Aspergilloz Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Aspergilloz, Aspergillus küfünün neden olduğu bir mantar enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon öncelikle bağışıklık sistemini etkiler; akciğerler en yaygın enfeksiyon bölgesidir. Aspergillus, açık havada olduğu kadar kapalı alanlarda da sıklıkla bulunur. 

Haber Merkezi / Bu enfeksiyon dünyanın herhangi bir yerinde ve herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Güçlü bağışıklığı olan kişilerde her gün aspergillus solumasına rağmen enfeksiyon gelişmez, ancak tıbbi geçmişinde tüberküloz veya akciğer hastalığı (örneğin astım veya KOAH) bulunan kişilerde enfeksiyon riski yüksektir.

Aspergilloz, enfeksiyon bölgesine ve nüks oranlarına göre farklı kategorilere ayrılır:

• Alerjik bronkopulmoner aspergilloz/ABAP: Akciğerlerde enfeksiyona neden olmayan inflamatuar bir durum.
• Alerjik Aspergillus sinüziti: Enfeksiyona neden olmadan sinüsleri etkileyen inflamatuar bir durum.
• Aspergilloma/mantar topu: Aspergillus’un büyümesinin yalnızca akciğerler veya sinüslerle sınırlı olduğu yer.
• Kronik pulmoner aspergilloz: Aspergillus’un büyümesi sadece akciğerlerle sınırlıdır. Enfeksiyon uzun süre kalır ve akciğer boşluklarına neden olur.
• İnvaziv aspergilloz: Akciğerler birincil enfeksiyon bölgesidir, ancak yavaş yavaş diğer organlara yayılır; bağışıklığı zayıf olan, özellikle organ veya kök hücre nakli olan bireyler genellikle etkilenir.
• Kutanöz aspergilloz: Aspergillus’un girişi kırık deri hücresi yoluyladır; belki yanık yaralanması veya cerrahi müdahaleden sonra; bununla birlikte, invaziv aspergilloz akciğerlerden cilde yayılabilir.

Belirtileri

Semptomlar enfeksiyonun hangi kategoriye girdiğine göre değişir. Ancak çoğu vakada solunum yolu kaynaklı semptomlar yaygındır.

• ABAP: Hırıltılı solunum, öksürük, nefes almada zorluk, nefes darlığı ve bazı durumlarda ateş gibi astımın yaygın semptomları.
• Alerjik Aspergillus sinüzit: Semptomlar burun akıntısı, tıkanıklık, baş ağrısı ve bozulmuş koku alma yeteneğidir.
• Aspergillomai: İlişkili semptomlar öksürük, hemoptizi (kan tükürme) ve nefes darlığıdır.
• Kronik pulmoner aspergilloz: Semptomlar arasında kronik öksürük, hemoptizi (yani öksürükle atılan kanlı mukus), kilo kaybı, yorgunluk ve nefes darlığı yer alır.
• İnvaziv aspergilloz: Aspergillus enfeksiyonuna bağlı olabilen veya altta yatan diğer hastalık koşulları nedeniyle ortaya çıkabilen ilişkili semptomların gerçek nedenini belirlemek bazen zordur. Akciğerleri etkileyen invaziv aspergillozun semptomları ateş, öksürük, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve kan tükürmedir. Ancak enfeksiyonun diğer bölgelere yayılması bölgeye özgü semptomlara neden olur.
• Kutanöz aspergilloz: Bu nadir bir Aspergillus enfeksiyonudur ve bağışıklığı baskılanmış hastalarda görülür. Kutanöz aspergilloz ayrıca iki tipe ayrılır – birincil kutanöz aspergilloz ve ikincil kutanöz lezyonlar. Birincil kutanöz aspergillozda Aspergillus türleri, kateterizasyon, kontamine pansumanlar vb. gibi travmatik yaralanmalardan doğrudan cilde girer. Oysa ikincil kutanöz lezyonlar, bitişik enfekte dokulardan veya kan yoluyla bulaşan enfeksiyöz mikrop yoluyla cilde giren enfeksiyonun sonucudur. Kutanöz aspergillozun semptomları ciltte kızarıklık (eritemli), ciltte şişlikler (papüller), artan cilt kalınlığı ile cilt rengini değiştirme (endure maküller) ve siyah eskar örtülü nekrotik ülserlere dönüşebilen plak oluşumudur. Nadir durumlarda, nodüller ve püstüler lezyonlar da bildirilmiştir.

Teşhisi

• Göğüs röntgeni
• Kan testi
• Balgam testi veya mukus testi
• Alerji testleri
• Alt uçta küçük bir kameraya bağlı ince, esnek tüp takılarak akciğerleri görselleştirmek için bronkoskopi.
• Göğüs BT taraması

Tedavisi

Tedavi yaklaşımı Aspergilloz tipine göre değişir. Antifungal ilaçlar, invaziv aspergillozdan muzdarip hastalar için hayatta kalma oranını yüzde 15 ila 20 oranında artırır.

Alerjik bronkopulmoner aspergilloz, oral ve inhale steroidal ilaçlarla tedavi edilebilir. Steroidlerin kilo alımı, deri kalınlaşması ve gözenekli kemik (osteoporoz) dahil olmak üzere çeşitli yan etkileri vardır ve bunların dozları, mantar önleyici ilaçların birlikte reçete edilmesiyle azaltılabilir.

Alerjik Aspergillus sinüzitine bağlı inflamasyonu azaltmak için kısa süreli lokal olarak steroid ilaçlar uygulanabilir. Oral antifungal ilaçlar tercih edilen ilaçtır. Alerjik Aspergillus sinüziti, ağır vakalarda polip çıkarma veya drenaj gibi cerrahi müdahaleler gerektirebilir.

Aspergilloma’da tek mantar topunun reçeteli mantar önleyici ilaçlarla birlikte cerrahi olarak çıkarılması tercih edilen tedavi yöntemidir. Ancak birden fazla mantar topunun olması durumunda cerrahi işlem mümkün değildir.

Kronik pulmoner aspergilloz, ömür boyu antifungal tedaviye ihtiyaç duyar. Bazı durumlarda, antifungal ilaçlar lokal anestezi altında yerleştirme tüpü aracılığıyla doğrudan boşluğa enjekte edilir.

İnvaziv aspergillozun terapötik yönetimi, antifungal ilaçlar doğrudan damara enjekte edildiğinden hastaneye yatmayı gerektirir.

İhtiyati önlemler

Aspergillus’a maruz kalmayı önlemek oldukça imkansızdır. Bu nedenle, akciğer hastalıkları veya zayıf bağışıklığı olan kişiler, Aspergillus küfünün büyümesinin ortalamanın üzerinde olduğu kompozit yığınlar veya ölü yapraklar ile yakın temastan kaçınmalıdır. Yardımcı olabilecek önlemler;

• Tozlu alanlarda yüz maskesi kullanılması.
• Havayı arındırmak için evde HEPA filtreleri takma.
• Oda içinde ıslak kıyafetleri kurutmaktan kaçının.