Büyük Granül Lenfosit Lösemisi Nedir? Bilinmesi Gereken Her Şey
Büyük granüler lenfosit lösemi (LGLL), periferik kanda zamanla biriken artan sayıda büyük granüler lenfositin bulunduğu kronik bir kan bozukluğudur. Genel olarak LGLL çok yavaş ilerleyen bir hastalıktır ancak bu yavaş değişiklikler sık enfeksiyona, anemiye ve kolay kanamaya neden olabilir.
Haber Merkezi / LGL lösemili hastaların en sık yaşadığı semptomlar nötrofiller, kırmızı kan hücreleri ve trombositlerdeki değişikliklerle ilgilidir. Nötrofillerdeki değişiklikler en yaygın olanıdır, ardından kırmızı kan hücrelerindeki değişiklikler gelir ve trombositlerdeki değişiklikler en az görülendir. Hastalarda bu değişikliklerin bir kombinasyonu da görülebilir.
LGL lösemili birçok hasta, enfeksiyon olmasalar bile, yorgunluk ve grip benzeri semptomlar veya aktif bir enfeksiyona sahip olmakla sıklıkla ilişkilendirilen diğer semptomları bildirir. Yukarıda tartışıldığı gibi ölmeyen LGL hücreleri, aktif bir enfeksiyon sırasında yaptıklarıyla aynı inflamatuar sinyalleri üretmeye devam eder; dolayısıyla bu ek semptomlar muhtemelen vücudun bu sinyallere yanıt vermeye devam etmesinden kaynaklanmaktadır.
LGL lösemili hastaların romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklara yakalanma olasılığı normalden yüksektir. Sjogren sendromu, sistemik lupus eritematozus ve Hashimoto hastalığı gibi diğer otoimmün sorunlar da LGL lösemi ile ilişkilidir. Az sayıda hastada dalağın ve nadiren de karaciğerin şişmesi meydana gelir. Saf kırmızı hücre aplazisi de hastaların bir alt grubunda kaydedilmiştir.
Çalışmalar tanıdan sonra 10 yıllık bir yaşam beklentisi göstermiştir. Her ne kadar bu veriler o zamanki popülasyon için doğru olsa da, mevcut hayatta kalma beklentilerini tam olarak temsil etmiyor. Bu bilgi, hastalığı oldukça ilerlemiş olan ve genel olarak mevcut ortalama LGLL hastasından daha yaşlı olan hastalardan toplandı.
LGL löseminin kesin nedeni bilinmemektedir. Virginia Üniversitesi’ndeki Loughran Laboratuvarı’nda devam eden araştırmalar, araştırmacıların, hastaların potansiyel olarak viral bir enfeksiyon nedeniyle yabancı antijenlere maruz kaldıktan sonra LGLL geliştirdiğini teorileştirmesine yol açtı.
Bu virüsle savaşan hücrelerin gen değişiklikleri (mutasyonlar) yoluyla dönüştürüldüğü ve virüsle savaştıktan sonra tipik olarak ölemeyecekleri ileri sürülmektedir. Bu mutasyonlar doğumdan sonra bir grup olgun hücrede gelişir, dolayısıyla hastanın çocuklarına aktarılmaz. Son araştırma çalışmaları LGL lösemide en sık mutasyona uğrayan genleri kataloglamıştır
LGL lösemi hücreleri iki farklı tipteki büyük granüler lenfositlerden, sitotoksik T hücrelerinden ve doğal öldürücü (NK) hücrelerden gelişebilir. NK hücreleriyle ilişkili tip çok nadirdir ve vakaların yalnızca %10-15’ini oluşturur. Her iki tipteki LGL lösemisi tipik olarak yavaş ilerleyen, kronik bir hastalık seyri sergiler.
Bununla birlikte, öncelikle Asya popülasyonlarında görülen ve NK-LGL löseminin kronik tipinden belirgin şekilde farklı olan, NK tipi LGL löseminin agresif bir formu vardır. Bu nedenle, LGL lösemi tipini doğru bir şekilde kategorize etmek için, LGL löseminin bilinen belirteçlerine odaklanan doğru ve kapsamlı bir çalışmanın yapılması önemlidir.
LGLL genellikle rutin kan testlerinde anormal derecede yüksek beyaz kan hücresi sayımı ve/veya daha az sayıda kırmızı kan hücresi, trombosit veya nötrofil fark edildiğinde keşfedilir. LGL’ler çok farklı bir hücresel morfolojiye sahiptir ve bir mikroskop lamı üzerindeki kan yaymasının görsel olarak incelenmesiyle tespit edilebilir. Kanda klonal olarak genişleyen LGL sayısının artmasıyla kesin tanı konulur. Aşağıdaki testlerin kombinasyonu gereklidir:
1. Tam kan hücresi sayımı: Bu test, beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve trombositler dahil olmak üzere çeşitli kan hücresi türlerinin sayısını ölçecektir. Yüksek sayıda lenfosit ve/veya az sayıda kırmızı kan hücresi, trombosit veya nötrofil, LGL löseminin göstergeleri olabilir.
2. Akış sitometrisi: Bu testte kan hücreleri, sağlıklı bir bireye göre daha fazla büyük granüler lenfosit olup olmadığını belirlemek için antikorlarla incelenir. Bu test, LGL lösemi tanısının konulmasına yardımcı olur, T ve NK LGL lösemisini ayırt eder ve diğer bozuklukları dışlar.
