İpek Ongun Kimdir? Hayatı, Eserleri

7 Ocak 1942 yılında Ankara’da dünyaya gelen İpek Ongun’ın tam adı Sevim İpek Ongun’dur. İpek Ongun Ankara Koleji’ni ve Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’ni (1961) bitirdi. New York’ta tiyatro eleştirmenliği kursu aldı. Burada Time and Life gibi yayın kuruluşlarında görev yaptı.

Çocuk romanlarıyla yazın hayatına giriş yapan yazar, ilk gençlik romanları alanında ün kazandı. Yazın hayatına lise yıllarında Doğan Kardeş dergisine çeviriler yaparak başlayan Ongun, 1980 yılında ilk çocuk romanı Mektup Arkadaşları’nı yayımlandı.

Bu eseri takiben Kamp Arkadaşları ve Afacanlar Çetesi adlı çocuk kitaplarını kaleme aldı. Yaş On Yedi ise İpek Ongun’un gençlik için yazdığı ilk romandır. Yazar, bu eserin yazıldıktan sonra iki yıl yayınevinde bekletilip hangi yaş grubuna dahil edilmesi gerektiğine karar verilemediğinden basılmadığını belirtir.

İpek Ongun, yazdığı gençlik romanlarından sonra, gençlere yaşama kültürü ve kişisel gelişim gibi konularda yardımcı olmasını amaçladığı bir seri yayımladı. Bir Pırıltıdır Yaşamak, Bu Hayat Sizin ve Lütfen Beni Anla adlı eserlerin ilki 1991 yılında TÜYAP’ta Altın Kitap Ödülü’nü aldı. Ayrıca gençler için yaptığı çalışmalar nedeniyle kendisine Toros, Akdeniz ve Tarabya Rotary kulüpleri tarafından 1995-1996, 2003-2004 ve 2006 yıllarının Meslek Hizmeti ödülleri verildi.

1998 yılında Oriflame Firması tarafındandan 250.000 kişilik bir halk jürisine yaptırılan anket sonucu yılın en başarılı kadın yazarı seçildi. Ardından İpek Ongun, Bir Genç Kızın Gizli Defteri’nin devamı olan Arkadaşlar Arasında, Kendi Ayakları Üstünde, Adım Adım Hayata ve İşte Hayat’ı yazdı. Sabah gazetesinde yayımlanan yazılarını Yarım Elma Gönül Alma ve Sabah Pırıltıları adlı iki kitapta topladı.

2009 yılında, İçel Soroptimist Kulübü tarafından kendisine “Başarılı Kadın Ödülü” verildi. 2010 yılı Türk Kütüphaneciler Derneğinin araştırması sonucunda, kütüphanelerde kitapları en çok okunan yazar olduğu tespit edildi. 2012 yılında “Uluslararası Çukurova Sanat Ödülü”nü kazandı.

Türkiye’de bir kent adına verilen ilk ve tek edebiyat ödülü olan Mersin Kenti Edebiyat Ödülü “İlkgençlik Edebiyatını özgün ölçütler ve değerler ışığında kurumsallaştıran öncü eserler yaratması; genç okurlarla didaktik olmayan, sahici ve şefkatli bir edebiyat dünyasında buluşarak, kuşaktan kuşağa gürleşerek süren bir bağ kurması … ” sebebiyle 2018 yılında İpek Ongun’a verilmiştir.

2014 yılında da Lions Kulübü tarafından kendisine “Melvin Jones Yaşam Boyu Hizmet Ödülü” verilen Ongun, Artemis Yayınları’ndan çıkan son kitabı Anlat Anneanne’yi 2017 yılında okuyucularıyla buluşturdu. Aynı yıl Doğan Egmont “Güçlü Kızlar Güçlü Yarınlar” projesi için yazdığı bir öykü de yayımlandı. “Herkese Kitap Vakfı Yardım Projesi” kapsamında yuva çocukları için çocuk kitapları yazarı kızı Defne Ongun Müminoğlu ile birlikte hâlen kitap yazmaktadır.

Gençlik edebiyatı alanında en fazla okunan yazarlardan biri olan İpek Ongun evli ve iki kız annesi olup yazın yaşamına devam etmektedir. İpek Ongun’un eserleri ve eserlerindeki temel sorunlar ve ele alınan temalar ile ilgili çok sayıda kuramsal ve karşılaştırmalı akademik çalışma yapılmıştır.Yazar zaman zaman imza günlerinde, kitap fuarlarında, çeşitli kurumlar tarafından düzenlenen söyleşilerde ve edebiyat kongrelerinde okuyucuları ile bir araya gelmektedir.

