Kemik iltihabı (osteomyelit) nedir? Tedavisi
Halk arasında kemik iltihabı olarak adlandırılan osteomyelit, deri yüzeyinden içeri giren bakteri ve mikropların kemik dokusunun içine yayılması sonucunda meydana gelmektedir. Bazı durumlarda ise kronik hastalıklar veya zararlı alışkanlıklara bağlı olarak da kemiklerde enfeksiyon gelişebilir.
Başta ağrı olmak üzere pek çok komplikasyona yol açabilecek osteomiyelit, günlük hayatı olumsuz yönde etkileyen ve ilerleyerek daha ciddi boyutlara ulaşabilen bir hastalık olduğu için mutlaka önemsenmeli ve tedavi edilmelidir.
Kemik iltihabı hastalığının her yaş grubunda görülme ihtimali bulunmaktadır. Ancak araştırmacılar tarafından hastalığa ilişkin birtakım araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmaya göre her 10.000 kişiden sadece 2’sinde görüldüğü belirlenmiştir. Kemik iltihabı riskini arttıran bazı durumlar olduğu söylenir. Bunların başında ise bağışıklık sistemini zayıflatan belirli koşullar ve davranışlar yer alıyor. Aşağıdaki faktörleri taşıyan kişilerin kemik iltihabı riski daha yüksek olur.
- Orak hücre hastalığı
- HIV veya AIDS
- Diyabet
- Romatoid artrit
- İntravenöz ilaç kullanımı
- Alkolizm
- Steroidlerin uzun süreli kullanımı
- Kansızlık
- Hemodiyaliz
Çeşitleri;
Hastalıklar, kendi içerisinde farklı çeşitlere ayrılabilir. Kemik iltihabı hastalığı da iki türü bulunan bir hastalıktır. Bunlar ise akut kemik iltihabı ve kronik kemik iltihabı olarak bilinmektedir.
Akut osteomyelit (kemik iltihabı);
Genellikle çocuklarda görüldüğü tespit edilen akut kemik iltihabı, aniden gelişim gösteren bir hastalıktır. Akut kemik iltihabı teşhisi konulmasının ardından acil olarak tedaviye başlanması gerekiyor. Tedavinin ertelenmesi veya yapılmaması halinde ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Çocuğun tedavi öncesinde beslenmesinin kesilmesi gerekirken, anestezi olarak genel anestezi uygulanmaktadır. Tedavi sırasında anestezi yapılmasının ardından enfekte olan bölgeye iğne ile girilmesi gerekmektedir.
Bu bölgedeki enfeksiyonun varlığının tespiti sağlanırken, kemikte iltihap görülmesi halinde bölge cerrahi olarak açılır ve iltihabın boşaltılarak temizlenmesi durumu gerçekleşir. Operasyonun ardından bölge yeniden kapatılacaktır. Akut kemik iltihabının teşhis edilmesinin ardından tedaviye ilişkin adımlar atılması şarttır. Tedavisi ertelenen akut kemik iltihabı, ciddi risklerin oluşmasına neden olabilir. Özellikle çocuklarda görülebilen bir hastalık olduğundan tedavinin ertelenmesini veya yapılmamasını düşünmekten kaçınmalısınız.
Kronik osteomyelit (kemik iltihabı)
Diğer kemik iltihabı türü ise kronik kemik iltihabı olarak biliniyor. Bu kemik iltihabı hastalığının tedavisinde acillik söz konusu olmaz. Tedavi öncesinde vakanın en doğru şekilde değerlendirilmesi gerekir. Yapılan değerlendirmeler üzerinden tedavi sürecine ilişkin planlama yapılacaktır. Enfeksiyonlu bölgedeki iltihabın yayılması ve akıntısı hakkında görüş bildirilir. Uzman doktor tarafından ameliyat esnasında tıpkı tümör ameliyatındaki gibi ölü kemik dokularının tamamen çıkarıldığı görülüyor. Çıkarılan alanın eksternal fiksatör yardımı ile düzeltilmesi ise sonrasında şarttır.
Nedenleri;
Bir kemik enfeksiyonu genellikle bakterilerden kaynaklanır, ancak bazen mantar gibi diğer organizmalar da sebep olabilir. Osteomyelitin en sık görülen bakteriyel nedeni Staphylococcus aureus’dur. Diğer bakteriyel nedenler arasında Streptococcus grubu A ve grup B, H. influenzae, koliformlar ve Pseudomonas aeruginosa yer alır. Bunların hepsi, kemiğin derinlerine nüfuz eden uzun süreli açık deri ülserleri veya kemiğe kadar inen travmatik bir hasar ile ilişkili olabilir. Kemikler genellikle iyi korunur ve kolayca enfekte olmazlar.
Aşağıdaki durumlarda kemik enfeksiyonu oluşabilir:
- Kemikte travma ya da kemiğin kırılarak deriden çıkması
- Kemiği çevreleyen yumuşak dokudaki enfeksiyon alttaki kemiğe yayılabilir.