3. T hücresi geninin yeniden düzenlenmesi: Bu genetik test klonaliteyi göstermek için kullanılır; bu, aynı T hücresi reseptörüne sahip bir grup hücrenin olduğu anlamına gelir; bu da hepsinin aynı ana hücreden geldiğini gösterir.
Yeni LGL lösemi tanısı konan birçok hastanın tanıdan sonra bir süre tedaviye ihtiyacı olmayacaktır. Bu hastalar hastalık yönetiminin “izle ve bekle” aşamasına girerler. Kırmızı kan hücrelerinin, trombositlerin ve nötrofillerin sayısında düşüş olup olmadığına bakmak için fiziksel muayeneler ve düzenli kan testleri ile LGLL ile ilgili yeni semptomların başlangıcını araştırmak için gereken tek şey olabilir. Kan sayımlarının belirli bir düzeyin altına düşmesi veya fiziksel işleyişi sürekli etkileyen semptomların başlaması, tedavi ihtiyacını belirleyen ölçütlerdir.
LGLL hastalarının yaklaşık %5-10’u yaşamları boyunca tedaviye hiç ihtiyaç duymaz. Tedavi ihtiyacı hala lösemik hücrelerin sayısına değil, esas olarak kötüleşen kan sayımlarına veya özellikle azalmış nötrofil veya kırmızı kan hücresi sayılarına bağlı semptomlara dayanmaktadır.
Tedavi genellikle mutlak nötrofil sayısı (ANC) 0,5 hücrex10E9/L’nin (bazı laboratuvarlarda 500 hücrex10E6/L) altına düştüğünde veya tekrarlayan enfeksiyonlar ortaya çıkmaya başladığında, hemoglobin 8,0 g/dL’nin altına düştüğünde veya hastanın sık kan transfüzyonuna ihtiyacı olduğunda önerilir veya trombosit sayısı 20 hücrex10E9/L’nin altına düştüğünde.
Romatoid artrit gibi LGL lösemiyle ilişkili otoimmün hastalığı olan hastalar, hem otoimmün hastalık semptomlarını yönetmek hem de LGLL hücrelerini öldürmek için ilaçlarla tedavi edilebilir. Daha düşük kan sayımı aralıklarına girmeyen ciddi semptomları olan hastalar da, sayılar risk altındaki aralığa düşmeden önce tedaviye başlayabilirler. Tedaviye başlama kararı karmaşıktır ve hastayı tedavi eden doktorun yakın gözetimi altında alınmalıdır.
Tedaviyi yapan hekimin, tedavinin güvenli olup olmadığını ve daha sonra işe yarayıp yaramadığını değerlendirmek için tedavi sırasında hastanın kan sayılarını daha yakından izlemesi gerekecektir. LGL lösemiyi tedavi etmek için kullanılan ilaçlara İmmünsüpresifler denir. Lenfositler gibi bağışıklık hücrelerinin hayatta kalma oranını azaltmak için kullanılırlar. Tedavinin düşük kan sayımlarında istikrarlı bir iyileşme göstermesi genellikle 4-6 ay sürer.
LGL lösemisinde kullanılan üç immün baskılayıcı ilaç metotreksat, siklosporin A ve siklofosfamiddir. Hepsi çeşitli marka isimleri altında üretilmektedir, dolayısıyla önerilen tedavilerin bu üç kategoriye girip girmediğini kontrol etmeye dikkat edilmelidir. Metotreksat ve siklofosfamid çok yüksek dozlarda verildiğinde kemoterapötik ilaç olarak kullanılırken, LGL lösemide immünsüpresif etki göstermek üzere çok daha düşük dozlarda kullanılırlar. Bu nedenle LGLL’yi tedavi etmek için kullanıldıklarında kemoterapötiklerle aynı yan etkilere sahip değildirler.
Bu ajanlarla ilgili çevrimiçi bilgilerin genellikle yalnızca kemoterapiyle ilişkili yan etkileri kapsadığını unutmamak önemlidir. Her ne kadar her ilacın bireysel olarak hastaların yalnızca %40-60’ında (ilaca bağlı olarak) işe yaraması beklense de, hastaların yaklaşık %90’ı bu üç ilaçtan birine yanıt verecektir. Hastaların geri kalan %10’u için çeşitli alternatif tedaviler mevcuttur, ancak bunlar LGLL hasta popülasyonunda daha az çalışılmış olduğundan vaka bazında tavsiye edilmektedir.
LGLL hücrelerinin ölmesine yardımcı olan tedavilere ek olarak LGLL hastalarına yardımcı olabilecek destekleyici tedaviler de vardır. Bu terapötikler hastaların sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir, böylece aktif tedaviye daha az ihtiyaç duyarlar ve tedavi sırasında diğer kan hücresi sayılarını sabit tutabilirler.
Bu destekleyici ilaçlar arasında kemik iliğinin normal hücrelerin yapımında desteklenmesine yardımcı olan prednizon gibi steroidler, nötrofil sayılarını destekleyen koloni uyarıcı faktörler ve kırmızı kan hücresi veya trombosit sayımlarının artmasına yardımcı olan transfüzyonlar bulunur. LGLL hastalarında takviyelerin kullanımını destekleyen klinik ve araştırma verileri de mevcuttur. D vitamininin LGL löseminin etkilerinin yönetilmesinde destekleyici etkileri olduğu gösterilmiştir ve folat da, özellikle hastalar bağışıklık sistemini baskılayan bir ilaç olan metotreksat alırken yaygın bir destekleyici ajandır.