Tokat: Garipler (Danişmend Melikgazi) Camii
Garipler (Danişmend Melikgazi) Camii; Tokat’ın Merkez İlçesi, Pazarcık Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.
Tokat’ın ve Anadolu’nun en eski camilerinden olan Garipler Caminin, batı duvarı Tokat Kalesi’nin bulunduğu tepenin yamacına yaslanır. Evkaf defterlerinde Melik Danişmend Gazi Camii, tapu tahrir defterlerinde ise Cami-i Melik ve Cami-i Tokat adıyla geçen yapı halk arasında Garipler Camii olarak bilinir.
Son yıllarda yapılan restorasyonlarla plan, duvar örgüsü ve süslemeleri bakımından eski özelliklerini kaybetmiştir. Ancak minarenin tuğla örgüsü ve sırlı tuğla tezyinatı, XIV. yüzyılın ilk yarısına ait kitâbeli mihrabı binanın günümüze kalabilmiş en dikkate değer kısımlarıdır.
Tarihî belgelere göre ilk caminin Danişmend Gazi tarafından 1074’te inşa ettirildiği anlaşılmaktadır. Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerinde pek çok defa tamir edilmiştir. Kenarları 20 metreye yaklaşan kare planlı yapı kalın yüksek duvarları, düz cepheli dışa kapalı kütlesiyle anlamlı bir mimari üslûp vermekten uzaktır. Plan bugünkü haliyle merkezî bir karakter göstermektedir.
Minarenin bina içinden ve kuzeydoğu köşesinden yükselmekte oluşu, minare ile bugünkü ana kütle arasında dönem farkı bulunduğunu gösterir. İlk inşasına ait olmamasına rağmen mihrap caminin en eski kısımlarından biridir. Enli bir kitâbeyle çerçevelenen mihrap yüzeyi, üstte iri mukarnaslı bir kavsara ile alttaki yarım altıgen nişi örten bir girinti halindedir.