İlk gençlik edebiyatının çocuk edebiyatından koparak ayrı bir dal olarak değerlendirilmesinde önemli katkısı olan İpek Ongun; eserlerini gençleri eğitmek, zengin bir yaşam kültürü sunmak, onlar üzerinde farkındalık yaratmak için kaleme aldı. Eserlerindeki temel karakterler genç kızlar ve onların sosyal çevreleridir.

İpek Ongun, kendisiyle yapılan bir röportajda neden sürekli genç kızlara yönelik eserler yazdığı sorusunu şöyle yanıtlar: “Bir erkeği yetiştir, topluma bir birey kazandırırsın; bir kızı/kadını eğit, topluma bir aile kazandırırsın. Toplumların geleceğini belirleyen, kuşakları yetiştiren kadınlardır. Bu nedenle kızlarımızın, kadınlarımızın sorgulayarak düşünebilen, ufku açık, eğitimli, kişilikli, kendi ayakları üstünde durabilen kadınlar olmaları çok önemli. Ailenin önündeki ilk ve en önemli model onlardır çünkü. İşte ben, tam da bu nedenle hep genç kızlar için yazıyorum.”

Sağlıklı toplum yetiştirilmesinde eğitimli kadınların rolünün büyük olduğuna inanan İpek Ongun eserlerinde genç kızları, onların beklentilerini, kaygılarını, aile içi ilişkilerini, sosyal çevrelerini, sorunlarını, hayallerini … ele alır. İlk gençlik edebiyatının başyapıt eserlerinden biri sayılan Bir Genç Kızın Gizli Defteri Türkiye’de en çok baskısı yapılan eserler arasındadır.

İlk yayımlandığı tarihten bugüne çok sayıda baskısı yapılan Bir Genç Kızın Gizli Defteri ve serinin diğer eserleri, gençlik edebiyatı alanında doğrudan gençler için yazılan eserlerin başında gelir. Gençlik edebiyatı eserlerinin tüm özelliklerini taşır. Roman kahramanı Serra Noyan, her seride büyür, gelişir. Okuyucular seri boyunca Serra Noyan’ın yalnızca fiziki açıdan değil psikolojik ve ahlaki açıdan da değişimine ve onun kimlik edinme sürecine tanık olur. Eser, aynı yaştaki bireylere benzer sorunlar karşısında çözüm önerileri sunar.

Yazar eserde, dünyada var olan bencillik, kıskançlık ve şiddet gibi olumsuzlukların karşısında sevgi ve dostluk gibi temel değerlere dikkat çeker. İpek Ongun; yazdığı eserlerde gençleri motive etmeye, cesaretlendirmeye, onlara başarabilecekleri duygusu aşılamaya çalışır. Yazarın bu eserin devamını getirmesi, ilk gençlik döneminde görülen sorunların geçici olduğuna her dönemin kendi içinde zorunlarla beraber güzellikler de barındırdığına işaret eder.

Yaklaşık üç kuşak tarafından eserleri sevilerek okunan bir yazar olan İpek Ongun, eserlerini yazarken yurt içi ve yurt dışında gençlerle ilgili araştırmaları incelediğini, pedagogların önerilerini dikkate aldığını, gençlere asla didaktik çözüm yolu sunmadığını ve her seferde farklı bir şey anlatmaya, kendini tekrar etmemeye çaba gösterdiğini belirtir.

Bu düşüncesinin ise gençlere olan sorumluluğundan ileri geldiğini ifade eder. İpek Ongun’un akıcı anlatımı ve eserlerinde gençlerin dilini yakalamayı başarması, yazarın gençler tarafından bir solukta okunmasını sağlar. Ongun’un gençlik edebiyatı alanında yazdığı eserlerinden başka yaptığı çevirileri de bulunmaktadır.

İpek Ongun’un eserleri:

Roman: Mektup Arkadaşları (1980), Kamp Arkadaşları (1982), Yaş On Yedi (1989), Afacanlar Çetesi (1988), Bir Genç Kızın Gizli Defteri (1990) (2017 yılına kadar 12 adet nehir roman), Bir Pırıltıdır Yaşamak (1991), Bu Hayat Sizin (1992), Lütfen Beni Anla (1995), Arkadaşlar Arasında (1997), Kendi Ayakları Üstünde (1998), Adım Adım Hayata (2000), Şimdi Düğün Zaman (2004).

Öykü: Mayanın Günlüğü 1-2-3-4 (çocuk kitapları, 2012).

Deneme: Yarım Elma Gönül Alma (gazete yazıları 1999), Sabah Parıltıları (gazete yazıları, 2001), Şu Çılgın Tempoda Duyarlı Davranışlar (2005).

Tercüme (Çeviri): Yuvasız Çocuk (L. M. Montgomery’den, 1979), Mutluluk Yolu (G. Sheehy’den, 1984), Yürekten Kopup Gelen Ses (Joan Boez’den, 1989).