Holoprozensefali Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi, Tedavisi
Holoprozensefali (HPE), prosensefalonun veya ön beynin normal şekilde gelişememesidir. Ön beyin, fetüsteki beynin, serebral korteks de dahil olmak üzere yetişkin beyninin bazı kısımlarına dönüşen bir bölgesidir. Ön beynin sol ve sağ yarılarının normal olarak tamamen ayrılması yerine, iki taraf arasında anormal bir süreklilik vardır.
Haber Merkezi / Holoprozensefali’nin birkaç farklı türü vardır. Alobar formda sağ ve sol yarılar arasında hiçbir ayrım yoktur. Semilobar HPE’de iki yarının en azından bir miktar ayrımı mevcuttur. Lober formda beynin büyük bir kısmı sağ ve sol tarafa ayrılmıştır, ancak iki yarıya tam bir bölünme yoktur.
Holoprozensefali, hem beyin hem de yüz anormallikleri için çok değişken şiddet derecesine sahip bir malformasyon dizisidir. Zihinsel engellilik HPE ile ilişkilidir ve nöbetler sıklıkla mevcuttur.
Bu bozukluk tanısı alan çocuklarda küçük bir kafa (mikrosefali), beyinde aşırı sıvı (hidrosefali), yüz anormallikleri, diş anormallikleri (tek merkezi kesici diş), yarık dudak ve/veya damak, epilepsi ve/veya endokrin anormallikleri bulunabilir. En ciddi şekilde etkilenen bireylerde, holoprozensefalide görülen en şiddetli göz bulgusu olan tek merkezi göz olan siklopi bulunabilir, ancak bu çok nadirdir. Burun oluşumunda anormallikler de ortaya çıkabilir.
Holoprozensefali vücuttaki diğer sistemleri de etkileyebilir. Hipofiz bezindeki kusurlar kanda anormal derecede düşük şeker seviyesine (hipoglisemi), kanda düşük sodyum seviyesine veya genital anormalliklere neden olabilir.
Holoprozensefali, hamileliğin ilk birkaç haftasında ortaya çıkan bir doğum kusurudur. Hamilelik sırasında annede görülen diyabet, fetüste holoprozensefali riskini artırabilir. Ancak çoğu çocuk için, o çocuktaki holoprozensefali ile nedensel olarak ilişkili olan bilinen bir intrauterin maruziyet tanımlanmamıştır.
Bazı çocuklarda holoprozensefali’nin tanımlanabilir bir genetik nedeni olacaktır. Holoprozensefali ile doğan çocukların yaklaşık üçte birinde genetik materyali (DNA) içeren kromozomlarda anormallik vardır. HPE ile ilişkili en yaygın kromozomal anormallik, kromozom 13’ün 3 kopyasının (trizomi 13) bulunmasıdır, ancak diğer bazı kromozomal değişiklikler de holoprozensefaliye neden olabilir.
Diğer çocuklarda holoprozensefali belirli bir gendeki değişiklikten kaynaklanmaktadır. Bu değişiklikler genlerin ve proteinlerinin anormal çalışmasına neden olur ve bu da beynin gelişimini etkileyerek holoprozensefali ile sonuçlanır. Bu genlerden bazıları SHH, SIX3, TGIF1, ZIC2, PTCH1, FOXH1, NODAL, CDON, FGF8 ve GLI2’dir. Holoprozensefali, bu raporda bahsedilenlerin yanı sıra beyin ve yüzün yanı sıra organları da etkileyen başka tıbbi sorunların olduğu bazı genetik sendromlarda da ortaya çıkabilir (örn. Smith-Lemli-Opitz sendromu).
Holoprozensefali nedenleri hakkındaki yukarıdaki anlayışa rağmen, pek çok kişi için durumun kesin nedeni belirlenememiştir. Halihazırda bilinen ve yukarıda bahsedilenlerin dışında başka genetik nedenlerin de olması muhtemeldir.
Holoprozensefali tanısı genellikle beynin MRI veya BT’si ile konur. Holoprozensefali bazen ultrason veya MRI yoluyla doğum öncesi tespit edilebilir, ancak hafif formlar doğum öncesi güvenilir bir şekilde tespit edilemeyebilir.
Holoprozensefali ile ilişkili sorunların tedavisi ve bakımı destekleyicidir ve her bir çocuk için mevcut olan spesifik tıbbi sorunlara dayanmaktadır.
Hipofiz anormalliklerini değerlendirmek için endokrinoloji değerlendirmesi yapılmalıdır. Bir nörolog da çocuğun bakımına dahil olmalı ve nöbet varsa tedaviye rehberlik etmelidir. Belirtildiği takdirde yarık dudak ve damak veya diğer yüz özellikleri için plastik rekonstrüktif cerrahi gerekebilir. Gelişimsel bir çocuk doktoru, gelişimsel tedavilerin yönlendirilmesine yardımcı olabilir. Uygun görüldüğü takdirde diğer tedaviler uygulanabilir.
Tanı konulduktan sonra hastalar ve ailelerine klinik genetik değerlendirme ve genetik danışmanlık alınmalıdır. Holoprozensefali hastası bir çocuğun akrabalarında holoprozensefali hastası bir çocuk sahibi olma riski artmış olabilir ve bu durum çocuğun doktorları, özellikle de nörolog ve/veya klinik genetik uzmanı tarafından değerlendirilmeli ve tartışılmalıdır.
Holoprozensefali hastası başka bir çocuğa sahip olma riskinin arttığını gösteren spesifik özellikler vardır (örneğin, tek bir merkezi üst kesici diş) ve bunlar ebeveynlerde ve aile üyelerinde dikkatle değerlendirilmelidir. Genellikle bir kromozom analizi ve gen testi yapılır.
Çocuk doktorları, nörologlar, diş hekimleri, özel eğitim öğretmenleri, cerrahlar, terapistler, psikologlar, gelişimsel çocuk doktorları ve diğerleri, çocuğun holoprozensefali tedavisini sistematik ve kapsamlı bir şekilde planlamalıdır.
