İHD: Pandemi Ve Ekonomik Kriz Hak İhlallerini Arttırdı
2021 yılında Doğu ve Güneydoğu’da yaşanan insan hakları ihlalleriyle ilgili raporunu açıklayan İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, pandemi ve ekonomik krizin ihaleleri arttırdığını vurguladı.
İHD İl Binası’nda düzenlenen basın toplantısında konuşan İHD Genel Başkan Yardımcısı Rahşan Bataray, 2021 yılı içerisinde de insan hakları ihlallerinin sistematik bir şekilde artarak devam ettiğini belirtti. Pandeminin özellikle kadınlara yönelik şiddeti arttırdığına dikkat çeken Bataray, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesinin de ihlallere yol açtığını söyledi.
Kadına yönelik şiddetin artmasındaki en önemli etkenin, şiddet uygulayan erkeklerin pandemi sürecinde serbest kalmaları olduğunu ifade eden Bataray, “Bilindiği üzere 2020 yılının Mart ayında Kovid 19 salgını ile birlikte aile içi kadına yönelik şiddetin tırmandığı bir dönem yaşanmıştır. Evde kalma sürelerinin artması ve bu süreçte İnfaz Yasası’nda yapılan değişiklikler sonucu şiddet uygulayan erkeklerin serbest kalması ile birlikte kadınların şiddete maruz kalma oranları da artmıştır.
Artan kadın cinayetlerine yoğunlaşılması gerekirken, kadını bir nevi şiddete karşı güvence altına alan İstanbul Sözleşmesi’nden Türkiye’nin imzasını geri çekmesi kabul edilebilir bir durum değildir. 2014 yılından bu yana, pratikte uygulama sorunları yaşansa da İstanbul Sözleşmesi kadınlar için hep bir umut yarattı. Ne yazık ki sözleşmeden çekildiği süreçten bu yana 2021 yılı içerisinde 32 kadın maruz kaldıkları şiddet sonucu yaşamını yitirirken, 21 kadın ise intihar etti” dedi.
“Ekonomik kriz de hak ihlallerini arttırdı”
Bataray, ekonomik krizin de hak ihlallerine yol açtığına değinerek, şunları söyledi: “Son dönemde iktidarın yanlış politikalarıyla beraber artan ekonomik kriz, ciddi hak ihlallerine yol açmıştır. Zorunlu temel yaşam ürünlerinde sürekli yapılan fahiş artışlar insan onuruna yaraşır bir hayatı imkansız hale getirmiştir.
Buna yönelik gerçekleştirilmek istenen demokratik gösteri ve yürüyüşler ise kolluk tarafından şiddet kullanılarak engellenmeye çalışılmıştır. Yine belirtmek gerekir ki günden güne büyüyen ekonomik kriz ile beraber tüm toplumda yer alan yoksulluk sonrası hak ihlalleri için çalışan kurumlara hemen her gün ekonomik destek için başvurularda bulunmaya başlanılmıştır.”
2021’de 513 ölüm
Raporun ayrıntıları daha sonra İHD Bölge Temsilcisi Mehmet Tahir Saçaklıdır tarafından açıklandı. 2021 yılında 513 ölüm, hak ihlali olarak rapora geçti. Raporda yer alan bazı veriler şöyle:
“Keyfi öldürme, silah kullanma yetkisinin ihlali veya ‘Dur’ ihtarına uymadığı gerekçesiyle, güvenlik güçleri tarafından vurulan 2 kişi yaşamını yitirdi, 8 kişi yaralandı. Hapishanelerde 2 hasta mahpus yaşamını yitirdi. İntihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde 2 mahpus yaşamını yitirdi, 1 mahpus yaralandı. 8 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.
Resmi hata ve ihmal sonucu 5 kişi yaşamını yitirdi, 2 kişi ise yaralandı. Bölge kentlerinde gerçekleşen silahlı çatışmalarda; 45 kolluk görevlisi yaşamını yitirirken, 53’ü de yaralandı. 272 silahlı örgüt militanı yaşamını yitirirken, en az 2 örgüt militanı yaralandı. 2 sivil yurttaş yaşamını yitirdi. Sınır hatlarında 1 kişi vurularak yaşamını yitirdi, 2 kişi ise vurularak yaralandı. 1 kişi ise donarak ölü bulundu. Mayın patlamalarında 2 çocuk, 2 yetişkin yaşamını yitirdi. Toplam 51 kişi, kuşkulu bir biçimde ölü olarak bulundu. “
Örgütün değişik tarihlerde rehin aldığı 12 güvenlik görevlisi ve bir Irak vatandaşının, Irak Kürt Bölgesi’ne Türk Silahlı Kuvvetleri’nin düzenlediği operasyon sırasında, PKK tarafından öldürülmesi de raporda hak ihlali olarak yer aldı. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet de raporun dikkat çeken bölümlerindendi. Rapora göre 2 doktor ve 15 sağlık görevlisi, saldırılarda yaralandı.
Raporda ayrıca, 21 kadının intihar, 32 kadının aile içi şiddet, 10 kadının saldırı sonucu yaşamını yitirdiği vurgulanırken, 18 kadının cinsel saldırıya maruz kaldığı, 15 kadının ise fuhuş yapmaya zorlandığı belirtildi.
Raporun çocuklara yönelik ihlaller başlığında ise 12 çocuğun intihar, 4 çocuğun aile içi şiddet, 4 çocuğun toplumsal yaşamda maruz kaldığı şiddet sonucu yaşamını yitirdiğine dikkat çekildi. 22 kişinin ölümü ise iş kazası olarak rapora yansıdı. 307 işkence iddiası da raporda yer alırken geçen yıl 29’u çocuk bin 741 kişinin gözaltına alındığı, 1’i çocuk 312 kişinin tutuklandığı vurgulandı.
“Umut muhalif kesimlerde”
Basın toplantısının ardından VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan İHD Şube Başkanı Abdullah Zeytun, mevcut iktidarın insan hakları konusunda adım atmasını beklemediklerini söyledi.
Tablonun düzelmesinin muhalefetin ihlallere karşı mücadele etmesine bağlı olduğunu ifade eden Zeytun, “Muhalefetin, toplumsal muhalif kesimlerin ne dediğine odaklanmak gerektiğini düşünüyoruz. Bizler İnsan Hakları Derneği olarak insan hakları açısından Türkiye’deki temel demokratik kurum ve kitlelerinin bu konuya daha duyarlı ve mücadele içinde olması gerektiğini düşünüyoruz. Böylelikle Türkiye’de devam eden demokratik hukuk ve insan hakları krizinin, bu politika değişikliği ile çözümlenebileceğini, ihlallerini azalabileceğini düşünüyoruz” diye konuştu.
(Kaynak: VOA Türkçe)