- Kan yoluyla kan dolaşımına taşınması
- Dolaşım bozukluğu (diyabetlerde görüldüğü gibi)
Kaslar veya organlar gibi yumuşak dokudaki enfeksiyon, yaralanmış veya zayıf kan dolaşımına sahip bir bölgede gelişebilir. Enfeksiyon belirdikten sonra, yakındaki kemiğe yayılabilir.
Belirtileri;
Kemik iltihabı her zaman belirti vermeyebilir. Bazı durumlarda hastalık herhangi bir belirtiye neden olmadan sinsi bir şekilde ilerleyebilmektedir. Böyle durumlarda hastalık genellikle daha ciddi boyutlara ulaştığında belirti vermeye başlar veya farklı bir nedene yönelik olarak yapılan tıbbi araştırmalarda tesadüfen tespit edilir. Belirti vermesi durumunda kemik iltihabının yol açtığı semptomlar çoğu kişide hemen hemen aynı seyreder ve en yaygın belirtiler şunlardır:
- Enfeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik ve ısınma
- Kemik ağrısı, kemiğin bulunduğu bölgeye baskı yapıldığında artan ağrı
- Ateş
- Titreme
- İltihaplı kemiğin bulunduğu organın kullanımında güçlük çekme ve hareket kısıtlılığı
- Yorgunluk ve halsizlik
Kemik iltihabının ilk ve en belirgin semptomu ağrıdır. Kemiğin bulunduğu bölgede baskıyla ortaya çıkan veya kemiğin yer aldığı organın kullanımı sırasında hissedilen ağrılar kemik iltihabını düşündürür. Bu nedenle herhangi bir zorlama veya hareketsizlikten kaynaklı olarak ortaya çıkmış olmayan, birkaç hafta içerisinde kendiliğinden iyileşmeyip sürekli olarak devam eden kemik ve eklem ağrıları hafife alınmamalı, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurularak muayeneden geçilmelidir.
Tedavisi;
Osteomiyelit tedavisi, enfeksiyonun kemiğe nasıl yayıldığına ve ne kadar derinlemesine nüfuz ettiğine bağlıdır. Kemik enfeksiyonu kandan geldiyse ve yeni bir enfeksiyon ise, yüksek dozlarda oral antibiyotik ilaçlarla tedavi genellikle işe yarar. Doktorunuz, enfeksiyondan sorumlu başka bir bakteri türü belirlemediyse, Staphylococcus aureus’a karşı oral antibiyotik reçete edilir.
Bakteriler yaygın olarak kullanılan antibiyotiklere karşı gittikçe daha fazla dirençli olduklarından, doktorunuz bir kültür oluşturmak için enfeksiyondan bir örnek alabilir. Bu çalışma olasılığı en yüksek olan antibiyotiğin seçiminde gereklidir.
kemik iltihabının nedeni olarak mantar enfeksiyonu şüphesi varsa, o zaman antifungal bir ilaç reçete edilebilir.
Eğer osteomiyelit çok şiddetli ise, önce damar içi antibiyotik almak ve daha sonra enfeksiyon kontrol altına alındıktan sonra oral antibiyotik haplarına geçmeniz gerekebilir. İnsanlar genellikle 4-6 haftalık tedaviye ihtiyaç duyan, tekrarlayan enfeksiyonlar veya spinal omurların enfeksiyonları hariç olmak üzere, 6 ila 8 hafta sürer.
Ciddi enfeksiyonlar için, irin birikmesinin ameliyatla drenajı gerekebilir. Enfeksiyonun çevredeki yumuşak dokudan yayılması halinde, ölü doku ve kemik cerrahi ile çıkarılır ve antibiyotik verilmeden önce aşılama ile alan sağlıklı kemik, kas veya deri ile doldurulur.
Yapay ekleme bulaşırsa, cerrahi olarak çıkarılmalı ve değiştirilmelidir. Antibiyotikler genellikle ameliyattan önce ve sonra verilir. Nadir durumlarda, enfeksiyon tedavi edilmeyebilir ve enfekte ekstremitenin ampüte edilmesi veya eklemin ameliyatla kaynaşması gerekebilir.
Bazen diyabet nedeniyle ayak ülserleri (zayıf dolaşımın neden olduğu enfeksiyonlar) ayakların kemiklerine yayılabilir. Bu enfeksiyonların tek başına antibiyotiklerle tedavi edilmesi genellikle zordur ve bazen enfekte kemik cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Bu, diyabetli kişilerin ayaklarının bakımını yapmaları gerektiğini ve kan şekerini normal aralıklarda tutmak için diyetlerini ve tedavi planlarını takip etmelerinin en nedenlerinden biridir. Diyabet kontrol edilmezse, ülser ve kemik iltihabı iyileşemez, bu da ampütasyonlara yol açabilir.
