Sivas: Kurşunlu Hamamı
Kurşunlu Hamamı; Sivas’ın Merkez İlçesi, Paşabey Mahallesi, Arapşeyh Caddesi üzerinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür. Şehir merkezinde tarihi kent meydanına 400 metre mesafededir.
1950 yıllarında onarılan hamam Vakıflarca kiraya verilmek suretiyle işler hale getirilmiştir. 2005 yılında yeniden onarılan hamamın dökülen kurşunları yenilenmiş, taş çürütmeler yapılmış, içten sıva raspası yapılarak iç dekorasyon yenilenmiştir. Halen bakımlı durumda bulunan hamam erkek ve kadın bölümleriyle hizmete açıktır.
Erkek bölümüne girişin doğusundaki pencere içinde mermer üzerine yazılmış üç satırlık 984 tarihli kitabesi ve anlamı şöyledir: Bu hamam Selim Han’ın oğlu Sultan Murad’ın zamanında Allah’ın rahmetine muhtaç Rum Eyaleti emirler emiri Abdullah oğlu Behram Paşa tarafından yaptırılmıştır 984 (1576)”
Kitabesinden anlaşıldığı üzere 1576 yılında Belhram Paşa tarafından, çifte hamam olarak yaptırılmıştır. Sivas’ta Osmanlı dönemi klasik hamamların özelliklerini yansıtmaktadır. Dıştan dışa 32.50 x40.50 mölçülerinde dikdörtgen planlı, duvarlar tamamen kesme taştan, kubbeler tuğladan inşa edilmiştir.
Erkekler bölümüne, güney cephede sivri kemerli bir kapıdan girilmektedir. Girişin sağ ve solunda sivri kemer alınlıklı iki pencere soyunmalık mekânını aydınlatmaktadır. 11.85 x 11.85 m. iç ölçülerindeki kare planlı soyunmalık bölümünde köşelerde tromplar yardımı ile sekizgen kasnağa geçilmektedir. Kasnakta sivri kemerli dört küçük pencere yer almakta olup kasnak üzerine tek bir kubbe oturtulmuştur.
Hamamın güneydoğu ve güneybatı köşeleri kasnak başlangıç hizasına kadar devam etmektedir. Soyunmalık bölümleri erkek ve kadınlar bölümünde aynıdır. Erkekler bölümünün ılıklık kısmının dar kenarı 5.25 m. olup dikdörtgen planlıdır. Ilıklıkta helâ ve tıraşlıklar yer almaktadır. Dikdörtgen alanın üzeri eşit üç kubbe ile örtülüdür.
Sıcaklık bölümü 14×14 m iç ölçülerinde kare planlı dört eyvanlı üzeri tek kubbe ile örtülüdür. Eyvan kubbeleri elips biçimindedir. Köşelerdeki dört hücre (halvet) 3.70 x3.70 miç ölçülerinde olup üzerleri kubbe ile örtülüdür. Hamamın kuzey yanında, sıcaklık bölümünden sonra dikdörtgen planlı su haznesi ve onun da gerisinde beşik tonoz örtülü külhan kısmı bulunmaktadır.
Kadınlar ve erkekler bölümünden oluşan bu çifte hamam, kesme taş örgülü beden duvarlarındaki demir bağlantılarla kurşun dökülerek inşa edildiği için halk arasında Kurşunlu Hamam olarak bilinmektedir. 1928’de metruk olan hamamın Düyun-ı Umumiye İdaresi’nce tuz deposu olarak kullanılmış olduğu Sivas Şehri adlı eserde kaydedilmektedir.
