Erzurum: Cennet Zade Camii
Cennet Zade Camii; Erzurum’un Yakutiye İlçesi, Aşağı Yoncalık Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Yaya olarak ve şehrin farklı noktalarından toplu taşıma araçları ve özel araçlarla ulaşım sağlanmaktadır.
Kitabesi bulanmayan caminin Vakıf kayıtlarına göre 1200 H.-1785-1786 M. yılında İsmail Efendi tarafından inşa edildiği anlaşılmaktadır. Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 13.11.1976 tarih ve A-188 sayılı kararı ile koruma altına alınmıştır.
Tek kubbeli olan caminin önünde üç gözlü son cemaat yeri mevcuttur. İçten tromplara oturan kubbe, dıştan iki kademeli kasnak üzerine oturmaktadır.. Caminin doğu ve batı cepheleri moloz taşla yapılmış olup, cephelerinin ortalarında yuvarlak kemerli birer penceresi bulunmaktadır. Güney cephede altta dikdörtgen çerçeveli iki pencere ve bunların üzerinde bulunan yuvarlak kemerli bir pencere yer almaktadır.
Kesme taştan yapılmış kuzey cephede, dört taş sütun üzerine oturan üç gözlü ve üzeri kubbelerle örtülü son cemaat yeri vardır. Son cemaat yerinin sütunları birbirlerine yuvarlak kemerlerle bağlanmakta olup, sütunlar kaidesiz olarak yapılmıştır. Son cemaat yerindeki kare sütun başlıkları basit mukarnaslıdır.
Giriş kısmı, kuzey cephenin ortasında yer almaktadır. Sivri kemerli alınlığa sahip olan giriş kısmının kapı açıklığı yuvarlak basık kemerlidir. Girişin iki yanında sütuncelere yer verilmiştir. Minare kuzeybatı köşede yer alıp kare kaideli, silindirik gövdeli, tuğla malzemelidir. Şerefe altında kaval silmelere yer verilmiştir.
Caminin mukarnas kavsaralı olan mihrabı kesmetaştan yapılmıştır. Erzurum camilerinin tipik mihrap özelliklerini yansıtır. Ahşaptan yapılmış olan minber yeni olup, sanatsal bir özellik taşımamaktadır. Kalemişleri ile süslenen caminin kemer aralarında, kubbe eteğinde ve kubbesinde Bitkisel bezemelerden oluşan kalemişleri son yıllarda onarılmıştır. Moloz taş ve kesme taş kullanılarak inşa ediIen caminin, Kuzey cephesinde kesme taş, diğer cephelerinde moloz taş kullanılmıştır.
