Afyonkarahisar: Mevlevi (Türbe) Camii
Mevlevi (Türbe) Cami; Afyonkarahisar’ın Merkez İlçesi, Mevlana Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım sağlanmaktadır.
Halk arasında “Türbe” ve “Mevlevi Camii” isimleriyle de anılır. Kuzey, batı ve güneyden sokakla, doğudan evlerle çevrilidir. Kuzey ve güneyden avluya girilen iki demir kapısı vardır. Kuzey kapısı aşağıda olup basamaklarla avluya, ikinci bir basamak dizisiyle caminin kapısına çıkılır.
Caminin giriş cephesi doğuya bakar. Ana ünite türbe, semahane ve mescid, şerbethane, bacılar mahfili ve son cemaat yerinden oluşur. Ayrıca derviş hücreleri, matbah-ı şerif, selamlık dairesi, mezarlık ve harem daireleri de bulunmakta ise de bugün selamlık, mezarlık ve harem daireleri mevcut değildir.
Bina kesme taştan yapılmış kapısı üzerinde, kitabe yerine kabartma bir Mevlevi külahı yer alır. Tek şerefeli minaresi batıdadır. Bu binanın yıkılmasından sonra 1844’te Abülmecid tarafından yeniden yaptırılmıştır. Büyük yangın sonucu yanan Mevlevihane, 1905’de II.Abülhamit’in emriyle on dört bin altın harcanarak büyük bir onarım daha geçirmiştir.
Kuzeye bakan cümle kapısından merdivenlerle çıkıldıktan sonra dedelerin hücreleriyle çevrili, ortasında şadırvan bulunan büyük bir avluya girilir. Eskiden Mevlevihane’nin doğusunda bulunan şeyh evi yangından sonra yıkılmıştır. Kapının sağındaki mutfağın bir bölümünde çilehane yer alır. Kasnağındaki renkli camlı pencereleriyle büyük kubbe, örtü sistemini oluşturur.
Semahanenin doğusundaki şerbethanenin üst katında semahaneye bakan, kafeslerle çevrili kadınlar mahfili vardır. Semahanenin sol tarafı türbe bölümüdür. Türbede Mevlevi şeyhlerine ait 12 sanduka bulunmaktadır. Mevlana’nın torunlarından Aba Puş- i Veli, Sultan-ı Divani (Mehmet Semai Çelebi), Hızır Şah Çelebi gibi Mevlevi büyükleri ile Şah İsmail’in oğlu Elkas Mirza da burada yatmaktadır.
Günümüzde cami olarak kullanılan yapıyı son olarak Mimar Arif Turunç onartmıştır. Afyonkarahisar Mevlevihanesi’nin, tekkelerin kapatılmasından önce diğer mevlevihaneler arasında ayrı bir yeri vardı. Semahane, matbah ve öbür bölümleriyle birlikte esasen büyük mevlevihanedir. Mevlevilik töresinde Konya’dan sonra ikinci sırayı alır.
