi gri saçları ve uzattığı dili onu tanımlar.
Haber Merkezi / Ancak, Einstein hakkında çok daha az bilinen, kapitalizme yönelik sert eleştirileri ve sosyalizme olan güçlü desteğidir.
1879’da Almanya’nın Ulm kentinde laik Aşkenazi Yahudi ebeveynlerin çocuğu olarak dünyaya gelen Albert Einstein, İsviçre’ye taşınmadan önceki yaşamının çoğunu Münih’te geçirdi ve Zürih’teki Federal Politeknik Okulu’na gitti.
Einstein, 1900’de fizik ve matematik öğretmenliği diplomasıyla mezun oldu ve İsviçre Patent Ofisi’nde işe başladı. Einstein’ın en çığır açan bilimsel teorilerinden bazılarını geliştirdiği dönem bu dönemdi. “Mucize yılı” (1905) özel görelilik ve fotoelektrik etki üzerine çalışmalar da dahil olmak üzere dört önemli makalesini yayınlandı. Bu makaleler daha sonra Einstein’a Fizik alanında Nobel Ödülü kazandırdı.
1919’da, Eddington deneyi, yer çekiminin ışığı büktüğünü kanıtlayan bir gösteri, Einstein’ın teorisini doğrulamış ve onu dünya genelinde bir üne kavuşturdu.
Einstein, Adolf Hitler’in iktidara gelmesinin ardından 1933’te Nazi Almanyası’ndan kaçtı ve Amerika Birleşik Devletleri’ne sığındı. New Jersey, Princeton’a yerleşen Einstein, İleri Araştırma Enstitüsü’ne katıldı ve hayatının geri kalanını, doğanın temel güçlerini açıklamak için Birleşik Alan Teorisi üzerinde çalışarak geçirdi.
Albert Einstein, 1955’te 76 yaşında hayatını kaybedene kadar siyasi aktivizm ve felsefeyle derinden ilgilendi.
Neden Sosyalizm?
Albert Einstein’ın sosyalizme olan ilgisi ve desteği, onun bilimsel dehasının ötesinde, derin bir insani duyarlılık ve toplumsal adalet arayışından kaynaklanıyordu. Einstein, kapitalizmin eşitsizlik yaratan yapısını eleştiriyor ve sosyalizmi, insanlığın daha adil ve eşit bir düzene ulaşması için bir alternatif olarak görüyordu.
Bu görüşlerini özellikle 1949’da yazdığı “Why Socialism?” (Neden Sosyalizm?) başlıklı makalesinde açıkça ortaya koydu.
Kapitalizmin kar odaklı yapısının, bireylerin emeğini sömürdüğünü ve toplumda derin ekonomik eşitsizlikler yarattığını düşünen Einstein, bu sistemde üretim araçlarının özel ellerde toplanmasının, çoğunluğun refahını değil, azınlığın zenginliğini artırdığını belirtiyordu. Einstein’a göre, bu eşitsizlik, insanlık için sürdürülemez bir durumdu.
Sosyalizmde emeğin daha adil bir şekilde değer bulacağına inanan Einstein, kapitalizmin kar odaklı “anarşik” üretim sistemini eleştiriyor, sosyalizmin planlı ekonomisiyle, kaynakların toplumun ihtiyaçlarına göre daha iyi kullanılabileceğini savunuyordu.
Kapitalizmin uluslar arası rekabeti ve militarizmi körüklediğini, bunun da savaşlara yol açtığını düşünen Albert Einstein, işbirliğine dayalı bir sistem olan sosyalizmin barışı destekleyebileceğini inanıyordu.
Ekonomik baskıların bireyleri kısıtladığını, sosyalizmin ise bireyleri bu baskılardan kurtararak gerçek özgürlüğe kavuşturacağına inanan Einstein, bireyciliğin aksine, sosyalizmin toplumu birleştiren ve dayanışmayı teşvik eden bir yapısı olduğunu düşünüyordu. Bu, onun insanlığın kolektif gelişimine olan inancıyla uyumluydu.
