Mars’ta Binlerce Antik Devasa Volkanik Patlama Keşfedildi
Mars’ın volkanik olarak aktif olup olmadığı hala tartışma konusudur. Kesin olan şu ki, kızıl gezegen geçmişte volkanik olarak çok aktifti. Mars’taki volkanik olayların çoğu, üç ila dört milyar yıl önce meydana geldi. Bu volkanik olaylar sonucu Güneş sisteminin en yüksek dağı olan 25 km yüksekliğindeki Olympus Mons meydana geldi.
Haber Merkezi / Son zamanlarda NASA, kuzey Mars’ın Arabia Terra bölgesinde, 500 milyon yıllık bir süre boyunca yaşanan binlerce ‘süper patlama’ya dair kanıtlar buldu.
Bu tip şiddetli volkanik patlamalar bilimin bildiği en şiddetli patlamalar. Dünya’daki nispeten daha küçük volkanik patlamaların, güneş ışığını engelleyebilen ve yüzey sıcaklığını önemli ölçüde azaltabilen karbondioksit, kükürt dioksit ve diğer aerosolleri saldığı bilinmektedir.
Aynısı Mars’ta da oldu, ancak yalnızca daha büyük bir ölçekte. Tek bir süper patlama, 400 milyon olimpik yüzme havuzu değerinde erimiş kaya ve gaz eşdeğerine sahiptir.
Arabia Terra analizine öncülük eden NASA’nın Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde jeolog olan Patrick Whelley , “Bu patlamaların her birinin önemli bir iklim etkisi olduğunu, belki de salınan gaz atmosferi daha kalın hale getirdi veya Güneş’i bloke etti ve atmosferi daha soğuk hale getirdi” dedi.
Mars’ın yüzeyi kraterlerle dolu. Nereye gidersen gidin, birkaç yüz kilometre içinde en az bir tane bulabilirsiniz. Bu kraterler iki şekilde oluşur: çarpma (kuyruklu yıldız, göktaşı veya asteroit ile) veya volkanik patlamalar.
Arabia Terra, Mars’ta patlayıcı volkan kanıtlarının bulduğu tek yer
Çok büyük volkanlar ömürlerinin sonuna geldiklerinde kaldera adı verilen ve bazıları düzinelerce kilometre genişliğinde olabilen dev bir deliğe çökerler. Arabia Terra’da tespit edilen bu kalderalardan birkaçı, NASA bilim adamlarını daha yakından incelemeye neden oldu. Arabia Terra, Mars’ta patlayıcı volkan kanıtlarının bulduğu tek yer.
Mükemmel yuvarlak olma eğiliminde olan çarpma kraterlerinin aksine, kalderalar, daha derin zeminler ve duvarların yakınındaki kaya sıraları gibi çökme belirtileri taşırlar.
Bilim insanları, Arabia Terra’da kül belirtilerini aramak için NASA’nın Mars Keşif Yörünge Aracı’ndan (MRO) gelen verileri kullandılar ve malzemenin iyi korunmuş birçok katmanını buldular; verilerde kayıtlı kül miktarını biriktirmek için binlerce süper volkanik patlama gerekeceğini düşündüler.
Dünya’da süper patlama yapabilen volkanlar, dünyanın her yerine dağılmış durumda. Bu tür son patlama 76.000 yıl önce Endonezya’nın Sumatra bölgesinde meydana geldi. Buna karşılık, Arabia Terra, bilim insanlarının henüz açıklayamadığı bu tür yanardağlar ile dolu.
NASA’da görevli bir jeolog olan Jacob Richardson , “Bu kadar küçük bir gezegen, tek bir yerde binlerce süper patlamaya neden olacak kadar kayayı nasıl eritebilir? Umarım bu sorular başka birçok araştırmayı beraberinde getirir” dedi.
